Nguyên nhân nào khiến xương bị gãy?
Xương có thể bị gãy từ nhiều nguyên nhân khác nhau, từ tiếng nứt của một chấn thương thể thao đến một cú ngã tình cờ – thường là do một lực tác động nào đó. Xương rất mạnh và thậm chí có một chút độ dẻo, nhưng cũng có giới hạn của chúng. Chúng có thể chảy máu sau một cú gãy nghiêm trọng. Các bệnh như ung thư và loãng xương cũng có thể dẫn đến gãy xương vì làm cho xương của bạn yếu hơn và dễ gãy hơn.
Loại gãy nào?
Các bác sĩ thường mô tả xương gãy, hay còn gọi là gãy xương, bằng một vài thuật ngữ cơ bản:
- Mở hay đóng? Gãy đóng, hay gãy đơn giản, không xuyên qua da. Gãy mở, hay gãy phức hợp, thì có.
- Một phần hay hoàn toàn? Gãy một phần không xuyên qua toàn bộ xương. Gãy hoàn toàn có nghĩa là xương bị chia thành hai hoặc nhiều mảnh.
- Đã di dời hay không di dời? Nếu các mảnh gãy vẫn thẳng hàng, đó là gãy không di dời. Nếu không, thì là gãy đã di dời.
Các loại gãy xương
Các loại gãy xương phổ biến bao gồm:
- Gãy ngang: gãy thẳng qua xương
- Gãy căng thẳng: một vết nứt rất mỏng, còn gọi là gãy tóc
- Gãy chéo: gãy theo một góc
- Gãy xanh: gãy ở một bên, nhưng bẻ cong ở bên kia – giống như một cành cây tươi
- Gãy nhiều mảnh: xương gãy thành ba hoặc nhiều mảnh
Các loại khác bao gồm gãy nén, thường xảy ra ở cột sống, gãy xoắn, và gãy do kéo, khi một gân hoặc dây chằng kéo một mảnh xương ra.
Cảm giác như thế nào: Đau đớn
Đôi khi, trẻ em có thể bị gãy xương nhỏ mà không nhận ra. Những lúc khác, cơ thể của bạn có thể bị sốc, vì vậy bạn không cảm thấy gì cả – lúc đầu. Nhưng thường thì gãy xương đồng nghĩa với một cơn đau sâu và dữ dội. Tùy thuộc vào mức độ gãy, bạn có thể cảm thấy đau nhói.
Cảm giác như thế nào: Các triệu chứng khác
Ngoài cơn đau, cơ thể bạn sẽ phát ra đủ loại tín hiệu để cho bạn biết rằng có điều gì đó thực sự sai. Bạn có thể cảm thấy lạnh, chóng mặt, hoặc choáng váng. Bạn thậm chí có thể ngất xỉu. Xung quanh khu vực gãy xương, bạn có thể nhận thấy:
- Bầm tím
- Cứng khớp
- Sưng tấy
- Nóng
- Yếu đuối
Bạn cũng có thể gặp khó khăn khi sử dụng phần cơ thể đó hoặc thấy rằng xương trông không đúng – như bị bẻ cong ở một góc kỳ lạ.
Sửa chữa xương: Bước 1
Quá trình sửa chữa xương bắt đầu chỉ sau vài giờ kể từ khi bị thương. Bạn sẽ thấy sưng tấy lành mạnh xung quanh chỗ gãy khi một cục máu đông bắt đầu hình thành. Hệ miễn dịch của bạn gửi các tế bào giống như người dọn rác – chúng loại bỏ các mảnh xương nhỏ và tiêu diệt bất kỳ vi khuẩn nào. Ngoài ra, bạn phát triển các mạch máu vào khu vực để giúp quá trình lành thương. Bước này có thể kéo dài từ một đến hai tuần.
Sửa chữa xương: Bước 2
Trong 4-21 ngày tiếp theo, bạn sẽ có một lớp callus mềm xung quanh xương bị gãy. Đây là lúc một chất gọi là collagen bắt đầu thay thế cục máu đông. Callus cứng hơn cục máu đông, nhưng không mạnh bằng xương. Đó là lý do một phần bạn cần một cái bó bột – nó giữ cho xương đang lành lại ở đúng vị trí. Nếu nó di chuyển, callus mềm có thể bị gãy và làm chậm quá trình hồi phục của bạn.
Sửa chữa xương: Bước 3
Khoảng 2 tuần sau khi bị gãy, các tế bào gọi là osteoblasts bắt đầu hoạt động. Chúng hình thành xương mới, thêm khoáng chất vào để làm cho xương cứng và mạnh khi nối liền các mảnh gãy. Giai đoạn này được gọi là callus cứng. Nó thường kết thúc sau 6-12 tuần kể từ khi bị gãy.
Sửa chữa xương: Bước 4
Bây giờ bạn đang trong giai đoạn cuối cùng: tái tạo xương. Ở đây, các tế bào gọi là osteoclasts thực hiện một số điều chỉnh tinh tế. Chúng phân hủy bất kỳ xương dư thừa nào đã hình thành trong quá trình hồi phục để xương của bạn trở lại hình dạng bình thường. Khi bạn đạt đến giai đoạn này, việc trở lại các hoạt động bình thường thực sự giúp bạn hồi phục. Bước này có thể tiếp tục kéo dài lâu sau khi bạn cảm thấy tốt hơn, đôi khi kéo dài lên đến 9 năm.
Điều trị cho các gãy cơ bản
Điều trị cho bất kỳ gãy xương nào đều dựa trên ba bước cơ bản:
- Đưa xương về đúng vị trí.
- Giữ cho xương không di chuyển cho đến khi lành lại.
- Quản lý cơn đau.
Đối với một gãy xương cơ bản, bác sĩ của bạn có thể phải đặt lại xương vào đúng vị trí. Sau đó, bạn sẽ có thể nhận được một miếng đệm, nẹp, hoặc bó bột để hỗ trợ xương của bạn và giữ cho bạn không di chuyển. Bác sĩ của bạn cũng có thể cho bạn thuốc giảm đau.
Điều trị cho các gãy phức tạp
Đối với các gãy xương nghiêm trọng hơn, bạn có thể cần phẫu thuật. Các bác sĩ có thể đặt các ốc vít, chốt, thanh hoặc tấm để giữ xương ở đúng vị trí để chúng có thể hồi phục đúng cách. Những bộ phận đó có thể vẫn ở lại sau khi bạn hồi phục, hoặc trong một số trường hợp, bác sĩ của bạn sẽ lấy chúng ra.
Trong một số trường hợp hiếm hoi, bạn có thể cần sử dụng kéo, một hệ thống ròng rọc và trọng lượng quanh giường bệnh viện của bạn để giữ xương ở đúng vị trí.
Hồi phục: Tuần 1-2
Thời gian hồi phục trung bình là từ 6-8 tuần nhưng có thể khác nhau tùy thuộc vào xương, loại gãy, độ tuổi và tình trạng sức khỏe tổng thể của bạn. Trong vài tuần đầu, bạn sẽ cần kiên nhẫn và chăm sóc bản thân một cách tốt nhất. Đây là lúc bạn tạo điều kiện cho việc hồi phục. Hãy làm theo hướng dẫn của bác sĩ một cách chặt chẽ và:
- Không hút thuốc.
- Thực hiện bất kỳ bài tập nào mà bác sĩ của bạn khuyên.
- Ăn một chế độ ăn uống lành mạnh.
- Nghỉ ngơi cho xương bị gãy càng nhiều càng tốt.
Hồi phục: Tuần 3-5
Bó bột của bạn rất quan trọng cho việc hồi phục, nhưng sau chỉ vài tuần không di chuyển, các cơ của bạn bắt đầu yếu đi và cứng lại. Đây thường là thời gian bạn bắt đầu một số bài tập rất cơ bản hoặc liệu pháp vật lý ban đầu. Nó giúp giảm cứng, xây dựng cơ bắp và phá vỡ mô sẹo. Bạn cũng sẽ dần quen với việc di chuyển phần cơ thể này mà đã bị đau trong một thời gian dài.
Hồi phục: Tuần 6-8
Đây thường là thời gian mà bó bột được tháo ra. Da và tóc của bạn đã ở trong bóng tối dưới đó và các cơ của bạn sẽ yếu, vì vậy bạn có thể nhận thấy:
- Lông cơ thể đen hơn bình thường
- Da nhợt nhạt hoặc bong tróc
- Phần cơ thể bạn bị gãy trông nhỏ hơn – có ít cơ hơn
Bạn sẽ trở lại bình thường theo thời gian, và có thể bạn cần thêm liệu pháp vật lý. Khi bạn bắt đầu các hoạt động bình thường, hãy kiểm tra với bác sĩ để xem có bất kỳ giới hạn nào về những gì bạn có thể làm không.
Khi nào cần gọi bác sĩ của bạn
Khi bạn hồi phục, hãy để ý bất kỳ dấu hiệu nào của các vấn đề. Gọi bác sĩ nếu bạn nhận thấy các vấn đề như:
- Màu xanh nhạt trên da của bạn quanh gãy xương
- Cảm giác đau nhói hoặc cứng khớp ở gãy xương
- Sưng hoặc đau dữ dội xung quanh gãy xương
- Dấu hiệu nhiễm trùng, như sốt hoặc mủ từ vị trí gãy
Bác sĩ của bạn sẽ có thể hướng dẫn bạn qua các bước và giúp bạn theo dõi các vấn đề tiềm ẩn
