Triệu chứng lâm sàng
Đặc trưng của ảo giác do rượu là ảo thanh, thường là tiếng người nói xấu bệnh nhân hoặc đe dọa bệnh nhân, xảy ra khi ý thức của bệnh nhân vẫn hoàn toàn tỉnh táo. Tiếng nói làm bệnh nhân rất khó chịu, lo âu và mất khả năng thư giãn. Khoảng 3/4 số trường hợp ảo thanh kéo dài dưới 6 tháng, còn 1/4 số bệnh nhân ảo thanh sẽ kéo dài hàng năm (nếu không được điều trị). Chính vì thế, bệnh nhân ảo thanh do rượu dễ bị nhầm với tâm thần phân liệt. Tuy nhiên, bệnh này không có mối liên quan gì với tâm thần phân liệt cả khi nghiên cứu tiền sử gia đình.
Người ta chưa tìm thấy các tổn thương thực tổn ở bệnh nhân ảo thanh do rượu, nhưng khoảng một nửa số bệnh nhân có rối loạn trí nhớ. Các rối loạn trí nhớ này có thể hồi phục hoàn toàn khi được điều trị. Khi ngừng rượu, khoảng một nửa số trường hợp sẽ tự hết ảo thanh trong vòng 6 tháng, nửa còn lại ảo thanh không tự hết. Tương tự như vậy, một nửa số bệnh nhân có bệnh cảnh lâm sàng rất giống với tâm thần phân liệt, nửa còn lại sẽ phát triển thành quên bền vững hoặc mất trí.
Một số tác giả cho rằng ảo giác do rượu cũng không khác gì ảo giác xuất hiện khi uống rượu quá nhiều (say rượu), hoặc ảo giác xuất hiện khi cai rượu. Trong thực tế lâm sàng, ảo thanh có thể xuất hiện đơn độc, nhưng cũng có thể phối hợp với ảo thị trong sảng rượu. Người ta nhận thấy trong hội chứng cai rượu, nội dung của ảo thanh rất lộn xộn và chóng hết, trong khi ảo thanh do rượu lại rất bền vững.
Có tác giả cho rằng chỉ một nhóm nhỏ bệnh nhân có ảo thanh bền vững là ảo thanh do rượu; còn đa số bệnh nhân là trầm cảm có loạn thần, tâm thần phân liệt nhưng có lạm dụng rượu.
Ảo giác do rượu nhìn chung rất bền vững. Nếu không được điều trị, ảo giác do rượu có thể kéo dài nhiều tháng, thậm chí đến 1 năm. Khi cai rượu, ảo giác do rượu nặng thêm cùng với các triệu chứng khác của hội chứng cai rượu. Trong thời gian có hội chứng cai, ảo giác rất rầm rộ với ảo thanh và ảo thị xuất hiện do có hội chứng cai rượu. Lúc này, chúng ta rất khó phân biệt đâu là ảo giác do cai rượu, đâu là ảo giác do rượu, cả 2 loại ảo giác này cùng làm cho bệnh cảnh lâm sàng của hội chứng cai rượu rất phức tạp và khó lường.
Sau khi hết hội chứng cai rượu (sau khoảng 2 tuần), ý thức bệnh nhân sáng sủa trở lại, ảo thanh do rượu vẫn tồn tại và trở nên rõ ràng hơn vì các triệu chứng khác của hội chứng cai rượu đã hết. Ảo thanh tồn tại liên tục, bền vững trong nhiều tháng, chi phối mọi hành vi của bệnh nhân và bệnh nhân mất khả năng phê phán với ảo thanh. Vì thế rất dễ nhầm ảo thanh do rượu với ảo thanh trong tâm thần phân liệt.
Ảo thanh do rượu có thể hết nếu được điều trị bằng thuốc an thần và bệnh nhân cai rượu. Nhưng các triệu chứng này sẽ xuất hiện trở lại nhanh chóng nếu bệnh nhân tái nghiện rượu.
Điều trị ảo thanh do rượu
– Phải cai rượu cho bệnh nhân. Các bệnh nhân ảo thanh do rượu thường có tiền sử uống rượu kéo dài hàng chục năm, số lượng uống rượu hàng ngày nhiều, có nhiều bệnh cơ thể kết hợp (gan, thận, não…). Vì vậy phải được điều trị nội trú tại các cơ sở y tế chuyên khoa tâm thần.
- Sau khi hết hội chứng cai rượu, bệnh nhân cần tiếp tục dùng thuốc an thần để điều trị ảo thanh do rượu, thường sử dụng một trong các phác đồ sau:
Phác đồ 1:
+ Haloperidol 1,5mg X 8 viên/ngày
+ Trihex 2mg X 4 viên /ngày
Uống sáng 1/2 liều, tối 1/2 liều.
Phác đồ 2: olanzapin 10mg X 1 viên /ngày, uống buổi tối.
Phác đồ 3: risperidon 2mg X 3 viên /ngày, sáng uống 1,5 viên, tối uống 1,5 viên.
Thời gian điều trị từ 3-6 tháng.
- Chống tái nghiện rượu cho bệnh nhân bằng esperal (dislufiram) 500 mg X 1/2 viên /ngày, uống buổi sáng. Thời gian uống thuốc chống tái nghiện tối thiểu là 2 năm.
