Mỗi bậc cha mẹ đều biết rằng trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ thường ngủ và uống rất nhiều nước. Nhưng nếu con bạn đột nhiên trở nên buồn ngủ hoặc khát nước hơn bình thường, đó có thể là triệu chứng của bệnh tiểu đường loại 1.
Trước đây, bệnh này được gọi là tiểu đường vị thành niên vì phần lớn những người mắc bệnh là trẻ nhỏ. Con bạn có thể mắc tiểu đường loại 1 khi còn là trẻ sơ sinh, hoặc sau đó, khi đã là trẻ tập đi hoặc thiếu niên. Phần lớn bệnh xuất hiện sau 5 tuổi. Tuy nhiên, có một số người không mắc bệnh cho đến khi họ ngoài 30 tuổi.
Hãy nắm rõ các triệu chứng của tiểu đường loại 1 để có thể giúp giữ gìn sức khỏe cho con bạn.
Hiểu Về Bệnh Tiểu Đường Loại 1
Bệnh này không giống như tiểu đường loại 2, thường liên quan đến béo phì và gặp ở người lớn (nhưng nó cũng có thể xảy ra ở trẻ em, thường sau 10 tuổi).
Nếu con bạn mắc tiểu đường loại 1, điều đó có nghĩa là tuyến tụy của bé – một cơ quan nằm ở phần trên bên phải của bụng – sản xuất rất ít hoặc không có insulin. Đây là một rối loạn tự miễn dịch, tức là khi hệ thống phòng vệ của cơ thể tấn công và phá hủy các tế bào sản xuất insulin.
Những Dấu Hiệu Cần Lưu Ý
Các triệu chứng của bệnh tiểu đường loại 1 ở trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ có thể xuất hiện rất đột ngột. Hãy chú ý đến những dấu hiệu sau ở trẻ:
- Hành vi đột ngột kỳ lạ (hành động như “say rượu”)
- Hơi thở có mùi trái cây, ngọt, hoặc giống như rượu
- Buồn ngủ hoặc thiếu năng lượng nghiêm trọng
- Cơn khát kéo dài và dữ dội
- Thở khò khè khi hít thở
- Thở nặng nhọc
- Cảm giác đói khủng khiếp
- Thay đổi đột ngột về thị lực
- Sụt cân đột ngột
- Đi tiểu thường xuyên hơn (trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ có thể có nhiều tã ướt hơn bình thường)
- Khó thở
Khi Nào Nên Gọi Bác Sĩ
Bệnh tiểu đường loại 1 có thể gây ra những dao động đột ngột và nghiêm trọng về mức đường huyết, điều này có thể rất nguy hiểm. Nếu bạn nhận thấy bất kỳ triệu chứng nào của bệnh tiểu đường ở con mình, điều quan trọng là phải cho trẻ đi khám ngay lập tức để bác sĩ có thể bắt đầu điều trị ngay.
Bác sĩ sẽ thực hiện một xét nghiệm nước tiểu đơn giản để kiểm tra glucose (đường) trong nước tiểu và kiểm tra mức đường huyết sơ bộ bằng cách chích ngón tay. Một xét nghiệm phức tạp hơn, gọi là xét nghiệm dung nạp glucose qua đường uống, có thể xác định chính xác liệu đó có phải là bệnh tiểu đường loại 1 hay không. Con bạn sẽ cần tuân thủ một chế độ ăn uống đặc biệt trước khi thực hiện xét nghiệm này.
Nếu con bạn đã được chẩn đoán mắc bệnh tiểu đường loại 1, hãy gọi cho bác sĩ nếu bạn nhận thấy bất kỳ dấu hiệu nào sau đây của tình trạng đường huyết thấp khẩn cấp:
- Mờ hoặc nhìn đôi
- Da lạnh, ẩm
- Nhầm lẫn
- Chóng mặt
- Buồn ngủ hoặc mệt mỏi
- Đói khẩn cấp hoặc đột ngột
- Đau đầu
- Da nhợt nhạt và ẩm
- Mạch nhanh
- Thở nông
- Đổ mồ hôi
- Yếu đuối
Đường huyết thấp có thể đe dọa tính mạng trẻ mắc bệnh tiểu đường loại 1. Hãy luôn gọi 115 hoặc nhận trợ giúp y tế khẩn cấp nếu con bạn bất tỉnh hoặc co giật.
Máy đo đường huyết
Bạn sẽ cần một máy đo đường huyết cũng có khả năng kiểm tra ketone như Abbot Precision Xtra và Nova Max Plus. Các xét nghiệm ketone trong máu thường chính xác hơn và phản ánh mức độ của bạn ngay thời điểm kiểm tra. Tuy nhiên, đây là phương pháp xét nghiệm đắt tiền, và máy đo có thể không được bảo hiểm chi trả.
Sử dụng xét nghiệm này giống như bạn sử dụng máy đo đường huyết:
- Đặt que thử vào máy đo.
- Chích ngón tay bằng dụng cụ lấy máu.
- Đặt một giọt máu lên que thử ketone và chờ kết quả.
Kết quả mức ketone
Sử dụng bảng dưới đây để xác định khi nào mức ketone của bạn đủ cao để cần hành động.
| Đọc kết quả | Mức ketone | Cần làm gì |
|---|---|---|
| Dưới 0,6 mmol/L | Bình thường | Không làm gì |
| 0,6 đến 1,5 mmol/L | Thấp đến trung bình | Liên hệ với bác sĩ |
| 1,6 đến 2,9 mmol/L | Cao | Đến phòng cấp cứu |
| Trên 3,0 mmol/L | Rất cao | Đến phòng cấp cứu |
Điều trị ketonuria
Ketonuria do nhịn ăn hoặc chế độ ăn kiêng không cần điều trị và sẽ tự hết. Tuy nhiên, khi nó xảy ra do một bệnh lý tiềm ẩn, đó là một vấn đề nghiêm trọng.
Ketonuria ở những người mắc bệnh tiểu đường được điều trị bằng cách tiêm insulin hoặc truyền dịch qua tĩnh mạch (IV).
Khi nguyên nhân là do các bệnh khác, ketonuria có thể được điều trị bằng chế độ ăn, thuốc hoặc liệu pháp phù hợp cho bệnh lý đó.
Ketonuria do sử dụng rượu quá mức được điều trị theo các cách sau:
- Truyền dịch IV
- Giám sát và thay thế điện giải
- Thiamine
- Glucose nếu cần
- Thuốc để tránh tác động nghiêm trọng của việc cai rượu
- Thuốc ngăn ngừa buồn nôn và nôn
Điều trị cho bệnh nhân mắc ketonuria do đói ăn tương tự như đối với người bị rối loạn sử dụng rượu. Tuy nhiên, bác sĩ có thể điều trị bệnh nhân bị đói ăn một cách khác do nguy cơ mắc hội chứng tái nuôi dưỡng — một nhóm triệu chứng nguy hiểm do thiếu điện giải nghiêm trọng, có thể xảy ra khi cơ thể cố gắng tiêu hóa lại chất dinh dưỡng sau thời gian đói ăn.
Biến chứng của Ketonuria
Ketoacidosis
Ketoacidosis xảy ra khi cơ thể bạn không thể sử dụng đường để sản xuất năng lượng, dẫn đến việc nó phá vỡ chất béo để làm nhiên liệu. Đối với người mắc bệnh tiểu đường, ketoacidosis có thể phát triển nhanh chóng, vì vậy điều quan trọng là phải nhận biết các triệu chứng và hành động kịp thời.
Gọi bác sĩ ngay nếu:
- Đường huyết của bạn liên tục cao hơn mức mục tiêu.
- Bạn có mức ketone trung bình hoặc cao trong nước tiểu.
- Bạn không thể ngừng nôn mửa.
Mất nước
Mất nước có nghĩa là cơ thể bạn không có đủ nước để hoạt động đúng. Mất nước là một trong những triệu chứng của ketoacidosis và được đặc trưng ở người lớn bởi:
- Nước tiểu sẫm màu
- Chóng mặt, yếu ớt, và mệt mỏi
- Đau đầu
- Nhầm lẫn hoặc mê sảng
- Khô miệng hoặc ho khan
- Nhịp tim nhanh kèm theo huyết áp thấp
- Da ửng đỏ
- Chuột rút cơ và sưng chân
- Táo bón và chán ăn
Biến chứng khi mang thai
Mang thai làm tăng kháng insulin, đặc biệt là trong tam cá nguyệt thứ hai và thứ ba. Chính những thay đổi hormone trong thai kỳ gây ra sự kháng này. Nếu bạn đã mắc bệnh tiểu đường hoặc được chẩn đoán tiểu đường thai kỳ, ketone trong nước tiểu có thể phát triển nhanh hơn và ở mức đường huyết thấp hơn so với những người không mang thai. Nôn mửa thường xuyên trong thai kỳ hoặc uống ít nước hơn, đặc biệt trong ba tháng cuối, cũng có thể dẫn đến mức ketone cao trong nước tiểu.
Phòng ngừa ketonuria
Nếu bạn mắc bệnh tiểu đường, điều quan trọng là kiểm soát mức đường huyết của bạn. Giám sát chặt chẽ mức glucose trong máu và kiểm tra các triệu chứng để phòng ngừa ketonuria và các biến chứng có thể xảy ra do nó.
Để giữ mức đường huyết trong tầm kiểm soát, ăn các loại thực phẩm như rau lá xanh và rau không có tinh bột, các loại hạt và hạt giống, quả mọng, ngũ cốc nguyên hạt và chất béo lành mạnh. Cân bằng lượng carbohydrate bạn ăn với một phần protein bằng nhau từ thịt, cá, trứng, phô mai và đậu phụ. Điều này giúp protein làm chậm quá trình hấp thụ glucose vào máu, giúp mức đường huyết của bạn duy trì trong phạm vi bình thường.
Điểm chính
Sự hiện diện của ketone (axit) trong nước tiểu có nghĩa là cơ thể bạn đang sử dụng chất béo làm năng lượng thay vì glucose (đường) bình thường. Lượng ketone cao trong nước tiểu là nguy hiểm và có thể dẫn đến tình trạng gọi là ketonuria. Nó có thể ảnh hưởng đến những người mắc bệnh tiểu đường, phụ nữ mang thai, người bị rối loạn ăn uống hoặc những người sử dụng rượu quá mức. Bạn có thể đo ketone trong nước tiểu bằng các xét nghiệm có sẵn mà không cần đơn thuốc tại các nhà thuốc hoặc trực tuyến. Hoặc bác sĩ của bạn có thể thực hiện xét nghiệm gọi là phân tích nước tiểu. Điều quan trọng là tìm kiếm sự giúp đỡ y tế ngay nếu kết quả xét nghiệm nước tiểu của bạn cho thấy mức ketone cao hơn một chút.
Các câu hỏi thường gặp về ketonuria
Ketonuria được chẩn đoán như thế nào?
Bạn có thể thực hiện xét nghiệm tại nhà, có sẵn tại các hiệu thuốc hoặc trực tuyến, để đo lượng ketone trong nước tiểu. Các xét nghiệm này rất dễ sử dụng — bạn chỉ cần đi tiểu lên que thử, chờ và sau đó so sánh màu sắc của que với bảng màu được cung cấp. Bác sĩ của bạn cũng có thể yêu cầu xét nghiệm phân tích nước tiểu, một xét nghiệm phát hiện dấu hiệu của ketoacidosis, và tiếp tục xét nghiệm ketone máu nếu phân tích nước tiểu cho thấy mức ketone nhiều hơn mức bình thường.
Có thể phòng ngừa ketonuria không?
Nếu bạn có nguy cơ mắc ketonuria, việc kiểm soát mức đường huyết là bước đầu tiên tốt nhất. Uống thuốc đúng chỉ định cũng rất quan trọng. Hãy giữ các que thử nước tiểu để kiểm tra mức ketone trong nước tiểu, chúng rất dễ mang theo và sử dụng.
Những thay đổi trong lối sống có thể ngăn ngừa ketonuria như thế nào?
Giữ mức đường huyết trong kiểm soát bằng cách thường xuyên ăn các loại thực phẩm như rau lá xanh và rau không tinh bột, các loại hạt, quả mọng, ngũ cốc nguyên hạt và chất béo lành mạnh.