Chóp Xoay Vai Là Gì?
Chóp xoay vai của bạn được cấu tạo từ các cơ và gân giữ đầu xương cánh tay (humerus) trong ổ khớp vai. Nó cũng giúp bạn nâng và xoay cánh tay. Đây là một quá trình phức tạp mà cơ thể bạn làm cho trông rất dễ dàng.
Các cơ của chóp xoay vai
Mỗi cơ sau đây là một phần của chóp xoay vai và đóng vai trò quan trọng:
- Supraspinatus: Giúp giữ xương cánh tay của bạn ở vị trí, giữ cho cánh tay trên ổn định và giúp nâng cánh tay.
- Infraspinatus: Là cơ chính cho phép bạn xoay và mở rộng vai.
- Teres minor: Là cơ nhỏ nhất trong chóp xoay vai. Nhiệm vụ chính của nó là giúp xoay cánh tay ra xa khỏi cơ thể.
- Subscapularis: Giúp giữ xương cánh tay của bạn với xương bả vai và giúp bạn xoay cánh tay, giữ nó thẳng ra ngoài và hạ xuống.
Các cơ này được nối với xương cánh tay bằng các gân tạo thành một lớp bao (cuff) trên đầu xương cánh tay.
Chóp xoay vai giúp bạn thực hiện những việc như lấy đồ vật từ kệ cao và chải tóc. Nó đặc biệt quan trọng trong các môn thể thao như bóng chày, bơi lội và quần vợt.
Chấn Thương Chóp Xoay Vai
- Rách chóp xoay vai: Các gân trong vai của bạn có thể bị xơ, rách một phần hoặc hoàn toàn tách rời khỏi xương. Điều này thường là kết quả của sự mài mòn từ việc sử dụng hàng ngày theo thời gian. Bạn có nhiều khả năng bị chấn thương này nếu bạn có công việc yêu cầu bạn phải di chuyển cánh tay theo một cách nhất định lặp đi lặp lại, như họa sĩ hoặc thợ mộc, hoặc bạn chơi thể thao như quần vợt và bóng chày. Nó cũng có thể xảy ra đột ngột nếu bạn ngã vào cánh tay hoặc cố gắng nâng một vật nặng.
- Tình trạng gân chóp xoay: Trước đây được gọi là viêm gân, đây là tình trạng viêm hoặc kích thích của một gân gắn liền với xương. Nó gây ra đau ở vùng ngay bên ngoài khớp. Các loại tình trạng gân phổ biến bao gồm vai của người ném và vai của người bơi.
- Viêm bao hoạt dịch: Bao hoạt dịch (bursa), một túi nhỏ chứa đầy chất lỏng bảo vệ chóp xoay vai của bạn, có thể bị kích thích khi bạn lặp lại cùng một động tác liên tục, như ném bóng chày hoặc nâng một vật gì đó lên trên đầu. Viêm bao hoạt dịch cũng có thể do nhiễm trùng.
Triệu Chứng Chấn Thương Chóp Xoay Vai
Một chấn thương chóp xoay vai có thể gây ra:
- Đau âm ỉ ở vai
- Yếu cánh tay
- Khó ngủ
- Đau xuất hiện khi bạn chạm vào đầu hoặc với tay ra sau lưng
Đau chóp xoay vai có thể giới hạn biên độ vận động của cánh tay bạn. Bạn có thể cảm thấy tiếng kêu hoặc răng rắc khi di chuyển vai. Đôi khi, bạn có thể bị chấn thương chóp xoay vai mà không cảm thấy đau chút nào.
Chẩn Đoán Đau Vai
Để chẩn đoán đau vai của bạn, bác sĩ sẽ di chuyển cánh tay của bạn, ấn vào hoặc xung quanh vai, và kiểm tra sức mạnh của các cơ trong vai và cánh tay.
Bạn không thể nhìn thấy rách chóp xoay vai trên X-quang, nhưng bác sĩ của bạn sẽ có thể nhìn thấy các chấn thương khác của vai như viêm khớp hoặc mấu xương.
Bạn có thể cần thực hiện các xét nghiệm khác, bao gồm:
- Siêu âm: Cho thấy các khu vực mô mềm như gân và cơ, và cách vai của bạn trông như thế nào khi đang di chuyển. Kỹ thuật viên có thể quét vai còn lại của bạn để xem sự so sánh giữa hai bên.
- Cộng hưởng từ (MRI): Cung cấp hình ảnh chi tiết về cấu trúc của vai bạn.
Điều Trị Chấn Thương Chóp Xoay Vai
Hầu hết các chấn thương chóp xoay vai sẽ cải thiện theo thời gian mà không cần điều trị tích cực nào. Đối với viêm gân, viêm bao hoạt dịch, hoặc rách nhẹ, bác sĩ của bạn có thể khuyên:
- Nghỉ ngơi, bao gồm việc tránh các chuyển động lặp đi lặp lại hoặc các môn thể thao trên đầu (quần vợt, bóng chày, bóng chuyền, bơi lội và những môn khác)
- Kết hợp giữa đá và nhiệt
- Các loại thuốc giảm đau không cần đơn như aspirin, ibuprofen và naproxen
- Vật lý trị liệu, bao gồm các bài tập kéo dài và tăng cường để giúp bạn di chuyển linh hoạt hơn
Nếu bạn vẫn còn đau và có các triệu chứng khác sau khi điều trị chấn thương chóp xoay vai tại nhà, bạn có thể cần điều trị khác.
Tiêm steroid
Một mũi cortisone vào khớp có thể giúp nếu cơn đau vai của bạn khiến bạn không ngủ được hoặc giới hạn các hoạt động hàng ngày của bạn. Trong khi chúng có thể cung cấp giảm đau nhanh chóng, tiêm steroid có thể làm yếu gân của bạn theo thời gian.
Phẫu thuật
Khoảng 80% đến 85% các chấn thương chóp xoay vai cải thiện mà không cần phẫu thuật. Bác sĩ của bạn có thể khuyên phẫu thuật nếu bạn vẫn còn đau sau khi thử các phương pháp điều trị khác. Tuy nhiên, điều này sẽ phụ thuộc vào tuổi tác của bạn, sức khỏe tổng thể và các hoạt động bạn tham gia. Không có hại gì khi thử các tùy chọn không phẫu thuật trước. Các bác sĩ không tìm thấy sự khác biệt trong kết quả phẫu thuật nếu bạn thực hiện ngay lập tức hoặc chờ đợi.
Phẫu thuật có thể là lựa chọn đầu tiên nếu bạn đã rách hoàn toàn một gân trong một vụ ngã hoặc tai nạn khác.
Có nhiều loại phẫu thuật cho các vết rách chóp xoay vai, tùy thuộc vào mức độ nghiêm trọng của chấn thương của bạn. Bạn có thể cần khâu gân lại với xương, hoặc bạn có thể cần phải xây dựng lại hoàn toàn vai của mình.
Ngăn Ngừa Chấn Thương Chóp Xoay Vai
Chóp xoay vai của bạn có thể bị rách lần nữa sau khi điều trị hoặc phẫu thuật, vì vậy điều quan trọng là phải ngăn ngừa chấn thương khác. Dưới đây là những gì bạn có thể làm:
- Bảo vệ khớp của bạn: Hãy hỏi bác sĩ về những chuyển động và hoạt động bạn nên tránh để cho vai có cơ hội hồi phục. Cẩn thận khi bạn nâng cánh tay qua đầu và không giữ các vật nặng ra khỏi cơ thể. Chú ý đến tư thế của bạn, và nếu bạn tham gia thể thao, hãy kiểm tra với huấn luyện viên để đảm bảo bạn đang sử dụng hình thức tốt.
- Tăng cường: Tăng cường các cơ xung quanh vai sẽ giúp giữ cho chóp xoay vai của bạn ổn định và giảm đau. Tập trung vào các cơ ở tất cả các phần của vai, lưng trên và cánh tay.
- Tăng độ linh hoạt: Sau khi tăng cường, các bài tập kéo dài nhẹ nhàng sẽ phục hồi biên độ vận động của vai, giảm đau nhức và kéo dài cơ bắp của bạn.
Bạn sẽ nhận được kết quả tốt nhất từ chương trình điều kiện vai nếu bạn thực hiện các bài tập của mình từ hai đến ba lần một tuần. Trước khi bắt đầu, hãy nói chuyện với bác sĩ hoặc chuyên gia vật lý trị liệu về các loại bài tập tốt nhất để thực hiện.
Các Bài Tập Chóp Xoay Vai
Cách tăng cường chóp xoay vai
Trước khi bắt đầu chương trình tập luyện của bạn, hãy kiểm tra biên độ vận động ở vai. Điều này sẽ giúp bạn đánh giá sự tiến bộ của mình.
Bắt đầu các bài tập của bạn một cách từ từ. Dừng lại khi bạn bắt đầu cảm thấy đau.
Khởi động trong 10 phút trước khi bắt đầu các bài tập của bạn bằng một hoạt động tác động thấp như đạp xe trên xe đạp tĩnh hoặc đi bộ.
Thực hành tư thế tốt cho vai: Trong khi ngồi hoặc đứng, hãy tập trung kéo vai xuống và giữ chúng ở vị trí đó.
Chườm đá lên vai khoảng 20 phút mỗi ngày.
Dưới đây là một số bài tập đơn giản có thể thực hiện tại nhà với ít hoặc không cần thiết bị.
- Đu lắc: Đặt một tay lên bàn hoặc mặt phẳng và nghiêng người về phía trước. Tay còn lại của bạn nên treo lỏng lẻo bên hông. Giữ lưng thẳng và khuỵu đầu gối. Lắc nhẹ cánh tay của bạn về phía trước và phía sau, sau đó từ bên này sang bên kia, và cuối cùng là theo vòng tròn. Lặp lại với cánh tay còn lại cho hai bộ 10 lần.
- Kéo căng vai: Thư giãn vai và đưa một cánh tay qua ngực. Gập cánh tay còn lại và sử dụng nó để kéo cánh tay mở rộng lại gần ngực. Không kéo vào khuỷu tay. Giữ vị trí này trong 30 giây và thư giãn thêm 30 giây. Thực hiện bốn lần, sau đó lặp lại ở bên kia.
- Kéo căng người nằm nghiêng: Nằm nghiêng trên một bề mặt cứng với vai bị thương nằm ở dưới. Duỗi cánh tay bị ảnh hưởng thẳng về phía trước và gập khuỷu tay ở góc 90 độ sao cho bàn tay hướng lên trần nhà. Sử dụng tay còn lại, nắm lấy cánh tay trên cổ tay và ấn xuống về phía hông. Dừng lại khi bạn cảm thấy căng ở phía sau vai bị ảnh hưởng. Giữ vị trí này trong 30 giây và thư giãn thêm 30 giây. Lặp lại bốn lần, ba lần một ngày.
- Gập khuỷu tay: Chọn một trọng lượng mà bạn có thể nâng lên cho ba bộ tám lần. Đứng, cầm một trọng lượng ở mỗi tay với khuỷu tay gần bên hông. Từ từ gập một cánh tay, đưa trọng lượng về phía vai và giữ trong 2 giây. Trả trọng lượng từ từ về vị trí ban đầu. Lặp lại với cánh tay còn lại. Tăng trọng lượng lên một pound mỗi lần khi bài tập trở nên dễ dàng hơn, với trọng lượng tối đa từ 10 đến 15 pound.
- Kéo khuỷu tay: Gắn giữa một dây kháng lực vào núm cửa của một cánh cửa đóng hoặc một vật ổn định khác. Đối diện với điểm neo, cầm hai đầu của dây trong mỗi tay và giữ khuỷu tay gập ở bên hông. Bước lùi lại cho đến khi bạn cảm thấy có lực kéo. Đẩy từ từ cả hai khuỷu tay về phía sau và sau đó từ từ quay trở lại vị trí bắt đầu, siết chặt vai lại khi bạn kéo. Thực hiện ba bộ tám lần kéo.
