I. ĐẠI CƯƠNG:
- Là tình trạng viêm niêm mạc mũi xoang kéo dài > 12 tuần tái đi tái lại nhiều lần làm phù nề, bít tắc lỗ thông xoang.
- Vi khuẩn thường gặp Pneumococci, Hemophilus influenza, Streptococci tan huyết nhóm A , Staphylococci, Moraxella catarrhalis, yếm khí….
II. CHẨN ĐOÁN:
Lâm sàng:
Các triệu chứng chính
- Đau, căng, nặng mặt.
- Nghẹt, tắc mũi.
- Chảy dịch, mủ ở mũi trước hay mũi sau
- Giảm hoặc mất mùi.
Các triệu chứng phụ
- Hơi thở hôi
- Ho dai dẳng
- Nhức đầu cảm giác nặng ở đỉnh , hai thái dương , đau vùng chẫm mỏi gáy
- Đau tai hoặc cảm giác đầy trong tai
- Nhức răng
- Mỏi mệt uể oải
Chẩn đoán Viêm mũi xoang mạn khi bệnh nhân có 2 triệu chứng chính hoặc 1 triệu chứng chính và 2 triệu chứng phụ.
- Khám các điểm đau: hố nanh, góc mắt thường không rõ rệt
- Soi mũi trước: ở ngách giữa có nhầy, mủ, cuốn mũi giữa to hoặc thoái hóa.
- Soi mũi sau: thấy nhầy đổ xuống thành sau họng.
Cận lâm sàng:
- Chụp Xquang kinh điển: tư thế Blondeau, Hirtz
- Nội soi mũi xoang
- Chụp CT Scan mũi xoang
III. ĐIỀU TRỊ:
1. Nội khoa:
- Tại chỗ: xông mũi (kháng sinh và corticoid), rửa mũi.
Thuốc xịt mũi: Otrivin 0,1% ngày 2 lần, lần 1 nhát.
Fluticasone ngày 2 lần, lần 2 nhát.
Nước biển sâu (Xisat, Sterima) xit rửa mũi.
- Toàn thân :
Kháng sinh (dùng 1 trong các loại sau), thời gian điều trị 2 – 4 tuần
+ Amoxicillin + Acid Clavulanic (Augmentin, Curam) 1v x 3 – 2 lần / ngày
+ Nhóm Cephalosporine – Cephadroxil 0,5g 2v x 2 uống/ ngày
Cefuroxim ( Zinnat, ceroxim ) 5g 1v x 2 uống/ ngày
Cefetamet 0,5g, Cefpodoxim 0,2g 1v x 2 uống/ ngày
+ Nhóm Macrolide: Rovamycine, Clarithromycine, Azithromycine
+ Nhóm Quinolon: Ciprofloxacin 0,5g 1v x 2 uống/ ngày
+ Metronidazole 250mg 2v x 2 uống/ ngày (khi có kị khí)
Kháng viêm: – Steroid (Medrol, prednisolon ), thốc xịt mũi
Kháng viêm men (Alpha chymotripsin)
Kháng histamine: Ebastin 10mg 1v x 2 uống/ ngày
Fexofenadin 60mg 1v x 2 uống/ ngày Levocetirizin 1v uống/ ngày
Giảm đau, hạ sốt: Paracetamol
Chống sung huyết, nghẹt mũi
2. Phẫu thuật:
- Khi điều trị nội thất bại.
- Viêm xoang polype mũi
- Phương pháp phẫu thuật:
.Viêm xoang hàm và sàng trước : Mở khe giữa và bóng sàng
. Viêm xoang sàng trước và sau : Nạo sàng
. Viêm xoang trán : Mở nghách trán
. Viêm xoang bướm : Mở thông xoang bướm
. Phẫu thuật vách ngăn và cắt bán phần cuốn giữa nếu có
3. Chăm sóc phẫu thuật
- Theo dõi sát tình trạng chảy máu
Nếu mất máu Hct < 25% : Truyền máu
- Hậu phẫu : Truyền dịch , kháng sinh , kháng viêm , giảm đau , kháng dị ứng
- Kháng sinh : Dùng một trong các loại sau : -Cefotaxim 1g x 2-3 lần / ngày
Cefuroxim ( Biloxim , Zinacef) : 0,75g x 3 lần/ ngày
Ceftriazone : 1g x3 lần / ngày
- Kháng viêm : Chọn 1 khi không có chống chỉ định dùng 3 – 5 ngày
. Depersolon 30mg 1-2 ống /sáng
.Methylprednisolone : 1-2 lọ / sáng
- Giảm đau :
Paracetamol
Acupan
Perfangan
- Kháng dị ứng
Ebastin 10mg 1v x2 uống
Fexofenedine 60mg 1v x2 uống Levocetirizine 5mg 1v uống
- Nâng đỡ tổng trạng bằng dịch truyền
Rút mèche mũi vào ngày thứ 2 sau phẫu thuật
- Nội soi kiểm tra hút nhầy hố mổ
Theo dõi cho bệnh nhân tái khám 2 tuần 1 lần trong tháng đầu , 1 tháng 1 lần trong 2 tháng sau và 3 tháng 1 lần cho những tháng sau
Tài liệu tham khảo:
1. Thực hành TMH – Võ Tấn – NXB Y Học 1982.
- Phác đồ điều trị bệnh tai mũi họng 2013 – Bệnh viện tai mũi họng