Thuốc gây ngủ tác dụng trực tiếp làm giảm sự chăm chú (thuốc gây ngủ thực thụ) hoặc gián tiếp làm giảm sự căng thẳng về mặt tâm lý (thuốc trấn tĩnh hoặc giải lo âu). Những người không ngủ được, người ta phân biệt những người “ngủ ít” chỉ cần giấc ngủ từ 3-4 giờ (và không cần “dùng thuốc”) và những người “ngủ nhiều” ngủ 8-9 giờ/ ngày.
Những bệnh nhân có tình trạng hưng cảm chỉ ngủ có 2-3 giờ và ở những người trầm cảm thường bị, mất ngủ và là triệu chứng đầu tiên của trầm cảm (uống rượu và các thuốc gây ngủ làm cho mất ngủ nặng thêm). Người bị trầm cảm ngủ thiếp đi nhanh và thức giấc vào khoảng 2-3 giờ sáng rồi không thể ngủ lại được nữa, còn người lo âu khó ngủ thiếp đi, nhưng ngủ được hết cả đêm.
Mất ngủ là không có khả năng hoặc khó ngủ, có thể phân biệt:
Mất ngủ đầu giấc: chậm đi vào giấc ngủ (hơn 1 giờ)
Mất ngủ cuối giấc: thức dậy quá sớm, gây ra buồn ngủ ban ngày.
Mất ngủ toàn bộ: rút ngắn thời gian ngủ.
Trước khi kê đơn cho dùng một thuốc gây ngủ, phải hỏi người bệnh về các thói quen của bản thân: (nghiện thuốc lá và/hoặc cà phê trong ngày, uống cà phê sau bữa ăn tối, hoặc buổi tối, uống rượu), các khó khăn về mặt tâm lý và hỏi về loại mất ngủ (khó ngủ thiếp, hoặc thức giấc giữa đêm hoặc vào cuối đêm), cũng quan trọng để biết được xem bệnh nhân có bị lo lắng hoặc trầm cảm và tìm xem những triệu chứng thực thể nếu có.
Một số bệnh viện có những trung tâm chuyên khoa điều trị các rối loạn giấc ngủ khó chữa.
CÁC BENZODIAZEPIN: Nếu những lời khuyên về vệ sinh và tiết chế không đủ để lập lại giấc ngủ hoặc nếu bệnh nhân khẩn thiết yêu cầu dùng thuốc, thì có thể kê đơn dùng thời gian hết sức ngắn một loại benzodiazepin có thời gian bán huỷ ngắn hoặc trung gian.
Cũng cần lưu ý là tính ưu việt . của một loại benzodiazepin so với một loại khác chưa được chứng minh. Ưu điểm chính của các benzodiazepin là độ an toàn rộng: các trường hợp ngộ độc cấp rất hiếm khi nặng. Không được kê đơn các thuốc này nếu chứng mất ngủ là do trầm cảm, nhất là khi nghi ngò có xu hướng tự tử.
Các bezodiazepin có chống chỉ định trong trường hợp nhược cơ hoặc có tiền sử mẫn cảm. cần kê đơn dùng thuốc này trong thời gian rất ngắn.
Hiệu lực an thần sót lại có thể gây nguy cơ cho ngườl lái xe, nhất là khi dùng các đồ uống có rượu (hiệu lực tích luỹ). Với trẻ em hoặc người già, các thuốc này có thể gây ra những phản ứng nghịch lý (kích thích, kích động, lú lẫn)
CÁC BARBITURIC: Từ khi đưa vào sử dụng các benzodiazepin, các barbituric không còn là những thuốc điều trị ban đầu cho chứng mất ngủ. Biên độ an toàn của các barbituric hẹp hơn so với các benzodiazepin cũng như tần suất về hiện tượng “bỏ thuốc”: thức giấc khó khăn, đầu nặng, miệng khó phát âm.
Độc tính cấp thường nặng. Hiện nay các barbituric không được khuyến cáo trừ với trường hợp điều trị động kinh (Xem phenobarbital)
CÁC THUỐC GÂY NGỦ KHÁC: Một số chất khác được dùng làm thuốc ngủ nhưng không có thuốc nào được khuyến cáo dùng ngay ban đầu.
CÓ THAI: Sử dụng các thuốc gây ngủ không được khuyên dùng trong khi có thai; một số thuốc, nhất là các benzodiazepin, đã bị ngờ là gây ra quái thai trên cơ sở các khảo sát hồi cứu, nhưng chưa được các nghiên cứu xác nhận. Ngoài ra, những bà mẹ được điều trị vào cuối thai kỳ bằng các liều cao đã đẻ ra những sơ sinh giảm trương lực, thân nhiệt hạ, bú mẹ khó, đôi khi trong tình trạng chết giả. Toàn bộ các thuốc gây ngủ cũng không được khuyên dùng trong thời gian cho con bú.
CÁC BENZODIAZEPIN Xem bảng 1.9.
Butobarbital Dipharma (Amido)CÁC BARBITURIC Butobarbital
Liều dùng: người lớn đặt hậu môn viên đạn 200 mg vào buổi tối.
CÁC CYCLOPYRROLON
Zopicion (thời gian bán huỷ 6 giờ)
Imovane ® (Théraplix)
Liều dùng: người lớn 6,75 -7,5 mg vào buổi tối.
CÁC IMIDAZOPYRIDIN Zolpiden (thời gian bán huỷ 3 giờ) Ivadal ® (Marion Merrell) Stilnox ® (Synthélabo)
Liều dùng: người lớn 5 – 10 mg buổi tối đi ngủ.
DẪN CHẤT PHENOTHIAZIN
Không nên dùng cho trẻ em.
Alimemazin
Théralène ® (Théraplix)
Liều dùng: người lớn 5-20 mg buổi tối đi ngủ.
Doxylamin (thời gian bán huỷ 24 giờ)
Donormyl ® (Oberlin)
Méréprine ® (Marion Merrell)
Liều dùng: người lớn 7,5 – 15 mg buổi tối đi ngủ.
Niaprazin (thời gian bán huỷ 24 giờ) Nopron ® (Synthelabo)
Liều dùng: lmg/kg buổi tối đi ngủ. Promethazin
Phénergan ® (Théraplix)
Liều dùng: người lớn 10-40 mg buổi tối đi ngủ.
CÁC PHENOTHIAZIN PHỐI Hộp
Mepronizine ® (Sanofi Winthrop)
Phối hợp aceprometazin và meprobamat.
Noctran ® (Menarini)
Phối hợp aceprometazin, acepromazin và dikali clorazepat (benzodiazepin)
