Cách cỏ
Rễ được dùng ở Ấn Độ làm một chế phẩm trị tê thấp; cây được dùng làm thuốc trị bò cạp và rắn cắn. Có người dùng rễ trị suyễn, cúm, ho khan. Ở Trung Quốc, dân gian dùng rễ nấu nước uống tiêu viêm, giảm đau. Ở Quảng Tây, người ta dùng rễ chữa ỉa chảy, có thể dùng giải các chất thuốc có độc, lại có thể dùng cắt cơn sốt rét.
Cách cỏ – Premna herbacea Roxb. (Pygmaeopremna herbacea (Roxb) Moldenke), thuộc họ Cỏ roi ngựa -Verbenaceae.
Mô tả: Cây thảo nhỏ sống nhiều năm thành bụi thấp, cao 9-20cm. Lá hình trái xoan dài 4-12cm, rộng 2-6cm, có lông mịn, nhất là lúc non, mép có răng, cuống ngắn. Ngù hoa đỏ, hoa xám trắng; đài có 5 răng, có lông mịn; tràng có hai môi không rõ, với 4 thuỳ gần bằng nhau, nhị 4, không thò ra. Quả hạch to 6mm, tròn.
Bộ phận dùng: Rễ và toàn cây – Radix et Herba Premnae Herbaceae.
Nơi sống và thu hái: Loài của Ấn Độ, Nam Trung Quốc (Vân Nam, Quảng Đông, Hải Nam), Lào, Campuchia, Thái Lan và Việt Nam. Ở nước ta, cây mọc ở Thừa Thiên-Huế và Lâm Đồng, trong các trảng cỏ ẩm.
Công dụng, chỉ định và phối hợp: Rễ được dùng ở Ấn Độ làm một chế phẩm trị tê thấp; cây được dùng làm thuốc trị bò cạp và rắn cắn. Có người dùng rễ trị suyễn, cúm, ho khan. Ở Trung Quốc, dân gian dùng rễ nấu nước uống tiêu viêm, giảm đau. Ở Quảng Tây, người ta dùng rễ chữa ỉa chảy, có thể dùng giải các chất thuốc có độc, lại có thể dùng cắt cơn sốt rét.
Cách lá rộng
Cách lá rộng – Premna latifolia Roxb., thuộc họ Cỏ roi ngựa – Verbenaceae.
Mô tả: Cây gỗ cao 8m; cành non đầy lông phấn. Lá to, phiến xoan nhọn, dài 10-15cm, đầu thon nhọn, gốc tròn, gân từ gốc 4-5 gân phụ 4-6 cặp, mặt dưới đầy lông nhung xám vàng; cuống dài 4-5cm. Ngù hoa dày; lá bắc nhỏ; hoa cao 4-5mm, đài có 5 răng ngắn; tràng đầy lông ở mặt trong; nhị 4, thô. Quả hạch có đường kính 6mm, có mụt. Lá và một phần cụm hoa
Bộ phận dùng: Lá và vỏ – Folium et Cortex Premnae Latifoliae.
Nơi sống và thu hái: Loài của Ấn Độ, Mianma, Trung Quốc, Campuchia, Thái Lan và Việt Nam. Ở nước ta cây mọc chủ yếu ở các tỉnh Tây Nguyên (Kontum, Gia Lai, Đắc Lắc) và Nam Bộ.
Tính vị, tác dụng: Lá lợi tiểu
Công dụng, chỉ định và phối hợp: Ở Ấn Độ, người ta dùng lá làm thuốc uống trong và đắp ngoài trị phù thũng. Nhựa của vỏ cây dùng đắp nhọt đầu đinh. Dịch của vỏ dùng cho động vật nuôi khi chúng bị đau bụng.
Cách lá rộng
Cách lông mềm, Cách Nam bộ – Premna tomentosa Willd. var. pierreana Dop, thuộc họ Cỏ roi ngựa -Verbenaceae.
Mô tả: Cây gỗ thường có kích thước nhỏ. Lá xoan, tròn hay hình tim hoặc cụt ở gốc, thon đều và dài ở đầu, dài 25-30cm, rộng 13-15cm, nguyên, nhẵn ở trên, có lông mềm hình sao ở dưới; cuống có lông mềm hình sao, dài 8cm. Hoa không cuống, thành ngù ở ngọn, có lông nhưng hình sao. Quả hạch màu tím đen.
Bộ phận dùng: Lá, đầu rễ – Folium et Oleum Radicis Premnae Tomentosae.
Nơi sống và thu hái: Loài phân bố từ Ấn Độ tới Philippin. Ở nước ta chỉ gặp ở Nam Bộ.
Công dụng, chỉ định và phối hợp: Ở Malaixia, nước sắc lá dùng cho phụ nữ sinh đẻ uống và nước pha rễ hay nước sắc lá lại được dùng làm nước tắm trị bệnh. Ở Inđônêxia, lá nghiền ra dùng điều trị vết thương cho động vật nuôi. Ở Ấn Độ, dầu rễ thơm, dùng làm thuốc trị các rối loạn của dạ dày.
