Bệnh đau dạ dày mà nhiều người thường gọi khá phức tạp, có thể là viêm, có thể là loét niêm mạc dạ dày – tá tràng, thậm chí chỉ là rối loạn có triệu chứng giống loét kéo dài nhưng chụp X-quang hoặc nội soi thấy không có dấu hiệu gì bất thường ở niêm mạc. Khi mới bị rối loạn có thể dùng thuốc trong khoảng thời gian nhưng để chắc chắn, ta cần đi đến bác sĩ để được thăm khám để biết tình trạng bệnh. Đặc biệt, đối với người bị loét dạ dày lâu năm, cần đi khám để biết diễn tiến bệnh như thế nào, bởi vì bệnh lâu năm có thể bị biến chứng nguy hiểm, loét dạ dày có thể ung thư hóa, cần phát hiện sớm, điều trị tích cực.
Hiện nay có nhiều thuốc dùng trong điều trị viêm loét dạ dày -tá tràng. Tùy theo tình trạng của bệnh, bác sĩ điều trị sẽ có sự lựa chọn thuốc có thể chỉ cho dùng thuốc kháng acid (maalox, stomafar) có khi cho dùng thuốc chống tiết acid mạnh như thuốc kháng thụ thể H2 (cimetidin, ranitidin, famotidin) hoặc thuốc ức chế bơm proton (omeprazol, lansoprazol, pantoprazol, esomeprazol). Thông thường phác đồ điều trị bệnh đau dạ dày đã có loét phải kéo dài. Để làm lành hẳn tổn thương, vết loét ở niêm mạc phải điều trị từ 1 đến 2 tháng. Thời gian điều trị có thể rút ngắn hơn nếu bác sĩ khám thấy đã khỏi, nhưng có khi phải kéo dài hơn khi chưa thấy cải thiện tình trạng bệnh hoặc để chống tái phát. Vì vậy, người bệnh đừng vì thấy uống thuốc vài ngày đỡ đau mà ngưng bỏ thuốc, không tiếp tục dùng thuốc theo đúng phác đồ điều trị. Cần kiên trì trong điều trị, không thay đổi thuốc lung tung.
Đặc biệt, do hiện nay đã xác định vi khuẩn có tên Helicobacter pylori có liên quan đến bệnh đau dạ dày, nên có phác đồ điều trị dùng thuốc kết hợp với các kháng sinh như: tetracyclin, amoxicillin, metronidazol, clarithromycin… thường dùng phác đồ điều trị 3 thuốc (trong đó có 2 kháng sinh), thậm chí 4 thuốc. Nếu đã đi khám và được bác sĩ chỉ định dùng kháng sinh sẽ dùng kháng sinh theo toa. Hoàn toàn không nghe theo lời mách bảo hoặc đọc trong sách báo rồi người bệnh tự chẩn đoán bệnh và tự ý mua kháng sinh dùng bừa bãi. Thường bác sĩ cho xét nghiệm thấy có nhiễm vi khuẩn mới cho sử dụng kháng sinh. Hơn nữa, một số phác đồ dùng kháng sinh vẫn còn đang được tiếp tục nghiên cứu chưa khẳng định tính hiệu quả hoàn toàn.
Trong các thuốc trị đau dạ dày, nhóm thuốc kháng acid đã được dùng lâu đời (được dùng đầu tiên vào năm 1856), có khoảng thời gian ít được dùng (những năm 1960, 1970) nhưng nay có nhiều công trình nghiên cứu cho thấy nếu dùng đúng cách hiệu quả trị liệu cũng rất tốt (Peterson và cộng sự, 1977, Lam và cộng sự,1979, Berstad và cộng sự,1982, Kumar và cộng sự,1984, Weberg và cộng sự,1988).
Thuốc kháng sinh acid là các hợp chất vô cơ có tác dụng trung hòa acid trong dịch vị (là dịch được tiết ra ở dạ dày) làm giảm độ chua của dịch vị xuống. Được chia làm 2 loại:
- Kháng acid animic: gồm có natri bicarbonat (NaHCO3) và calci carbonat (CaCO3), hiện nay ít dùng do có 2 nhược điểm: gây hiệu ứng bật lại (rebound, tức lúc đầu trung hòa làm giảm acid nhưng sau lại kích thích làm acid tiết ra nhiều hơn), có thể hấp thu vào máu gây quá tải ion Na+ và Ca2+nếu dùng lâu dài.
- Kháng acid catimic: gồm nhôm hydroxyd (Al(OH)3), magnesi hydroxyd (Mg(OH)2) hoặc các muối phosphat, carbonat, trisilicat của Al,
Nếu dùng đơn độc, muối Al gây táo bón, muối Mg gây nhuận trường thậm chí tiêu chảy, nên trong các biệt dược thường dùng phối hợp.
Ngoài các thành phần kể trên, thuốc kháng acid còn kết hợp thêm trong công thức:
- Thuốc chống co thắt như dicyclomin nhằm làm dãn cơ trơn với mục đích giảm đ Tuy nhiên, thuốc có chất chống co thắt dùng phải thận trọng vì có thể gây tác dụng ngoại ý: buồn nôn, khô miệng, mờ mắt, nhức đầu, khó tiểu, hoặc chống chỉ định đối với người bị bệnh tăng nhãn áp và cẩn thận đối với người bị suy mạch vành, bị phì đại tuyến tiền liệt.
– Chất chống đầy hơi là simethicon (còn có tên dimethyl-polysiloxan, dimethicone). Simethicon có tính phá bọt, làm giảm sức căng bề mặt của màng bao bọt khí đưa đến vỡ màng, giải phóng khí tích tụ trong đường tiêu hóa qua sự ợ hơi. Thuốc thích hợp không chỉ trị viêm loét mà còn trị chứng trào ngược dạ dày, thực quản, dư acid ở dạ dày gây khó tiêu chướng bụng.
Về dạng thuốc, thuốc kháng acid có dạng hỗn hợp, gel, bột, thuốc cốm. Nếu là viên nén nên nhai trước khi chiêu nước.
Về cách uống thuốc kháng acid: Nên uống 4 lần trong ngày, 1-2 giờ sau 3 bữa ăn chính (tốt nhất là 1 giờ sau bữa ăn) và một lần nữa trước khi đi ngủ. Như vậy, không nên uống ngay trước hoặc ngay sau bữa ăn.
Nên lưu ý thuốc trị đau dạ dày thuộc loại bảo vệ tế bào như Sucrafar cũng nên uống theo cách trên.
Cũng cần lưu ý thêm: Không nên uống các loại thuốc chữa bệnh khác cùng với thuốc kháng acid (hoặc 1 giờ trước khi uống thuốc kháng acid).
Trong điều trị bệnh đau dạ dày, bên cạnh việc dùng thuốc theo đúng chỉ dẫn, nên lưu ý thực hiện:
- Có chế độ làm việc, sinh hoạt, nghỉ ngơi hợp lý. Tránh làm việc quá sức, tránh xúc động, căng thẳng thần kinh, lo âu, phiền muộn quá đáng.
- Có chế độ dinh dưỡng đầy đủ chất (không nên kiêng khem quá mức). Tránh hai thái cực: ăn no quá hoặc đói quá mới ăn Tránh dùng các chất kích thích làm tăng tiết acid dịch vị như: rượu, thuốc lá, các gia vị cay nóng…