Trẻ mới biết đi thường là những đứa trẻ hay thay đổi. Tâm trạng và sở thích của chúng có thể biến đổi nhanh chóng.
Ngay cả việc đi vệ sinh cũng có thể trở nên phức tạp. Trong khi một số trẻ mới biết đi đi vệ sinh hàng ngày như thường lệ, thì có những trẻ có thể đi hai, ba, hoặc thậm chí nhiều ngày mà không có nhu động ruột.
Việc thấy bồn cầu trống rỗng ngày qua ngày có thể khiến cha mẹ hoảng sợ, nhưng táo bón ở trẻ nhỏ thường không phải là dấu hiệu của bệnh nghiêm trọng. Hầu hết các trường hợp táo bón thường do những vấn đề dễ giải quyết, chẳng hạn như chế độ ăn uống hoặc bỏ qua nhu cầu đi vệ sinh.
Vậy làm sao để biết liệu việc đi vệ sinh ít của trẻ có bình thường hay không, hay bạn thực sự đang gặp phải tình trạng táo bón? Hãy đọc để tìm hiểu khi nào táo bón ở trẻ mới biết đi là vấn đề và cách điều trị.
Trẻ có bị táo bón không?
Một trẻ mới biết đi trung bình (nếu có một khái niệm như vậy) sẽ có nhu động ruột một lần mỗi ngày. Thông thường, một đứa trẻ có nhu động ruột ít hơn ba lần mỗi tuần (hoặc ít hơn so với bình thường) và có phân cứng, khó đi, là đang bị táo bón. Theo Học viện Nhi khoa Hoa Kỳ, bất kỳ đứa trẻ nào có phân lớn, cứng, khô, kèm theo đau khi đi tiêu, tiêu phân kẽ, hoặc có máu trên phân đều có thể đang bị táo bón.
Không cần lo lắng nếu con bạn đôi khi bị táo bón — điều này hoàn toàn bình thường. Nhưng nếu táo bón của trẻ kéo dài hai tuần hoặc hơn, được gọi là táo bón mạn tính, bạn nên đến gặp bác sĩ nhi khoa.
Bác sĩ có thể yêu cầu bạn theo dõi nhu động ruột của trẻ — tần suất, kích thước và độ cứng của phân, cũng như có máu hay không. Bạn cũng nên để ý các triệu chứng khác có thể đi kèm táo bón, như:
- Đau bụng
- Đầy hơi
- Buồn nôn
- Mất cảm giác thèm ăn
- Cáu gắt
- Khóc hoặc la hét khi đi tiêu
- Tránh đi vệ sinh (dấu hiệu bao gồm siết chặt mông, bắt chéo chân, mặt đỏ, đổ mồ hôi hoặc khóc)
- Có vệt hoặc mẩu phân lỏng trong tã hoặc quần lót (bị tiêu phân kẽ)
Nguyên nhân gây táo bón ở trẻ mới biết đi
Nhiều nguyên nhân có thể gây táo bón ở trẻ mới biết đi, từ chế độ ăn uống đến thuốc. Dưới đây là một số nguyên nhân phổ biến:
- Chế độ ăn uống: Nguyên nhân chính trong nhiều trường hợp là chế độ ăn uống quá nhiều thực phẩm chế biến sẵn, sữa và đồ ngọt, mà lại thiếu chất xơ (như ngũ cốc nguyên hạt, trái cây và rau quả). Thiếu chất lỏng cũng có thể dẫn đến táo bón, vì điều này làm phân cứng hơn. Bất kỳ sự thay đổi nào trong chế độ ăn uống — chẳng hạn khi trẻ chuyển từ sữa mẹ hoặc sữa công thức sang sữa bò hoặc bắt đầu ăn các loại thực phẩm mới — cũng có thể ảnh hưởng đến phân.
- Nhịn đi vệ sinh: Trẻ hai tuổi trung bình có xu hướng quan tâm nhiều hơn đến đồ chơi hơn là việc đi vệ sinh. Một số trẻ cảm thấy xấu hổ hoặc sợ hãi khi sử dụng nhà vệ sinh, đặc biệt là nhà vệ sinh công cộng. Trẻ phản đối quá trình huấn luyện đi vệ sinh đôi khi thể hiện sự đấu tranh quyền lực qua việc từ chối đi tiêu.
- Sợ bị đau: Trẻ đã từng có trải nghiệm đau khi đi tiêu có thể tránh đi vệ sinh vì sợ sẽ lại bị đau. Việc không đi tiêu có thể tạo thành một vòng lặp khó chịu. Phân bắt đầu tích tụ ở phần dưới của ruột, ngày càng lớn và cứng hơn, khiến việc đi tiêu càng trở nên khó khăn và đau đớn.
- Thay đổi thói quen: Khi đi du lịch hoặc không sử dụng nhà vệ sinh quen thuộc, một số trẻ không muốn đi vệ sinh.
- Thiếu vận động: Vận động giúp thức ăn di chuyển qua quá trình tiêu hóa.
- Bệnh tật: Thay đổi khẩu vị do nhiễm trùng dạ dày hoặc bệnh tật khác có thể ảnh hưởng đến chế độ ăn của trẻ, dẫn đến táo bón.
- Thuốc: Một số loại thuốc hoặc chất bổ sung có thể gây táo bón ở trẻ mới biết đi, bao gồm chất bổ sung sắt liều cao hoặc thuốc giảm đau có chất gây mê. Lượng sắt thấp trong sữa công thức không gây táo bón.
- Tình trạng thể chất: Trong các trường hợp hiếm, vấn đề về cấu trúc của ruột, hậu môn, hoặc trực tràng có thể gây táo bón mạn tính. Bại não và các rối loạn hệ thần kinh khác cũng có thể ảnh hưởng đến khả năng đi vệ sinh của trẻ.
Các biện pháp điều trị táo bón ở trẻ mới biết đi
Khi táo bón là vấn đề, bạn có thể thử một trong những cách sau:
- Chế độ ăn uống: Để làm mềm phân và giúp trẻ dễ đi tiêu hơn, tăng lượng chất lỏng không chứa sữa và chất xơ cho trẻ mỗi ngày. Các thực phẩm giàu chất xơ bao gồm trái cây và nước ép trái cây có chứa sorbitol (mận, xoài, lê), rau (bông cải xanh, đậu Hà Lan), đậu và bánh mì ngũ cốc nguyên hạt. Hạn chế thực phẩm có thể làm tăng táo bón, chẳng hạn như thực phẩm nhiều chất béo và ít chất xơ. Giới hạn lượng sữa không quá 16 ounce mỗi ngày.
- Tập thể dục: Đảm bảo trẻ ra ngoài chơi ít nhất 30 đến 60 phút mỗi ngày. Vận động cơ thể cũng giúp nhu động ruột hoạt động.
- Cải thiện thói quen đi vệ sinh: Khuyến khích trẻ sử dụng nhà vệ sinh vào các thời điểm cố định trong ngày, đặc biệt là sau bữa ăn và bất cứ khi nào trẻ có cảm giác muốn đi vệ sinh. Để trẻ ngồi ít nhất 10 phút mỗi lần. Đặt một chiếc ghế nhỏ dưới chân trẻ để giúp trẻ có đòn bẩy khi đẩy. Thưởng cho trẻ bằng cách kể chuyện hoặc dán nhãn dán đặc biệt để biến việc đi vệ sinh trở thành trải nghiệm tích cực.
- Thuốc: Nhà cung cấp dịch vụ y tế của bạn có thể khuyên dùng thuốc để điều trị táo bón, đặc biệt nếu nó trở thành mạn tính. Bạn cũng có thể cần thảo luận về việc ngừng hoặc thay đổi loại thuốc trẻ đang dùng nếu đó là nguyên nhân gây táo bón.