Trẻ sơ sinh bú sữa mẹ, nghé con bú sữa của bò mẹ, dê con bú sữa của dê mẹ. Trẻ sơ sinh và tất cả các. động vật bú sữa mẹ hầu như đều hấp thu toàn bộ chất dinh dưỡng cần thiết để bản thân trưởng thành từ trong sữa mẹ mà dần dần lớn lên được.
Sữa bò sở dĩ có màu trắng, đó là vì trong sữa bò có rất nhiều những hạt mỡ nhỏ nổi lên trên, đó gọi là chất mỡ sữa. Mỡ nhẹ hơn nước, mỡ bò để lâu nó sẽ dần dần nổi lên trên mặt, hình thành một lớp váng sữa. Váng sữa này thực tế chính là phomát, thành phần chủ yếu của phomát là mỡ sữa. Trong sữa bò có chứa 3,5% chất mỡ sữa.
Sữa bò có vị ngọt nhạt, đó là do nó có chứa khoảng 4,8% latose. Trong sữa bò có chứa rất nhiều amino acid cần thiết cho cơ thể, còn có chứa rất nhiều các loại vitamin A, B, c, D, E và nhiều chất khoáng như canxi, sắt, phốtpho. Chất canxi có tác dụng đặc biệt giúp trẻ em sinh trưởng, vì nó là “viên gạch” kiến tạo nên khung xương của trẻ. Đối với trẻ nhỏ, các chất dinh dưỡng cần thiết cho sự phát dục của cơ thể, trong sữa bò hầu như không có chất cơ bản cần thiết nào là không có, hơn nữa sữa bò lại rất dễ tiêu hóa.
Căn cứ vào các công trình nghiên cứu của các nhà khoa học hiện đại thì sữa bò có tác dụng đề phòng bệnh ung thư kết tràng và trực tràng, đó là vì chất canxi có trong sữa bò có thể chống lại và trung hòa độc tính của cholic acid (đảm toan) trong đường ruột, thế mà chất cholic acid là một chất gây ung thư ở đường ruột mà hiện nay giới khoa học đều công nhận. Chất canxi trong sữa bò còn có tác dụng sinh lí về chuyển hóa chất, cạnh tranh với nguyên tố” kim loại có độc hại là chì, do đó mà có thể điều tiết và giảm nhẹ độc tính của chất chì đối với cơ thể. Thế mà sự ô nhiễm chất chì chính là một nhân tố uy hiếp sức khỏe con người ở nhiều môi trường hiện nay. Ớ vùng Caucasus của Liên Xô cũ và vùng Tân Cương của Trung Quốc là khu vực đại trường thọ nổi tiếng có tỉ lệ số người già trên 100 tuổi cao nhất thế giới, ngoài những nhân tố khác ra, cư dân ở hai vùng này đều có một thói quen và ham thích chung là đều uống thường xuyên dài ngày lượng lớn sữa bò hoặc sữa dê.
Chính vì sữa bò có rất nhiều ưu điểm như vậy cho nên mọi người không chỉ coi nó là thức ăn rất tốt đối với trẻ nhỏ, mà còn coi nó là thức ăn bảo kiện cho người lớn và người già. Nhưng có nhiều người lớn và người già sau khi uống sữa bò vào sẽ bị trướng tức bụng khó chịu, thậm chí lại có tình trạng bị tiêu chảy. Một số năm trước đây lại đã có một sự kiện lớn như thế này: Để bổ sung chất protein trong thực phẩm của cư dân trong một số nước chậm phát triển, Tổ chức Y tế thế giới đã cung cấp cho họ các bột sữa đã lấy đi thành phần mỡ, kết quả cư dân ở các nước đó sau khi ăn sữa này vào, rất nhiều người bụng bị trướng tức, đau bụng và tiêu chảy.
Vì sao lại như vậy ?
Các nhà y học qua nghiên cứu đã phát hiện: Trong ruột non của những người này thiếu chất lactose hoặc hoạt lực của chất lactose thấp quá gây nên, trong y học gọi nó là “hấp thu lactose nguyên phát ở người lớn không tốt”.
Lactose trong sữa bò là một loại disaccharide, nó không thể trực tiếp được cơ thể con người hấp thu và lợi dụng, nó cần phải có tác dụng của lactase, trước nhất phân giải thành một phân tử “galatose” và một phân tử glucose, sau đó mới có thể được đường ruột hấp thu. Chất lactase tồn tại trên bờ mép dạng bàn chải ở tế bào thượng bì nhung mao của ruột non con người. Số lượng và mức độ hoạt tính của lactase trong cơ thể không phải là trước sau như nhất trong suốt cả cuộc đời. Nói chung, mức lactase của trẻ nhỏ lúc vừa sinh ra tương đối cao, sau đó cùng với sự tăng trưởng của tháng tuổi, mức lactase dần dần hạ thấp, nhất là sau khi trẻ thôi bú sữa, mức lactase hạ thấp rất nhanh, cho đến lúc thành niên thì mức lactase đã hạ xuống mức rất thấp. Khi đó nếu lại uống lượng quá lớn sữa bò thì sẽ do vì ở trong ruột non không có đủ chất lactase nên không có cách gì phân giải và tiêu hóa toàn bộ chất lactose trong sữa được. Sau khi chất lactose vào đại tràng sẽ bị các vi khuẩn ở đó làm lên men phân giải, sản sinh ra lượng lớn dioxide carbon, lactase và nước. ở đây, dạ dày và ruột dưới sự kích thích của những thể khí và của chất có tính acid đó sẽ sinh ra các triệu chứng trướng tức bụng, đau bụng và tiêu chảy.
Nhưng, trường hợp này cũng không phải là phát sinh đối với tất cả mọi người. Có một số người mức lactase trong đường ruột có thể giữ được mức cho đến lúc trưởng thành và suốt đời, ví dụ như những người ở Bắc Âu và Bắc Mỹ, những dân tộc du mục ở Châu Phi, những cư dân ở Tây Bắc bộ tiểu lục địa Ấn Độ và ở vùng Tây Bắc Trung Quốc đều có khả năng hấp thu lactose rất mạnh, trong 1 ngày mỗi người dân ở những vùng này có thể uống tới mấy lít sữa bò được. Điều này có quan hệ tới việc sản phẩm loại sữa là thức ăn truyền thống của những người dân ở đây, trong suốt cả cuộc đời mỗi người đều đã uống lượng lớn chế phẩm sữa. Còn đại đa số những người lớn ở Châu Á và Châu Nam Mỹ, mức lactase trong đường ruột rất thấp, sau khi uống sữa bò vào sẽ dễ phát sinh tình trạng hấp thu lactose không tốt. Ớ Anh, các nhà khoa học đã có thí nghiệm, sau 1 lần cho uống 50 gam lactose đối với những người không thuộc người da trắng thì có tới 80% là có biểu hiện hấp thu lactose không tốt, còn người da trắng thì chỉ có 5% có biểu hiện hấp thu lactose không tốt. Vì thế cho nên đối với những người nào thấy có biểu hiện như trên thì nói chung không nên uống lượng lớn sữa bò.
Vậy những người đó không thể uống được sữa bò giàu chất dinh dưỡng? Không phải là như vậy. Chỉ cần có cách uống hợp lí thì vẫn có thể dùng được nhiều sữa bò. Đó là: Uống làm nhiều lần, mỗi lần một ít, mỗi lần uống không quá 200 ml là có thể tránh được triệu chứng hấp thu lactose không tốt. Tốt hơn cả là chuyển sang uống sữa bò chua, vì hàm lượng lactose trong sữa bò chua ít hơn 1/5 so với sữa bò thông thường. Ngoài ra, trải qua một quá trình dài cứ mỗi ngày uống sữa bò làm nhiều lần với lượng ít một, chất lactase vốn thiếu trong cơ’thể sẽ dần dần được sản sinh ra, hoạt tính của nó cũng sẽ tăng lên. Khi đó không thể vì uống sữa bò mà sinh ra các triệu chứng trướng tức bụng, đau bụng, tiêu chảy được.
