Đái Tháo Nhạt (Diabetes Insipidus): Triệu Chứng và Điều Trị

Đái Tháo Nhạt Là Gì?

Đái tháo nhạt là một tình trạng hiếm gặp khiến bạn cảm thấy khát nước mãnh liệt và khiến cơ thể bạn sản xuất một lượng lớn nước tiểu không màu, không mùi. Hầu hết mọi người tiểu từ 1 đến 2 quart mỗi ngày, nhưng những người bị đái tháo nhạt có thể tiểu từ 3 đến 20 quart mỗi ngày. Các loại chính của đái tháo nhạt bao gồm đái tháo nhạt trung ương, đái tháo nhạt thận và đái tháo nhạt liên quan đến thai kỳ.

Các Loại Đái Tháo Nhạt

Đái tháo nhạt trung ương

Bạn gặp phải loại này khi có tổn thương ở vùng dưới đồi hoặc tuyến yên ảnh hưởng đến cách cơ thể sản xuất hoặc giải phóng hormone gọi là vasopressin. Vasopressin chỉ thị cho thận giữ nước, làm cho nước tiểu của bạn đặc hơn. (Vasopressin cũng được gọi là hormone chống lợi tiểu hay ADH.) Nếu bạn bị đái tháo nhạt trung ương, thận của bạn sẽ loại bỏ quá nhiều chất lỏng khỏi cơ thể, và bạn tiểu nhiều hơn. Tổn thương này có thể do:

• Một khối u
• Chấn thương đầu
• Một động mạch bị tắc hoặc phình (phình mạch)
• Các bệnh như bệnh Langerhans tế bào histiocytosis
• Nhiễm trùng
• Viêm
• Phẫu thuật

Đái tháo nhạt thận

Bạn bị loại này khi thận của bạn không phản ứng với vasopressin và lấy quá nhiều chất lỏng từ dòng máu của bạn. Các bác sĩ không phải lúc nào cũng biết nguyên nhân gây ra điều này, nhưng một số nguyên nhân bao gồm:

• Một đường tiểu bị tắc
• Bệnh thận mạn tính
• Nồng độ canxi cao trong máu
• Nồng độ kali thấp trong máu
• Một số loại thuốc, chẳng hạn như lithium

Đái tháo nhạt liên quan đến thai kỳ

Loại này rất hiếm. Bạn chỉ gặp phải loại này trong thời kỳ mang thai. Đôi khi, nhau thai của bạn – cơ quan cung cấp oxy và dinh dưỡng cho em bé – tạo ra một enzyme phân hủy vasopressin. Những phụ nữ mang thai khác sản xuất nhiều prostaglandin hơn, một chất hóa học giống hormone làm cho thận của họ ít nhạy cảm hơn với vasopressin. Hầu hết các trường hợp đái tháo nhạt liên quan đến thai kỳ là nhẹ và không gây ra triệu chứng rõ ràng. Tình trạng này thường biến mất sau khi sinh, nhưng có thể quay trở lại trong thai kỳ khác.

Triệu Chứng Của Đái Tháo Nhạt

Các triệu chứng bao gồm:

• Khát nước mãnh liệt
• Tiểu hơn 3 lít mỗi ngày (bác sĩ của bạn có thể gọi điều này là polyuria)
• Thường xuyên thức dậy để tiểu vào ban đêm
• Tiểu trong giấc ngủ (đái dầm)
• Nước tiểu nhạt, không màu
• Nồng độ nước tiểu thấp
• Sở thích uống đồ lạnh
• Mất nước
• Yếu sức
• Đau cơ
• Cáu gắt

Có thể có triệu chứng mất nước như:

• Khát nước cực độ (thường uống hơn 1 gallon nước mỗi ngày)
• Mệt mỏi hoặc cảm thấy cực kỳ mệt mỏi
• Cảm thấy uể oải
• Miệng và môi khô
• Chóng mặt
• Nhầm lẫn
• Buồn nôn
• Ngất xỉu

Đái tháo nhạt có gây giảm cân không?

Đái tháo nhạt có thể gây giảm cân, đặc biệt là ở trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ. Khát nước mãnh liệt, triệu chứng chính của tình trạng này, có thể làm ảnh hưởng đến sự thèm ăn bình thường. Điều này có nghĩa là những người bị đái tháo nhạt có thể ăn ít hơn và không có chế độ dinh dưỡng tốt nhất, dẫn đến giảm cân ở người lớn và tăng trưởng chậm ở trẻ em.

Triệu Chứng Đái Tháo Nhạt Ở Trẻ Sơ Sinh và Trẻ Nhỏ

Nhiều triệu chứng tương tự ở những người trẻ tuổi. Ở trẻ sơ sinh, hãy chú ý đến:

• Cáu gắt
• Tăng trưởng chậm
• Ăn uống kém
• Giảm cân
• Sốt
• Nôn mửa

Ở trẻ em, các dấu hiệu bao gồm:

• Uống nhiều nước
• Tiểu thường xuyên, đôi khi mỗi giờ
• Tiểu dầm mới hoặc thức dậy vào ban đêm để tiểu
• Mất nước
• Năng lượng thấp

Nguyên Nhân Của Đái Tháo Nhạt

Cơ thể bạn sản xuất một hormone gọi là vasopressin ở một phần của não gọi là vùng dưới đồi. Vasopressin được lưu trữ trong tuyến yên.

Khi bạn khát hoặc hơi mất nước, mức vasopressin của bạn tăng lên. Thận của bạn hấp thụ nhiều nước hơn và tiết ra nước tiểu cô đặc. Nếu bạn đã uống đủ nước, mức vasopressin sẽ giảm, và những gì tiết ra sẽ rõ ràng và loãng.

Một số loại thuốc, tình trạng sức khỏe và thậm chí cả di truyền của bạn có thể làm tăng khả năng phát triển đái tháo nhạt.

Khi cơ thể bạn không sản xuất đủ vasopressin, tình trạng này được gọi là đái tháo nhạt trung ương. Ai cũng có thể mắc tình trạng này, nhưng nó không phổ biến. Chỉ khoảng 1 trong mỗi 25.000 người mắc phải.

Nếu bạn sản xuất đủ vasopressin, nhưng thận của bạn không phản ứng với nó như chúng nên, bạn có đái tháo nhạt thận.

Trong cả hai hình thức, kết quả là giống nhau. Thận của bạn không thể giữ nước, vì vậy chúng tiết ra nhiều nước tiểu nhạt màu ngay cả khi bạn bị mất nước.

Yếu Tố Nguy Cơ Của Đái Tháo Nhạt

Các yếu tố làm tăng khả năng bạn mắc đái tháo nhạt là:

• Di truyền: Những thay đổi trong các gen mà bạn thừa hưởng từ cha mẹ có thể khiến bạn dễ mắc đái tháo nhạt hơn. Điều này xảy ra trong 1%-2% các trường hợp.
• Thuốc: Một số loại thuốc, chẳng hạn như thuốc lợi tiểu, có thể gây ra vấn đề thận và gặp khó khăn trong việc sản xuất lượng nước tiểu đúng.
• Một số rối loạn chuyển hóa: Các tình trạng gây ra nồng độ canxi cao hoặc nồng độ kali thấp trong máu có thể dẫn đến tình trạng này.
• Phẫu thuật não hoặc chấn thương đầu: Những thay đổi trong não của bạn do phẫu thuật hoặc chấn thương có thể làm tăng nguy cơ của bạn.

Chẩn Đoán Đái Tháo Nhạt

Bác sĩ của bạn sẽ thực hiện một cuộc kiểm tra thể chất. Một lần kiểm tra có thể không cho thấy bất kỳ dấu hiệu nào của đái tháo nhạt trung ương, ngoại trừ có thể là bàng quang to hoặc triệu chứng mất nước.

Họ sẽ đặt câu hỏi về lịch sử sức khỏe của bạn, bao gồm sức khỏe của gia đình bạn. Bạn có thể được thực hiện một loạt các xét nghiệm bao gồm:

• Phân tích nước tiểu: Bạn sẽ cung cấp một mẫu nước tiểu, và bác sĩ sẽ gửi nó đến một phòng thí nghiệm để xem liệu nước tiểu của bạn có bị loãng hay cô đặc. Họ cũng có thể kiểm tra glucose (đường), điều này có thể giúp họ quyết định xem bạn có bị đái tháo nhạt hay đái tháo đường không. Bạn có thể cần phải thu thập nước tiểu của mình trong 24 giờ để đo thể tích bạn tiểu trong một ngày.
• Xét nghiệm máu: Có một số xét nghiệm máu khác nhau mà bác sĩ của bạn có thể yêu cầu. Những xét nghiệm này đo nồng độ điện giải, glucose và vasopressin trong máu của bạn. Điều này cho phép bác sĩ biết liệu bạn có bị đái tháo đường hay đái tháo nhạt, và loại nào bạn mắc phải.
• Xét nghiệm thiếu nước: Xét nghiệm này đo lường sự thay đổi trong cân nặng cơ thể, nồng độ natri trong máu và nồng độ nước tiểu sau khi bạn không uống gì trong một khoảng thời gian. Có hai loại: một xét nghiệm ngắn có thể thực hiện tại nhà và một xét nghiệm chính thức được thực hiện trong bệnh viện. Trong xét nghiệm dài, bác sĩ sẽ theo dõi chặt chẽ huyết áp, nhịp tim và cân nặng của bạn. Cuối cùng của xét nghiệm, thường kéo dài khoảng 12 giờ, bác sĩ đôi khi sẽ cho bạn một liều vasopressin nhân tạo để giúp xác định loại đái tháo nhạt bạn mắc phải.
• MRI: Xét nghiệm này chụp hình chi tiết các cơ quan nội tạng và mô mềm của bạn. Bác sĩ sử dụng nó để xem liệu có vấn đề gì với vùng dưới đồi hoặc tuyến yên của bạn không.
• Sàng lọc di truyền: Bác sĩ của bạn có thể đề xuất xét nghiệm này nếu các thành viên trong gia đình bạn gặp vấn đề với việc sản xuất quá nhiều nước tiểu.

Đái Tháo Nhạt So Với Hội Chứng Tiết Hormone Chống Lợi Tiểu Không Hợp Lý (SIADH)

Đái tháo nhạt và hội chứng tiết hormone chống lợi tiểu không hợp lý (SIADH) là hai tình trạng gây rối loạn cân bằng nước trong cơ thể bạn theo những cách khác nhau. Đái tháo nhạt khiến cơ thể bạn mất quá nhiều nước, điều này có nghĩa là bạn sẽ phải đi vệ sinh nhiều lần. Ngược lại, SIADH khiến cơ thể bạn giữ lại quá nhiều dịch. Dịch thừa này làm loãng máu của bạn, dẫn đến sự mất cân bằng điện giải. Điện giải là các khoáng chất trong cơ thể có điện tích nhỏ. Natri là một điện giải quan trọng trong máu của bạn, và SIADH có thể dẫn đến hạ natri huyết (hyponatremia) hoặc mức natri thấp.

Mặc dù có tên gọi tương tự, nhưng đái tháo nhạt và đái tháo đường là hai bệnh khác nhau. Điều duy nhất chúng có điểm chung là cả hai đều làm bạn khát và tiểu nhiều.

Những tình trạng này được gây ra bởi các vấn đề liên quan đến các hormone khác nhau.

Nếu bạn bị đái tháo nhạt, các hormone giúp cơ thể bạn cân bằng chất lỏng (vasopressin hay ADH) không hoạt động. Chỉ có một trong mỗi 25.000 người bị tình trạng này.

Với đái tháo đường (thường được viết tắt là “đái tháo đường”), cơ thể bạn không thể sử dụng năng lượng từ thực phẩm như nó nên làm. Điều này xảy ra do có vấn đề trong cách cơ thể bạn sản xuất hoặc sử dụng hormone insulin. Nó phổ biến hơn nhiều so với đái tháo nhạt. Tính đến năm 2021, khoảng 38,4 triệu người Mỹ mắc đái tháo đường loại 1 hoặc loại 2.

Biến Chứng Của Đái Tháo Nhạt

Đái tháo nhạt không được kiểm soát có thể khiến bạn dễ gặp phải các biến chứng như:

• Mất nước: Đái tháo nhạt khiến cơ thể bạn khó giữ nước. Bạn dễ bị mất nước.
• Mất cân bằng điện giải: Khi bạn mất quá nhiều nước, nồng độ điện giải của bạn có thể bất thường. Điều này có thể gây ra:
  • Đau đầu
  • Cảm thấy mệt mỏi liên tục (mệt mỏi)
  • Cáu gắt
  • Đau cơ
• Ngủ ít: Tất cả những chuyến đi vệ sinh ban đêm làm gián đoạn giấc ngủ của bạn, dẫn đến những đêm không nghỉ ngơi.

Đái Tháo Nhạt Ảnh Hưởng Đến Thai Kỳ Như Thế Nào?

Đái tháo nhạt thai kỳ là một tình trạng hiếm gặp và triệu chứng thường không xuất hiện cho đến cuối tam cá nguyệt thứ hai hoặc thứ ba. Có thể khó cho bác sĩ chẩn đoán tình trạng này vì các triệu chứng chính, cơn khát mãnh liệt và tiểu nhiều, là triệu chứng điển hình của thai kỳ muộn. Nhưng trong trường hợp này, các triệu chứng này trở nên tồi tệ hơn trong vài ngày hoặc vài tuần. Nếu không được điều trị, bạn có thể giảm cân và cảm thấy cực kỳ mệt mỏi và buồn nôn. Bác sĩ sẽ kiểm tra nước tiểu của bạn để xem bạn có mắc phải rối loạn này hay không, và nếu có, bạn sẽ được điều trị bằng thuốc. Nếu bạn bị đái tháo nhạt thai kỳ, bạn có thể có nguy cơ gặp phải các vấn đề về gan, vì vậy bác sĩ sẽ theo dõi gan của bạn chặt chẽ.

Đầu tiên, bác sĩ sẽ khuyên bạn uống nhiều nước. Điều này sẽ bù đắp cho sự mất nước liên tục. Các phương pháp điều trị khác phụ thuộc vào loại đái tháo nhạt bạn có:

• Đái tháo nhạt trung ương: Bạn sẽ sử dụng các loại thuốc như desmopressin (DDAVP). Desmopressin kiểm soát lượng nước tiểu, duy trì cân bằng chất lỏng và ngăn ngừa mất nước. Bạn dùng thuốc này từ hai đến ba lần mỗi ngày. Nó thường có dạng xịt mũi, viên nén hoặc tiêm. Cũng có các phương pháp điều trị để giúp các loại thuốc này hoạt động hiệu quả hơn.
• Đái tháo nhạt thận có thể khó điều trị hơn. Nếu nó do một loại thuốc gây ra, việc ngừng thuốc đó sẽ giúp cải thiện tình hình. Một số loại thuốc khác có thể giảm triệu chứng, bao gồm indomethacin (Indocin) và thuốc lợi tiểu như amiloride (Moduretic 5-50) hoặc hydrochlorothiazide (Microzide). Mặc dù thuốc lợi tiểu thường làm bạn tiểu nhiều hơn, nhưng trong trường hợp này, chúng giúp bạn tiểu ít hơn. Đôi khi, tình trạng này có thể biến mất nếu bạn điều trị nguyên nhân.
• Đái tháo nhạt thai kỳ: Bạn có thể sử dụng desmopressin khi đang mang thai. Các vấn đề của bạn sẽ biến mất sau khi bạn sinh con.

Đái Tháo Nhạt Có Chữa Được Không?

Không. Nhưng tin tốt là tình trạng này có thể được điều trị. Hơn nữa, một số loại đái tháo nhạt là tạm thời, nghĩa là tình trạng sẽ tự biến mất.

Sống Với Đái Tháo Nhạt

Có một số bước bạn có thể thực hiện để quản lý triệu chứng và tránh biến chứng. Để giữ sức khỏe khi sống với đái tháo nhạt, điều quan trọng là:

• Giữ đủ nước: Uống nhiều chất lỏng sẽ giúp bạn tránh tình trạng mất nước và các vấn đề điện giải. Hãy đảm bảo luôn có nước bên cạnh bằng cách mang theo một chai nước mọi lúc mọi nơi.
• Đeo vòng tay y tế: Một vòng tay hoặc thẻ báo y tế sẽ giúp các nhà cung cấp dịch vụ chăm sóc sức khỏe cung cấp cho bạn sự chăm sóc đúng đắn trong trường hợp khẩn cấp.
• Gặp bác sĩ: Việc thăm khám định kỳ với bác sĩ sẽ giúp họ theo dõi tình trạng của bạn và đảm bảo kế hoạch điều trị đang hoạt động hiệu quả.

Triển Vọng Của Đái Tháo Nhạt

Đái tháo nhạt không gây ra suy thận hoặc dẫn đến lọc máu. Thận của bạn vẫn thực hiện công việc chính của chúng, đó là lọc máu.

Nhưng bạn sẽ dễ bị mất nước hơn. Hãy chắc chắn luôn có đồ uống gần bên, đặc biệt là khi thời tiết nóng hoặc khi bạn tập thể dục. Mang theo thuốc của bạn và tránh những tình huống mà bạn không thể có nước. Cũng nên đeo trang sức “cảnh báo y tế” hoặc giữ một ghi chú về tình trạng của bạn để nhân viên y tế biết về nó.

Tóm Tắt

Đái tháo nhạt là một tình trạng khiến bạn cảm thấy rất khát và gây ra tiểu nhiều. Nó xảy ra khi cơ thể bạn không sản xuất đủ hormone (vasopressin/ADH) giúp cân bằng nước hoặc khi thận của bạn không phản ứng với hormone này. Để quản lý tình trạng này, hãy uống nhiều nước, sử dụng thuốc theo chỉ định, và theo dõi triệu chứng của bạn. Các cuộc thăm khám định kỳ với bác sĩ là rất quan trọng để giữ tình trạng này dưới kiểm soát.

Câu Hỏi Thường Gặp Về Đái Tháo Nhạt

Đái tháo nhạt có phải là một bệnh nghiêm trọng không?

Đái tháo nhạt là một bệnh nghiêm trọng nhưng có thể được quản lý tốt với sự chăm sóc đúng cách. Điều này bao gồm việc tránh mất nước bằng cách uống nhiều chất lỏng, sử dụng thuốc theo chỉ định và thăm khám định kỳ với bác sĩ.

Sự thiếu hụt nào gây ra đái tháo nhạt?

Sự thiếu hụt hormone vasopressin, còn gọi là hormone chống lợi tiểu (ADH), gây ra đái tháo nhạt.

Đái tháo đường loại 1 và loại 2 là gì?

Đái tháo đường loại 1 và loại 2 là do các vấn đề liên quan đến cách cơ thể bạn sản xuất và sử dụng hormone insulin. Insulin cần thiết để chuyển đổi thực phẩm thành năng lượng mà cơ thể có thể sử dụng. Nếu không có đủ insulin, bạn sẽ có quá nhiều glucose, hoặc đường, trong máu, điều này có thể khiến bạn rất ốm. Nếu bạn bị đái tháo đường loại 1, hệ thống miễn dịch của bạn tấn công các tế bào sản xuất insulin. Đái tháo đường loại 2, loại phổ biến nhất, xảy ra khi cơ thể bạn không sản xuất đủ insulin hoặc cơ thể không phản ứng đúng cách với nó, còn gọi là kháng insulin.