Nếu bạn bị bệnh thận mãn tính (CKD), điều quan trọng là phải chú ý đến những gì bạn ăn và uống. Bởi vì thận của bạn không thể loại bỏ các chất thải và dịch trong cơ thể một cách đúng cách. Một chế độ ăn thân thiện với thận có thể giúp bạn khỏe mạnh lâu hơn.
Chế độ ăn thân thiện với thận là gì?
Một chức năng chính của thận là loại bỏ chất thải và dịch thừa khỏi cơ thể thông qua nước tiểu. Chúng cũng:
- Cân bằng các khoáng chất trong cơ thể, như muối và kali
- Cân bằng dịch trong cơ thể
- Tạo hormone ảnh hưởng đến cách hoạt động của các cơ quan khác
Chế độ ăn thân thiện với thận là một cách ăn uống giúp bảo vệ thận khỏi sự hư hại thêm. Bạn sẽ phải hạn chế một số thực phẩm và dịch để các chất lỏng và khoáng chất như điện giải không tích tụ trong cơ thể. Đồng thời, bạn cũng cần đảm bảo rằng bạn nhận đủ protein, calo, vitamin và khoáng chất.
Nếu bạn ở giai đoạn đầu của CKD, có thể sẽ có ít, nếu không muốn nói là không có, giới hạn nào về những gì bạn có thể ăn. Nhưng khi bệnh của bạn trở nên tồi tệ hơn, bạn sẽ cần phải cẩn thận hơn về những gì bạn đưa vào cơ thể.
Bác sĩ có thể đề nghị bạn làm việc với một chuyên gia dinh dưỡng để chọn các thực phẩm dễ tiêu hóa cho thận của bạn. Họ có thể khuyên bạn:
Giảm Natri
Khoáng chất này có mặt tự nhiên trong nhiều thực phẩm. Nó thường thấy nhất trong muối ăn.
Natri ảnh hưởng đến huyết áp của bạn. Nó cũng giúp duy trì cân bằng nước trong cơ thể. Thận khỏe mạnh giữ mức natri trong giới hạn. Nhưng nếu bạn bị CKD, natri và dịch thừa tích tụ trong cơ thể bạn. Điều này có thể gây ra một số vấn đề, chẳng hạn như phù mắt cá chân, huyết áp cao, khó thở và tích tụ dịch quanh tim và phổi. Bạn nên đặt mục tiêu tiêu thụ dưới 2 gram natri mỗi ngày.
Thực hiện các bước đơn giản sau để giảm natri trong chế độ ăn uống của bạn:
- Tránh muối ăn và các gia vị có hàm lượng natri cao (xì dầu, muối biển, muối tỏi, v.v.).
- Nấu ăn ở nhà — hầu hết các món ăn nhanh đều có hàm lượng natri cao.
- Thử các loại gia vị và thảo mộc thay cho muối.
- Tránh các thực phẩm đóng gói, nếu có thể. Chúng có xu hướng có hàm lượng natri cao.
- Đọc nhãn khi mua sắm và chọn thực phẩm ít natri.
- Rửa sạch thực phẩm đóng hộp (rau, đậu, thịt và cá) với nước trước khi phục vụ.
Hạn chế Phospho và Canxi
Bạn cần các khoáng chất này để giữ cho xương khỏe mạnh và mạnh mẽ. Khi thận của bạn khỏe mạnh, chúng loại bỏ lượng phospho không cần thiết. Nhưng nếu bạn bị CKD, mức phospho của bạn có thể trở nên quá cao. Điều này khiến bạn có nguy cơ mắc bệnh tim. Hơn nữa, mức canxi của bạn bắt đầu giảm. Để bù đắp cho điều này, cơ thể bạn sẽ lấy canxi từ xương. Điều này có thể làm cho xương trở nên yếu và dễ gãy hơn.
Nếu bạn bị CKD giai đoạn cuối, bác sĩ có thể khuyên bạn không nên tiêu thụ quá 1.000 milligram (mg) phospho mỗi ngày. Bạn có thể làm điều này bằng cách:
- Chọn thực phẩm có hàm lượng phospho thấp (tìm “PHOS” trên nhãn)
- Ăn nhiều trái cây và rau quả tươi
- Chọn ngũ cốc từ bắp và gạo
- Uống nước ngọt màu sáng
- Giảm bớt thịt, gia cầm và cá
- Hạn chế các sản phẩm từ sữa và thực phẩm chế biến
Các thực phẩm có hàm lượng canxi cao cũng thường có hàm lượng phospho cao. Bác sĩ có thể đề nghị bạn giảm bớt các thực phẩm giàu canxi. Các thực phẩm từ sữa có hàm lượng phospho thấp bao gồm:
- Phô mai Brie hoặc Swiss
- Phô mai kem thường hoặc ít béo
- Kem sorbet
Bác sĩ cũng có thể yêu cầu bạn ngừng uống các loại bổ sung canxi không kê đơn và đề xuất một loại thuốc liên kết phospho, một loại thuốc giúp kiểm soát mức phospho của bạn.
Giảm lượng Kali
Khoáng chất này giúp dây thần kinh và cơ bắp hoạt động bình thường. Nhưng khi bạn bị CKD, cơ thể không thể lọc lượng kali thừa. Khi bạn có quá nhiều kali trong máu, nó có thể dẫn đến các vấn đề nghiêm trọng về tim.
Kali có mặt trong nhiều loại trái cây và rau quả, như chuối, khoai tây, bơ, cam, bông cải xanh đã nấu chín, cà rốt sống, rau xanh (trừ cải xoăn), cà chua và dưa hấu. Những thực phẩm này có thể ảnh hưởng đến mức kali trong máu của bạn. Bác sĩ sẽ cho bạn biết nếu bạn cần hạn chế khoáng chất này trong chế độ ăn uống của mình. Nếu có, họ có thể khuyên bạn thử các thực phẩm ít kali, chẳng hạn như:
- Táo và nước táo
- Nam việt quất và nước nam việt quất
- Dâu tây, việt quất, mâm xôi
- Mận
- Dứa
- Đào
- Bắp cải
- Cauliflower đã luộc
- Măng tây
- Đậu (đậu xanh hoặc đậu sáp)
- Cần tây
- Dưa chuột
Khi CKD của bạn trở nên tồi tệ hơn, bạn có thể cần thực hiện các thay đổi khác trong chế độ ăn uống của mình. Điều này có thể bao gồm giảm bớt các thực phẩm giàu protein, đặc biệt là protein động vật. Những thực phẩm này bao gồm thịt, hải sản và các sản phẩm từ sữa. Bạn cũng có thể cần bổ sung thêm sắt. Hãy thảo luận với bác sĩ về các thực phẩm giàu sắt mà bạn có thể ăn khi bị CKD.
Chế độ ăn DASH
DASH là viết tắt của “Chế độ ăn uống nhằm ngăn chặn huyết áp cao.” Đây là chế độ ăn giàu trái cây, rau, sản phẩm từ sữa ít béo, ngũ cốc nguyên hạt, cá, gia cầm, đậu, hạt giống và các loại hạt. Nó có hàm lượng natri, đường và chất béo thấp, đồng thời hạn chế thịt đỏ.
Hãy nói chuyện với bác sĩ của bạn về điều này nếu bạn bị CKD. Họ sẽ cho bạn biết nếu có lý do cụ thể nào đó khiến bạn không nên thử chế độ ăn DASH.
Nó không phải là một lựa chọn nếu bạn đang điều trị bằng thẩm tách.
Về chất lỏng?
Nếu bạn bị CKD giai đoạn đầu, bạn có thể không cần phải giảm bớt lượng chất lỏng. Nhưng nếu tình trạng của bạn trở nên tồi tệ hơn, bác sĩ sẽ cho bạn biết nếu bạn cần hạn chế chất lỏng. Để giảm bớt lượng chất lỏng, bạn có thể:
- Tránh thực phẩm mặn
- Quản lý cơn khát của bạn bằng cách sử dụng kẹo cứng không đường, đá bào hoặc nho đông lạnh
- Theo dõi lượng chất lỏng trong nhật ký hoặc bằng cách sử dụng một bình có dấu hiệu, và theo dõi cân nặng của bạn
