Hôn mê ở người tiểu đường

Hôn mê ở người tiểu đường CÓ thể do các nguyên nhân không liên quan tới bệnh tiểu đường (tai biến mạch máu não, chấn thương sọ não, ngộ độc rượu hoặc các chất khác) hoặc do các nguyên nhân có liên quan tới tiểu đường.

HÔN MÊ DO TĂNG ĐƯỜNG HUYẾT CÓ NHIỄM ACID-CETON do thiếu hoàn toàn insulin.

HÔN MÊ DO TĂNG ĐƯỜNG HUYẾT CÓ TĂNG THẨM THẤU do thiếu tương đối insulin.

Hôn mê do hạ đường huyết do dùng insulin hoặc thuốc chống tiểu đường uống quá liều.

Hôn mê do nhiễm acid lactic

xảy ra ở người tiểu đường bị nhiễm khuẩn nặng, bị truy tim mạch hoặc đã uống phenibimin (quá liều hoặc bị suy thận).

Căn nguyên

1. Typ A: sản xuất ra quá nhiều lactic khi mô bị thiếu oxy hoặc thiếu máu, nhất là trong trường hợp sốc. Trong các trường hợp này, lactat và pyruvat tăng đồng thời và tỷ số lactat/pyruvat không bị thay đổi. Nhiễm acid typ A rõ nhiều hoặc ít hay gặp trong hồi sức.
2. Typ B: giảm khả năng đào thải lactat trong suy gan và có thể trong suy thận. Tỷ số lactat/ pyruvat tăng. Kiểu nhiễm acid này gặp ở một số bệnh nhân tiểu đường được điều trị bằng biguanid (phenformin, metformin). Leucemi và ung thư tiến triển, ngộ độc salicylat, quá liều epinephrine, nitroprussiat natri, glucagon cũng có thể gây ra rối loạn chuyển hoá kiểu này. Nhiễm acid lactic A và B thường xen kẽ nhau

Triệu chứng: hôn mê do nhiễm acid lactic ở người tiểu đường được điều trị bằng phenformin hay gặp ở người già, người nghiện rượu hoặc người bị mắc bệnh gan hoặc bệnh thận. Khởi phát bằng các tiền triệu đau có co cứng cơ, đau bụng và ngực, rồi tăng thông khí (hơi thở không có mùi hoa quả) và tiến tới hôn mê; huyết áp động mạch bình thường. Không có xanh tím.

Xét nghiệm cận lâm sàng

3. pH máu động mạch < 7.
4. Lactat huyết tăng (>10- 20 mmol/1).
5. Lỗ hổng anion tăng (>30 mmol/1) khi không bị nhiễm acid-ceton và urê huyết không cao.

Tiên luợng: tỷ lệ tử vong là 30 – 50%.

Điều trị: khi pH thấp hơn 7,2 và bicarbonat huyết tương dưới 10 – 12mmol/l thì cần phải điều trị nhiễm acid bằng cách truyền thận trọng 500 ml dung dịch bicarbonat 8,4% trong vòng 2 – 4 giò. Nguy cơ bị tăng thể tích tuần hoàn (phù phổi) và kali huyết thấp (rối loạn nhịp tim). Cần duy trì huyết động học có hiệu quả bằng cách truyền dịch và nếu cần thì dùng các thuốc gây co mạch (dopamin, dobutamin) hoặc các thuốc giãn mạch (nitroprussiat natri). Liệu pháp oxy. Lọc máu ngoài thận.

Bảng 10.6. Hôn mê do nhiễm acid-ceton và hôn mê do hạ đường huyết

Bảng 10.7. Xét nghiệm cận lâm sàng ở người mắc tiểu đường bị hôn mê