Cơ Bản Về Thuốc Chống Đông Máu

Thuốc Chống Đông Máu Là Gì?

Thuốc chống đông máu là loại thuốc giúp máu lưu thông mượt mà qua các tĩnh mạch và động mạch. Chúng ngăn ngừa sự hình thành hoặc phát triển của các cục máu đông. Các cục máu đông có thể làm tăng nguy cơ mắc bệnh tim, đột quỵ hoặc các loại bệnh tim khác. Bác sĩ có thể kê đơn thuốc chống đông để giúp ngăn ngừa các cơn đau tim và đột quỵ nếu bạn có nguy cơ cao.

Giống như tất cả các loại thuốc, thuốc chống đông máu có một số rủi ro. Ví dụ, nếu bạn cắt vào người, chúng có thể khiến bạn chảy máu nhiều hơn bình thường. Tuy nhiên, những lợi ích cứu sống từ các loại thuốc này thường lớn hơn những nguy cơ tiềm ẩn. Nhưng điều quan trọng là bạn cần tìm hiểu về cả hai điều này trước khi bắt đầu sử dụng chúng.

Các Loại Thuốc Chống Đông Máu

Có hai loại thuốc chống đông máu: thuốc chống đông (anticoagulants) và thuốc chống tiểu cầu (antiplatelets).

Thuốc Chống Đông (Anticoagulants)

Thuốc chống đông làm chậm quá trình đông máu của bạn và giữ cho các cục máu đông không bị to lên. Hầu hết các loại thuốc chống đông đều có dạng viên, nhưng một số được tiêm hoặc truyền tĩnh mạch qua một trong các tĩnh mạch của bạn. Một số loại thuốc chống đông phổ biến bao gồm:

• Apixaban (Eliquis)
• Dabigatran (Pradaxa)
• Dalteparin (Fragmin)
• Edoxaban (Savaysa)
• Enoxaparin (Lovenox)
• Fondaparinux (Arixtra)
• Heparin (Innohep)
• Rivaroxaban (Xarelto)
• Warfarin (Coumadin, Jantoven)

Thuốc Chống Tiểu Cầu (Antiplatelets)

Thuốc chống tiểu cầu giúp ngăn ngừa máu của bạn hình thành cục bằng cách giữ cho các protein trong máu (tiểu cầu) không dính lại với nhau. Các loại thuốc này có thể có dạng viên, viên nhét hoặc truyền tĩnh mạch. Một số ví dụ về thuốc chống tiểu cầu đường uống bao gồm:

• Aspirin
• Cilostazol
• Clopidogrel (Plavix)
• Dipyridamole (Persantine)
• Eptifibatide (Integrilin)
• Prasugrel (Effient)
• Ticagrelor (Brilinta)
• Tirofiban (Aggrastat)
• Vorapaxar (Zontivity)

Thuốc Chống Đông Hoạt Động Như Thế Nào?

Cơ thể bạn tạo ra các cục máu từ hồng cầu, tiểu cầu, fibrin và bạch cầu. Thuốc chống đông và thuốc chống tiểu cầu ngăn các thành phần này dính lại với nhau và hình thành cục mới. Chúng cũng làm chậm sự phát triển của các cục máu hiện có.

Thuốc Chống Đông

Chúng hoạt động bằng cách ngăn chặn hoặc đảo ngược quá trình đông máu, là cách cơ thể bạn bắt đầu tạo cục máu. Các loại thuốc chống đông khác nhau hoạt động ở các phần khác nhau trong quá trình đông máu. Ví dụ, một số loại thuốc chống đông hoạt động bằng cách cạnh tranh với vitamin K, mà cơ thể bạn cần để tạo ra các protein gọi là yếu tố đông máu. Những yếu tố này giúp các tế bào máu của bạn liên kết lại với nhau để tạo thành cục máu.

Thuốc Chống Tiểu Cầu

Chúng hoạt động bằng cách chặn một loại protein khiến tiểu cầu của bạn dính lại với nhau và vào các thành mạch máu, tạo thành cục. Các thuốc chống tiểu cầu khác nhau chặn các protein khác nhau trong quá trình này. Chúng thường được kê đơn cho những người có nguy cơ hình thành cục máu trong tương lai, thay vì để điều trị các cục đã tồn tại.

Ai Cần Thuốc Chống Đông?

Thuốc chống đông là một trong những loại thuốc được kê đơn phổ biến nhất. Bạn có thể cần thuốc chống đông nếu bạn có:

• Rung nhĩ: Đây là một nhịp tim không đều bắt đầu từ các buồng trên của tim bạn. Điều này có thể khiến máu của bạn tích tụ lại, làm tăng khả năng hình thành cục máu. Thuốc chống đông có thể giúp giữ cho máu của bạn không bị tích tụ và đông lại.
• Phẫu thuật hoặc thay van tim: Một số thủ tục có thể làm tăng nguy cơ hình thành cục máu tại nơi van mới được đặt. Thuốc chống đông giúp ngăn ngừa sự hình thành của các cục này.
• Thay khớp hông hoặc đầu gối: Bạn có thể có nguy cơ cao hơn về việc hình thành cục trong các tĩnh mạch ở chân sau khi thay khớp hông hoặc đầu gối. Điều này được gọi là huyết khối tĩnh mạch sâu, có thể dẫn đến thuyên tắc phổi, khi một cục máu vỡ ra từ mạch máu của bạn và di chuyển đến phổi, nơi nó bị mắc kẹt. Điều này có thể đe dọa tính mạng. Nhưng thuốc chống đông có thể giúp ngăn ngừa huyết khối tĩnh mạch sâu sau phẫu thuật.
• Rối loạn đông máu: Một số người sinh ra đã có tình trạng máu đông lại dễ dàng hơn những người khác. Thuốc chống đông có thể giúp ngăn họ gặp phải các biến chứng, như huyết khối tĩnh mạch sâu, do tình trạng của họ.

Bạn có thể cần thuốc chống tiểu cầu nếu bạn có nguy cơ bị đau tim hoặc đột quỵ vì bạn có:

• Đau thắt ngực: (cơn đau ngực xuất hiện và biến mất)
• Rung nhĩ
• Bệnh động mạch vành
• Đã từng bị đau tim
• Bệnh mạch máu ngoại vi: (tắc nghẽn trong các tĩnh mạch và động mạch không ở tim của bạn)
• Phẫu thuật tim, chẳng hạn như đặt stent hoặc phẫu thuật van tim.

Các Tác Dụng Phụ của Thuốc Chống Đông

Đông máu không phải lúc nào cũng là điều xấu. Khi bạn cắt vào người, đó là cách giúp bạn giữ cho vết thương được kín và không mất quá nhiều máu. Nhưng thuốc chống đông ngăn ngừa quá trình đông máu. Vì vậy, ngay cả những vết cắt nhỏ hoặc bầm tím cũng sẽ chảy máu nhiều hơn nếu bạn sử dụng những loại thuốc này.

Bạn nên rất cẩn thận khi đang dùng thuốc chống đông và làm những việc có thể gây ra bất kỳ loại chấn thương nào. Gọi bác sĩ ngay nếu bạn ngã hoặc bị đập đầu. Ngay cả khi bạn không bị rách da, bạn vẫn có thể chảy máu bên trong.

Hãy cho bác sĩ của bạn biết ngay nếu bạn nhận thấy bất kỳ dấu hiệu nào của sự chảy máu bất thường, chẳng hạn như:

• Chu kỳ kinh nguyệt nặng hơn bình thường
• Máu trong nước tiểu hoặc phân
• Chảy máu từ nướu hoặc mũi
• Nôn hoặc ho ra máu
• Chóng mặt
• Yếu ớt
• Đau đầu hoặc đau bụng nghiêm trọng

Bạn có thể mất sức mạnh xương nếu bạn sử dụng heparin trong thời gian dài. Điều này làm tăng khả năng gãy xương của bạn. Một tác dụng phụ nghiêm trọng nhưng ít phổ biến hơn của warfarin là hoại tử. Đó là khi da của bạn bắt đầu bị chết.

Nếu bạn sử dụng thuốc chống đông máu như warfarin, bạn sẽ cần xét nghiệm máu thường xuyên để bác sĩ có thể điều chỉnh mức độ của bạn nếu cần. Hãy hỏi bác sĩ về các bước khác mà bạn nên thực hiện để đảm bảo an toàn trong khi bạn đang sử dụng loại thuốc này.

Nếu bạn gặp vấn đề chảy máu nguy hiểm trong khi dùng warfarin, các bác sĩ có thể sử dụng “thuốc giải độc” vitamin K hoặc một sự kết hợp của phức hợp prothrombin (PCC) và huyết tương tươi đông lạnh để ngăn chặn nó. Ngoài ra, đã có phê duyệt cho việc sử dụng một tác nhân đảo ngược như andexanet alfa (Andexxa) để đảo ngược tác dụng chống đông của apixaban (Eliquis) và rivaroxaban (Xarelto), hoặc idarucizumab (Praxbind) để đảo ngược tác dụng chống đông của dabigatran etexilate (Pradaxa) trong các tình huống khẩn cấp.

Nếu bạn trên 65 tuổi, bạn có nhiều khả năng có nhiều hơn một tình trạng y tế mà bạn phải dùng thuốc. Một số thực phẩm và thuốc có thể thay đổi cách thức thuốc chống đông máu của bạn hoạt động, đặc biệt nếu bạn dùng warfarin. Hãy chắc chắn rằng bác sĩ của bạn biết tất cả các loại thuốc và thực phẩm chức năng mà bạn đang dùng để họ có thể giúp đảm bảo rằng bạn không gặp phải tương tác nào.

Các tác dụng phụ của bạn có thể bao gồm:

• Đau lưng hoặc đau ngực
• Rối loạn chức năng ruột hoặc bàng quang
• Dễ bầm tím
• Máu trong nước tiểu hoặc phân
• Phân có màu đen hoặc tối
• Chảy máu không kiểm soát được

Cách Quản Lý Tác Dụng Phụ

Hãy kiểm tra máu thường xuyên nếu bạn đang dùng warfarin hoặc heparin. Bác sĩ sẽ kiểm tra bạn bằng xét nghiệm tỷ lệ chuẩn hóa quốc tế (INR). Điều này cho bạn biết mất bao lâu để máu của bạn đông lại.

Bạn cũng có thể cố gắng ngăn chặn tình trạng chảy máu không kiểm soát trước khi nó bắt đầu. Dưới đây là một vài mẹo:

• Sử dụng bàn chải đánh răng mềm và chỉ nha khoa có sáp.
• Sử dụng dao cạo điện.
• Không cắt mụn cơm hoặc chai.
• Đeo găng tay khi làm việc trong vườn hoặc sử dụng công cụ sắc nhọn.
• Đội mũ bảo hiểm khi đạp xe.
• Tham gia các môn thể thao ít tác động như đi bộ hoặc bơi lội.

Các mẹo khác bao gồm:

• Chú ý đến lượng vitamin K bạn nhận được. Vitamin K giúp máu đông lại. Nhưng quá nhiều có thể làm warfarin không hoạt động. Hãy nói chuyện với bác sĩ của bạn để tìm ra sự cân bằng đúng.
• Không uống quá nhiều rượu. Điều này làm tăng nguy cơ chảy máu của bạn. Một đến hai ly mỗi ngày là một lượng an toàn.
• Nói cho tất cả bác sĩ của bạn biết rằng bạn đang dùng thuốc chống đông máu. Đeo vòng cảnh báo y tế hoặc mang theo thẻ ghi lại các loại thuốc của bạn. Đảm bảo bác sĩ, nha sĩ và các nhà cung cấp dịch vụ y tế khác biết. Hãy cho họ biết nếu bạn cũng đang dùng thực phẩm chức năng hoặc vitamin.

Những Điều Không Nên Làm Khi Sử Dụng Thuốc Chống Đông Máu

Các thuốc và thực phẩm chức năng khác, bao gồm cả thuốc không cần kê đơn, có thể gây cản trở đến những loại thuốc này. Hãy cho tất cả bác sĩ của bạn, bao gồm cả nha sĩ, biết rằng bạn đang dùng thuốc chống đông máu. Đừng bắt đầu bất kỳ loại thuốc hoặc thực phẩm chức năng mới nào mà không nói chuyện với bác sĩ trước.

Hãy cẩn thận hơn khi bạn thực hiện bất kỳ công việc hàng ngày nào có thể làm tăng khả năng chảy máu của bạn. Ví dụ:

• Hãy cẩn thận khi sử dụng dao hoặc kéo.
• Sử dụng dao cạo điện để cạo râu.
• Sử dụng bàn chải đánh răng mềm và chỉ nha khoa có sáp để giữ cho lợi không bị chảy máu.
• Không sử dụng tăm.
• Hãy cẩn thận khi cắt móng tay.
• Đeo giày và dép trong nhà để tránh bị thương ở chân.
• Đeo găng tay khi làm vườn hoặc sử dụng công cụ ngoài trời.

Những Điều Nên Tránh Khi Sử Dụng Thuốc Chống Đông Máu

Dưới đây là một vài điều bạn không nên làm khi đang sử dụng thuốc chống đông máu:

• Chơi các môn thể thao mạo hiểm, chẳng hạn như khúc côn cầu, bóng đá, bóng bầu dục, trượt tuyết, thể dục dụng cụ hoặc trượt băng. Những hoạt động này làm tăng khả năng bạn bị chấn thương dẫn đến chảy máu.
• Ăn các thực phẩm có quá nhiều vitamin K. Các thực phẩm như vậy bao gồm:
  • Rau xanh như cải collard, cải turnip, cải bó xôi và cải kale
  • Bông cải xanh
  • Hạt điều rang
  • Đậu nành rang và edamame
  • Tiêu thụ nước ép và trái cây nguyên quả từ nam việt quất, bưởi và lựu
• Uống quá nhiều rượu, có thể ảnh hưởng đến cách máu bạn đông lại và tăng nguy cơ ngã.
• Sử dụng thực phẩm chức năng, chẳng hạn như ginkgo biloba, tỏi, melatonin, nghệ, dầu bạc hà và St. John’s Wort.
• Sử dụng thuốc giảm đau không kê đơn, chẳng hạn như aspirin, ibuprofen, naproxen sodium, Alka-Seltzer, acetaminophen, Excedrin hoặc một số loại thuốc nhất định cho nhiễm nấm.
• Nhổ răng hoặc đặt implant nha khoa.

Thuốc Chống Đông Máu và Rượu

Rượu tự nó là một chất chống đông máu, và nó cũng làm tăng thời gian mà thuốc chống đông máu của bạn ở lại trong cơ thể. Vì những lý do này, uống rượu trong khi sử dụng thuốc chống đông máu có thể khiến máu của bạn khó đông lại, điều này có thể làm tăng nguy cơ chảy máu nhiều.

Tốt nhất là tránh rượu trong khi bạn đang sử dụng thuốc chống đông máu. Nhưng nếu bạn có uống, đừng uống quá một đến hai ly cùng một lúc.

Thuốc Chống Đông Máu và Thai Kỳ

Một số loại được coi là an toàn để sử dụng trong thai kỳ. Những loại khác thì không. Hãy nói chuyện với bác sĩ của bạn nếu bạn đang dùng thuốc chống đông máu và đang nghĩ đến việc có em bé. Họ sẽ cho bạn biết các bước tiếp theo. Nếu bạn đã có thai, hãy kiểm tra lại với bác sĩ để đảm bảo rằng thuốc chống đông máu bạn đang dùng sẽ không gây hại cho em bé.

Khi Nào Nên Gọi Bác Sĩ

Gọi bác sĩ ngay lập tức nếu bạn có bất kỳ triệu chứng nào sau đây. Bạn có thể có một cục máu đông. Chúng bao gồm:

• Nhìn mờ
• Đau ngực
• Yếu hoặc chóng mặt nghiêm trọng
• Tê bì tay, chân hoặc mặt
• Không thể cử động
• Cánh tay, bắp chân hoặc bàn chân sưng hoặc đỏ

Các Chất Chống Đông Máu Tự Nhiên

Nếu bác sĩ của bạn đã kê đơn cho bạn thuốc chống đông máu, điều quan trọng là bạn phải uống thuốc theo đúng chỉ dẫn. Các chất chống đông máu tự nhiên không phải là sự thay thế cho thuốc của bạn.

Nhưng bạn có thể có khả năng ngăn ngừa các cục máu đông ngay từ đầu bằng cách ăn một chế độ ăn uống lành mạnh bao gồm các thực phẩm giàu vitamin K.

Làm Thế Nào Tôi Có Thể Làm Loãng Máu Một Cách Tự Nhiên?

Một cách đơn giản và lành mạnh để giữ cho máu bạn lưu thông tốt là ăn các thực phẩm có mức vitamin K cao. Một số thực phẩm giàu vitamin K bao gồm:

• Đậu nành lên men (natto), đậu nành (edamame) và dầu đậu nành
• Rau xanh như cải collard, cải turnip, cải bó xôi và cải kale
• Bông cải xanh nấu chín
• Bí đỏ đóng hộp
• Nước ép cà rốt
• Đậu okra tươi
• Hạt thông
• Việt quất
• Nước ép lựu
• Ức gà rang
• Nho
• Dầu canola
• Dầu ô liu

Bạn có thể giúp cơ thể hấp thụ vitamin K bằng cách ăn một chút chất béo lành mạnh khi bạn ăn những thực phẩm này. Chất béo lành mạnh bao gồm bơ, dầu ô liu hoặc dầu bơ, các loại hạt hoặc bơ hạt, sữa nguyên chất hoặc sữa 2%, sữa chua, ô liu và hạt.

Một số loại thảo mộc cũng có thể giúp giữ cho máu của bạn mỏng. Trước khi bắt đầu dùng bất kỳ loại thực phẩm chức năng mới nào, hãy chắc chắn rằng bạn đã nói chuyện với bác sĩ của mình, đặc biệt nếu bạn đang dùng thuốc. Nhiều loại thực phẩm chức năng có thể gây cản trở đến thuốc của bạn. Một số loại thảo mộc và thực phẩm chức năng có tác dụng chống đông và/hoặc chống tiểu cầu bao gồm:

• Nha đam
• Nam việt quất
• Cúc họa mi
• Tỏi
• Gừng
• Ginkgo biloba
• Hoa cỏ ngọt
• Nghệ
• Dương xỉ trắng
• Cúc chamomile
• Hạt mè
• Cỏ ba lá đỏ
• Đương quy
• Hoa anh thảo
• Nhân sâm

Những loại trái cây nào là chất chống đông máu tự nhiên?

Một số loại trái cây có tác dụng làm loãng máu là:

• Bí ngô (đóng hộp)
• Việt quất
• Lựu
• Nho
• Nam việt quất

Tóm tắt

Thuốc chống đông máu là những loại thuốc giúp bạn không dễ dàng hình thành các cục máu đông, giúp máu của bạn chảy mượt mà qua các tĩnh mạch và động mạch. Điều này có thể giúp giảm nguy cơ bạn bị nhồi máu cơ tim hoặc đột quỵ nếu bạn có nguy cơ. Vì thuốc chống đông làm cho bạn ít khả năng hình thành cục máu đông hơn, nếu bạn đang dùng chúng, hãy cẩn thận hơn khi thực hiện bất kỳ hoạt động nào có thể làm tăng khả năng bị thương và chảy máu.

Acetaminophen có phải là một loại thuốc chống đông máu không?

Không, acetaminophen (Tylenol) không phải là thuốc chống đông máu. Nó thường an toàn khi dùng acetaminophen trong khi bạn đang dùng thuốc chống đông máu, nhưng hãy chắc chắn bạn làm theo hướng dẫn. Acetaminophen có thể gây tổn thương gan nếu bạn dùng nhiều hơn liều khuyến nghị.