Các biện pháp được áp dụng trong điều trị trĩ được xếp thành hai nhóm phương pháp điều trị gồm Điều trị bảo tồn: Điều trị nội khoa (Chế độ ăn nhiều chất sơ, thuốc uống hướng tĩnh mạch, thuốc đặt tại chỗ) và Điều trị can thiệp: Thủ thuật (Tiêm xơ, nong hậu môn, thắt trĩ, các biện pháp vật lý như là đốt điện, liệu pháp lạnh, liệu pháp hồng ngoại, ứng dụng laser); Phẫu thuật. Tùy theo điều kiện ở từng nơi (trang thiết bị, thầy thuốc) và mức độ bệnh mà chọn phương pháp điều trị thích hợp.
Điều trị bảo tồn:
Các biện pháp chung:
- Chống táo bón, chống các đợt ỉa chảy:
– Chế độ ăn : Ăn các chất dễ tiêu, tránh đồ ăn kích thích như rượu, cà phê, ớt … gây táo bón. Khi táo bón đại tiện phải rặn, khi rặn áp lực trong ổ bụng tăng lên nhiều lần, áp lực trong ổ bụng tăng lên là điều kiên thuận lợi phát sinh ra bệnh trĩ. Khuyên bệnh nhân ăn nhiều chất xơ, hoa quả mỗi ngày, uống nước đều đặn. Đại tiện ngày từ 1-2 lần.
- Tập thói quen đi đại tiện hàng ngày đúng giờ giấc. Không cố đi đại tiện khi chưa mót rặn.
- Chế độ sinh hoạt: Làm việc vừa sức, cố tránh những công việc nặng nhọc, những động tác phải gắng sức nhiều làm áp lực ổ bụng tăng lên. Tránh nhữmgcông việc phải đứng lâu, phải ngồi nhiều. Tránh thức khuya, tránh căng thẳng thần kinh. Có thể dùng thuốc an thần, chống rối loạn thần kinh thực vật.
- Chữa viêm đại tràng: Viêm đại tràng bắt bệnh nhân khi đi đại tiện phải rặn. Chữa viêm đại tràng bằng các thuốc trị amip cấp tính và mạn tính như Flagyl, Entetri… kết hợp với các kháng sinh và các thuốc chống co thắt, hoặc điều chỉnh rối loạn ruột bằng Debridat,..
Thuốc: sử dụng các loại thuốc có tác dụng toàn thân hoặc tại chỗ:
- Thuốc toàn thân: Đặc biệt tốt cho các đợt kịch phát, các thuốc có tác dụng tăng trương lực tĩnh mạch và tăng sức bền thành mạch, tăng dẫn lưu bạch huyết, bảo vệ tuần hoàn vi mạch do tác dụng của noradrenalin. Thành phần chủ yếu của các thuốc này là: yếu tố P (Rutin), Flavonoide, Ginkgo Giloba. Các biệt dược: Daflon, Ginkoproto, Ginko fort, Cyclo 3 fort… Phần lớn là thuốc ngoại nhập, giá thành đắt.
- Thuốc tại chỗ: Trong trường hợp trĩ có có biến chứng như viêm ,đau sưng .. có thể dùng thuốc chống viêm, giảm đau, giảm phù nề như: dùng thuốc bôi và đặt tại chỗ có tác dụng bôi trơn giảm đau,đỡ căng tức chống viêm, chống tắc mạch và nhiễm trùng như các loại thuốc mỡ Mydi, Protolog, Ginkor…
Điều trị bảo tồn nội khoa chữa phần lớn người bệnh trĩ (từ 70-80%) . Phương pháp này có tác dụng hiệu quả tốt với các đợt trĩ cấp tính ở các mức độ tổn thương độ 1,2,và phần lớn độ 3. Tuy nhiên các thuốc điều trị bảo tồn nội khoa ở trong nước hầu như chưa có, phần lớn đều phải nhập ngoại giá thành đắt.
Điều trị thủ thuật
Tiêm xơ búi trĩ
Người đầu tiên thực hiên phương pháp này là Morgan ( 1869) ở Dublin. Lúc đầu sử dụng Persunfate sắt. sau này người ta dần thay thế bằng các thuốc tiêm xơ khác như axit carbolic 10-20% cân bằng với glyxerin hoặc trong dầu oliu quinin clohydrat ure 5% kép, cồn pha novocain1%, phenol, huyết thanh nóng. Mục đích của tiêm xơ có tác dụng làm ngừng chảy máu, cố định trĩ nhờ tạo nhân xơ và làm búi trĩ bé lại hạn chế hiện tượng sa búi trĩ. Chỉ định của phương pháp này cho trĩ nội độ I,II, và một số độ III chảy máu. Chống chỉ định đối với các đợt trĩ cấp tính, các cơn đau cấp tính vùng hậu môn [34]. Tỉ lệ của trĩ tái phát từ 38-68% sau 5 năm. Tai biến có thể gặp : rối loạn phản xạ đại tiện, hoại tử nơi tiêm, chảy máu nơi tiêm nếu tiêm không đúng kỹ thuật.
Thắt búi trĩ
Barron (1963) đã sử dụng vòng cao su thắt chân búi trĩ, sử dụng dụng cụ ở đầu có lắp 2 vòng cao su. Qua ống soi hậu môn kéo búi trĩ vào lòng ống soi, sử dụng dụng cụ bấm,lẫy, bật các vòng cao su vào gốc búi trĩ gây thiếu máu và hoại tử. Búi trĩ sẽ dụng sau 5-7 ngày, cùng với dụng búi trĩ nó sẽ tạo nên nhân xơ
Phương pháp này chỉ áp dụng cho trĩ có cuống và thường không lấy hết chân trĩ (không thực hiện khi búi trĩ chân rộngvà đã sa thành vòng), dễ thực hiện khi các búi trĩ còn phân cách nhau. Tai biến thường gặp như: đau, chảy máu, loét, hoặc hoại tử lan rộng xuống vùng lược.
Nong hậu môn:
Là phương pháp của Lord nêu ra (1968) cho rằng sự co thắt của cơ vòng là nguyên nhân gây ra trĩ nội gây trở ngại cho việc đại tiện, tăng áp lực trong trực tràng và nghẽn mạch. Tác giả sử dụng phương pháp nong hậu môn bằng 4 ngón tay và cả 2 bàn tay dưới gây mê. Sau khi nong đưa vào hậu môn một vật xốp cao su phòng ngừa tụ máu dưới niêm mạc và dìa hậu môn. Phương pháp này đau kém hiệu quả có 3 biến chứng rạn nứt vùng rìa hậu môn, sa lồi niêm mạc và đại tiện mất tự chủ, hiện nay không còn được sử dụng.
Điều trị bằng liệu pháp vật lý
- Liệu pháp làm lạnh: Được Lewis ứng dung năm 1973; chất làm lạnh bằng Nitơ lỏng hay protoxyt nitơ với nhiệt độ thấp làm kết tinh nước ở khu vực ngoài tế bào và trong tế bào làm tắc nghẽn mạch máu gây hoại tử, sau một tuần búi trĩ bị hoại tử, kết quả 50%.
- Đốt tia hồng ngoại: Được Nath và cộng sự áp dụng từ năm 1977 – chiếu tia hồng ngoại làm búi trĩ đông lại, thời gian chiếu từ 1-2 giây mỗi chỗ. Sau 1-2 tuần tạo nên vết loét và liền sẹo, hiệu quả tương tự như phương pháp tiêm xơ và thắt trĩ.
- Chiếu Laser: Với công nghệ tiên tiến- chiếu laser vào búi trĩ chính xác với điều kiện điều chỉnh cường độ độ sâu và vị trí búi trĩ. Biến chứng của phương pháp này là: hoại tử và chảy máu sau điều trị.
- Phương pháp điện từ trưòng: Dưới tác dụng của dòng điện có cường độ điện 16mA – 20mA búi trĩ sẽ tự đông lại, phương pháp này chỉ áp dụng đối với trĩ nội độ I,II,III và đòi hỏi máy phương tiện phức tạp
Điều trị ngoại khoa
Phẫu thuật điều trị bệnh trĩ là phương pháp điều trị triệt để nhất. Tuy vậy phẫu thuật chỉ đặt ra khi các biện pháp điều trị khác thất bại hoặc bệnh quá nặng, thường là trĩ độ 3,4 búi trĩ bị sa thường xuyên có nghẽn mạch. Các phương pháp mổ trĩ luôn được cải tiến và được áp dụng trong 2 nhóm: Các kỹ thuật áp dụng cho cắt các búi trĩ riêng lẻ và kỹ thuật áp dụng để cắt bỏ toàn bộ vòng trĩ
Phẫu thuật cắt từng búi trĩ :
Điển hình là phương pháp Milligan và Morgan ở bệnh viện St. Marks (London) , cắt các búi trĩ riêng rẽ, có kèm theo hoặc không kèm theo tạo hình hậu môn, là phương pháp triệt để nhất ít có tái phát, tránh rủi ro hẹp hậu môn
Phẫu thuật cắt trĩ vòng toàn bộ:
Phẫu thuật Whitehead.W (1882), áp dụng để phẫu thuật trĩ vòng và búi trĩ to chi chít xung quanh hậu môn. Phẫu thuật Whitehead còn gọi là phẫu thuật cắt cụt, cắt vòng tròn, cắt toàn bộ, cắt tạo hình hậu môn, kỹ thuật không đơn giản và điều trị triệt căn. Nhược điểm: mất nhiều máu, nhiễm trùng, áp xe hậu môn, viêm phúc mạc, mất tự chủ hậu môn, hẹp hậu môn, biến dạng hậu môn, lộn niêm mạc trực tràng… Các biến chứng di chứng đó gọi chung là bệnh Whitehead. Do các biến chứng như vậy Toupet cải tiến phương pháp cắt trĩ bảo tồn vùng da- niêm mạc hậu môn. áp dung cho các trường hợp trĩ vòng .
Riêng đối với máu tụ do trĩ có thể rạch mổ lấy cục máu tắc: áp dụng cho các loại trĩ sa tắc mạch, có thể làm ngay trong cấp cứu.