Phương pháp chụp tuỷ cản quang nhằm mục đích thăm dò đặc điểm hình thái khoang dựới nhện bao quanh tuỷ sông, đây là kỹ thuật chẩn đoán bổ trợ quan trọng đối với các bệnh lý thần kinh vùng tuỷ sống – đuôi ngựa. Kỹ thuật này góp phần chẩn đoán quyết định đối với hội chứng chèn ép tuỷ (u tuỷ, viêm dính màng nhện tuỷ….).
Lưu ý: chỉ dùng được các loại cản quang tan trong dầu.
Chỉ định và chống chỉ định
U tuỷ nói chung (u nội tuỷ, u ngoại tuỷ).
Viêm dính màng nhện tuỷ.
Teo tuỷ sống.
Hẹp ống sống, rộng ống sống.
Thoát vị màng tuỷ.
+ Ngoài các chống chỉ định giống như chọc ống sống thắt lưng, chống chỉ định duy nhất là các trường hợp có dị ứng với iod.
Kỹ thuật
Chuẩn bị
Bệnh nhân.
Dụng cụ (xem phần chuẩn bị chụp bao rễ thần kinh, cũng phải cần có bàn dốc được 2 chiều và màn hình tăng sáng).
Các bước tiến hành kỹ thuật
Tư thế BN nằm nghiêng, cổ gập vào ngực, cẳng chân gấp vào đùi và đùi gấp vào bụng.
Y tá tiến hành vô trùng tại vị trí chọc bằng cồn iod và cồn trằng tại khe liên đốt L3 – L4, L4 – L5 hoặc L5 – S1.
Thầy thuốc trải săng vô trùng và tiến hành chọc ống thắt lưng.
Đo áp lực dịch não tuỷ, làm nghiệm pháp lưu thông và lấy 4 – 5ml dịch não tuỷ để xét nghiệm.
Bơm thuốc cản quang omnipaque 10 – 15ml qua kim chọc sống thắt lưng vào khoang dưới nhện, ờ tư thế BN nằm đầu cao trên bàn và quan sát sự tập trung thuốc ở túi cùng. Sau khi đã bơm hết thuốc cản quang, rút kim, băng vô trùng.
Cho đầu bệnh nhân thấp dần và theo dõi sự dl chuyển của thuốc trên màn hình. Lưu ý, tránh dốc đầu bệnh nhân quá nhanh vì sẽ làm khối cản quang vỡ thành từng giọt nhỏ và không cho hình ảnh rõ nơi tắc. Khi thuốc cản quang dừng lại nơi tắc tương ứng với giới hạn dưới của u tuỷ, chụp phim ờ 3 tư thế thẳng, nghiêng, chếch.
Để xác định giới hạn trên của u tuỷ, đưa thuốc cản quang qua đường dưới chẩm. Lấy mốc chọc là gai sau đốt sống cổ C2, qua kim chọc dưới chẩm bơm thuốc cản quang vào khoang dưới nhện.
Đánh giá kết quả
Nếu không có hiện tượng chèn ép tuỷ thì cột thuốc đi thẳng, bờ cột thuốc nhẵn. Cột thuốc cản quang chiếm toàn bộ hình ống sống.
Nếu cú u ngoại tuỷ thì nơi nghẽn tắc của cột thuốc cản quang có hình bờ nhẵn, hình tròn khuyết kiểu đáy chén.
Nếu u nội tuỷ thì tại vị trí nghẽn tắc ờ cột thuốc có hình kiểu răng cưa (hình 8.4A, B, C).
Nếu viêm dính màng nhện tuỷ thì cột thuốc nghẽn tắc không hoàn toàn, có hình ảnh như vết dầu loang (hình 8.4 D, E).
