Ung thư mũi họng là một loại ung thư thường thấy, phát sinh nhiều ở đàn ông 30 – 50 tuổi, nam nhiều hơn nữ. Triệu chứng thường thấy là tắt mũi, chảy máu cam, ù tai, đau đầu… Bệnh phát triển có thể gây liệt mặt và trạng thái suy sụp toàn thân.
Triệu chứng lâm sàng
Thường bắt đầu có một hoặc 2 bên mũi tắc, thở khó, ho… chảy máu cam là một triệu chứng được bị chèn ép như đau đầu, thính lực giảm, tai ù, mắt mờ, hoa mắt chóng mặt, liệt mũi, liệt mặt, hạch lymphô ở cổ sưng to một bên hoặc hai bên.
Chẩn đoán: chủ yếu dựa vào
- Nam giới trung niên có hiện tượng chảy máu cam kéo dài không rõ nguyên nhân, tai ù, đau đầu càng lưu ý kiểm tra toàn diện.
- Lấy chất tiết dịch họng phết kính soi tìm tế bào ung thư.
- Soi mũi họng làm sinh thiết tìm tế bào ung thư.
- Chụp X- quang kiểm tra vùng mũi họng.
- Kiểm tra sinh thiết tế bào hạch lymphô.
Điều trị
Do vị trí ung thư mũi họng nên khó dùng phẫu trị, nên chủ yếu dùng xạ trị và đông y.
BIỆN CHỨNG LUẬN TRỊ
Có thể chia làm 3 thể luận trị như sau
Can phế uất nhiệt
- Triệu chứng chủ yếu: Tắt mũi, chảy máu cam hoặc nước mũi có máu, ho đờm ít có nhớt, bứt rứt dễ cáu, miệng đắng họng khô, chóng mặt hoa mắt, đầu đau như búa bổ, chất lưỡi đỏ rêu vàng, mạch huyết hoạt sác.
- Phép trị: Thanh can phế.
- Bài thuốc: Tiêu dao tán hợp tả bạch tán gia giảm.
Đơn bì, Chi tử, Tang bạch bì, Hạ khô thảo, Kim ngân hoa, Thiên hoa phấn đều 12g, Hoàng cầm 12g, Thăng ma 8g, Bạch cương tàm 12g, Bạc hà 10g, Xích Bạch thược đều 12g, Triết Bối mẫu 12g, Xuyên bối lOg, (tán bột hoà thuốc uống). Thuyên thảo 12g, Đại Hoàng (sao rượu) 6 – 8g. Xuyên khung 10g thổ Phục linh 12g sắc uống.
- Gia giảm: Miệng khát gia Sinh Thạch cao, đau đầu gia Toàn yết, Bạch chỉ, Câu đằng, Đơn sâm, nước mũi đặc nhớt gia Toàn Qua lâu, Cát cánh, mũi tắt nhiều gia Tân di, Thạch Xương bồ.
Đờm độc uất kết:
- Triệu chứng chủ yếu: Hạch lymphô cổ to, mũi tắt chảy nước mũi có máu, ho đờm nhiều liệt mặt, chất lưỡi tôi (đen xạm) rêu dày nhớt, mạch huyền hoạt.
- Phép trị: hóa đàm tán kết thanh nhiệt giải độc.
- Bài thuốc: Thanh khí hóa đờm hoàn gia giảm.
Hoàng cầm, Liên kiều, Cương tàm, Hạ khô thảo, Triết bối, Thất diệp nhất chi hoa đều 12g, Khương Bán hạ, bào Nam tinh đều 8g, Mẫu lệ 20g, Thổ Phục linh, Hoàng dược tử, Bạch hoa xà thiệt thảo, đều 12g, Đại Tiểu kế đều 8g, Bán chi liên 12g, Bạch anh, Đào nhân, Ý dĩ nhân, Đông qua nhân đều 10 – 16g, Bạch mao căn 12g. sắc uống.
Phế thận âm hư:
- Triệu chứng chủ yếu: bệnh lâu ngày từ phế ảnh hưởng thận. Triệu chứng có hoa mắt chóng mặt, ù tai, điếc tai, thị lực giảm, giọng khàn, lưng gối nhức mỏi, ra mồ hôi tiêu bón, chất lưỡi đỏ rêu mỏng vàng…
- Phép trị: Bổ phế thận âm.
- Bài thuốc: Mạch vị địa hoàng thang gia giảm.
- Tây dương sâm, Nữ trinh tử, Sinh Địa, Sơn dược, Mạch đông, Nam Bắc sa sâm, Huyền sâm đều 12g, Sơn thù nhục 10g, Ngũ vị tử 6g.
Có triệu chứng nhiệt độc gia Ngân hoa, Dã cúc hoa, Sơn đậu căn, Tử thảo, Bạch hoa xà thiệt thảo, Liên kiều, Hạ khô thảo, Tiêu bón gia Nhục thung dung, Hỏa ma nhân. Nếu sắc mặt kém tươi nhuận, hồi hộp, mộng nhiều, ăn ít, mạch nhược, sắc lưỡi nhạt là chứng tâm Tỳ hư tổn cần bổ dưỡng tâm tỳ, dùng bài “Qui tỳ thang gia giảm”.
GIỚI THIỆU MỘT SỐ BÀI THUỐC KINH NGHIỆM:
- Thuốc trị ung thư mũi họng của Giang Tây: Hạ khô thảo 30g, Ngưu hoàng 0,3g, sắc hạ khô thảo xong cho Ngưu hoàng vào uống.
- Long quí, Bạch hoa xà thiệt thảo, Ngân hoa, Tử thảo, Ý dĩ, Dã cúc hoa, Mạch đông, Sinh Địa, Sơn đậu căn, Cam thảo (Giang Tây)
- Bạch hoa xà thiệt thảo, Bán chi liên, Đảng sâm, Huyền sâm, Thạch hộc, sinh thục Địa, Thiên Đông, Mạch đông, Thích tật lê, Liên kiều, Ngọc trúc, Sơn dược, Xích thược, Hoàng cầm, Bạch chỉ, Sơn đậu căn (Triết Giang).
- Thiên đông, Hạ khô thảo, Bán chi liên, Bạch hoa xà thiệt thảo, Ngân hoa, Phục linh sa sâm, Đơn bì, Phong phòng, Xuyên khung (Phúc Châu).
- Câu đằng, Ngô công, Phong phòng, Nga truật, Tẩu mã thai, Quí thúc tử, Sơn từ cô, Tang ký sinh, Bán chi liên (ung thư mũi trên).
- Xuyên luyện tử, Thạch Xương bồ, Bạch thược, Huyền sâm, Qua lâu, Mẫu lệ, Hạ khô thảo, Tạo giác thích, Bằng sa (ung thư mũi dưới). Hai bài (5) và (6) là của Quảng Châu, Trung Quốc.
- Rễ Tử thảo 40g, sắc nước uống ngày 1 thang.
- Triết Bối mẫu, Cúc hoa dại đều 12g, Đảng sâm, Cao bản, Mộc thông, Hoàng cầm đều 16g, Bạch thược 20g, Liên kiều 12g sắc uống.
- Kim ngân hoa 40g, Liên kiều, Thiên hoa phấn, Xích thược, Hoàng cầm, Bạc hà mỗi thứ 8g, Đương qui, Đại Hoàng mỗi thứ 20g, Bồ công anh 16g, Nhũ hương 3g, Đào nhân, Cúc hoa dại, Tri mẫu mỗi thứ 12g sắc nước uống ngày 1 thang. Đã dùng điều trị 21 ca ung thư mũi họng, kết quả tốt 16 ca, tiến bộ 5 ca. Bệnh viện bộ đội Phúc Châu đã dùng bài thuốc tương tự trị 15 ca, tốt 6 ca, tiến bộ 7 ca, chết 2 ca.
Bài (7) (8) (9) là của bệnh viện số 1 Nam Xương dùng điều trị ung thư mũi họng kết hợp với xạ trị Coban 60.