Bệnh sinh
Trĩ là một bệnh do nhiều yếu tố, hiện nay 2 thuyết về nguồn gốc phát sinh ra bệnh trĩ được nhiều người chấp nhận. Điều kiện tiên quyết của bệnh trĩ là quá trình thoái hoá dây chằng treo ( thuyết cơ học) và hay sự rối loạn chức năng của các Shunt động- tĩnh mạch mao mạch trĩ ( thuyết huyết động). Thuyết cơ học giải thích triệu chứng sa. Thuyết huyết động giải thích quá trình viêm và chảy máu .Một số yếu tố thúc đẩy đã đựoc công nhận hoặc có tính chất gợi ý khởi phát kích thích và làm nặng thêm cơ chế này.
Thuyết cơ học
Trĩ nội được giữ tại chỗ đúng vị trí nhờ các giải sơ cơ có tính đàn hồi. Khi có hiện tượng thoái hoá keo thì các dải này nhẽo dần dẫn đến đứt hoặc tình trạng các mô lỏng lẻo. Thành tĩnh mạch không được tổ chức bao quanh nâng đỡ sinh ra trĩ. Hiện tượng thoái hoá này bắt đầu từ độ tuổi 20 bởi vậy bệnh trĩ ít thấy ở trẻ em. Khi đã có sự trùng nhẽo đứt và áp lực trong khoang bụng tăng lên do táo bón kinh niên, rối loạn đại tiên hay các nguyên nhân khác thì các búi trĩ nội phồng to bị đẩy ra ngoài hậu môn. Lúc đầu trĩ còn nằm trong lòng hậu môn nhưng khi các dải treo đứt hẳn chúng sa ra ngoài và thường xuyên nằm ngoài ống hậu môn.
Thuyết huyết động
Được mô tả theo các nghiên cứu mô học và quan sát trên kính hiển vi điện tử, thuyết này liên quan đến cả tuần hoàn động- tĩnh mạch. Diện vi tuần hoàn của ống hậu môn chứa các Shunt động- tĩnh mạch có khả năng phản ứng với với các kích thích nội tiết hoặc sinh lý thần kinh.
Các Shunt động- tĩnh mạch chia thành 2 nhóm:
- Các Shunt đông tĩnh mạch ở tuần hoàn nông dưới niêm mạc đóng lại khi nghỉ ngơi cho phép sự trao đổi máu trong mô. Khi chúng nở ra đột ngột dưới tác động của các kích thích làm gia tăng lượng máu trong động – tĩnh mạch trĩ, kết quả là mô không được nuôi dưỡng. Hiện tượng này đi kèm theo sự co thắt mạch và làm gia tăng áp lực đột ngột và giãn đám rối tĩnh mạch trĩ, điều này giải thích tại sao chảy máu trong bệnh trĩ lại là máu đỏ tươi do đám rối tĩnh mạch giãn ra và chứa đầy máu động mạch. Các triệu chứng lâm sàng có thể nặng lên do viêm nhiễm và huyết khối, khi dòng máu tĩnh mạch bị tắc nghẽn bởi gắng sức do táo bón do trĩ sa…
- Toàn bộ các Shunt động – tĩnh mạch tượng trưng cho một nguồn máu có thể đầy ngập dưới sự điều khiển của thần kinh tạng.
Bệnh nguyên
Nguyên nhân của bệnh trĩ chưa được chắc chắn, khi nói về nguyên nhân gây bệnh những yếu tố sau thường hay đuợc đề cập đến :
- Yếu tố gia đình và đẻ nhiều
- Yếu tố nòi giống
- Yếu tố nghề nghiệp (phải đứng, ngồi lâu… ) , một số môn thể thao như đua ngựa..
- Yếu tố tâm sinh lý: Bực bội , buồn vui quá mức, lao động trí óc căng thẳng…
- Rối loạn lưu thông ruột: Hiện tượng táo bón, ỉa chảy làm tăng áp lực do đó niêm mạc hậu môn dễ trượt xuống
- Tuổi: Tuổi càng nhiều càng dễ mắc
- Giới: Nữ nhiều hơn nam, ở Việt nam ngược lại
- Các bệnh của hậu môn, đại tràng: Viêm đại tràng mạn, viêm loét đại trực tràng chảy máu, lỵ amíp mạn tính…
- Chế độ ăn : Ăn nhiều các chất cay, nóng, uống rượu hoặc cà phê quá nhiều
Ngoài ra còn một số yếu tố khác như: Béo phì, đái tháo đường là những yếu tố thuận lợi dễ phát sinh ra bệnh trĩ.