Chẩn đoán và điều trị cứng duỗi khớp gối ở trẻ em

Cứng duỗi khớp gối là tình trạng bệnh lý với hình thái khớp gối hạn chế gấp ở vị trí trung gian do xơ hoá cơ tứ đầu đùi (thường do tiêm kháng sinh trong cơ ở trẻ em).

CHẨN ĐOÁN

Lâm sàng

• Tiền sử có tiêm kháng sinh trong cơ tứ đầu đùi.
• Xương bánh chè nhỏ và cao hơn bên đối diện.
• Chu vi vòng đùi nhỏ.
• Lõm da (rõ khi gấp gối, có thể có 2 lõm da).
• Da mỏng, khả năng đàn hồi và nếp gấp giảm.
• Không có khả năng tự co cơ.
• Dáng đi bất thường: luôn dang và xoay đùi ra ngoài.
• Không gấp được khớp gối hoặc gấp hạn chế.

Xquang – xét nghiệm

• Loãng xương đầu dưới xương đùi, đầu trên dưới chày.
• Xương bánh chè nhỏ và loãng xương, nằm cao hơn bên lành.
• Lồi cầu xương đùi bẹt, biến dạng mặt khớp xương chày.
• Gãy xương đầu dưới xương đùi, đầu trên xương chày.
• Các xét nghiệm khác cần thiết cho phẫu thuật điều trị.

ĐIỀU TRỊ

Chỉ định

• Góc gấp gối dưới 60°.
• Góc gấp chủ động và thụ động không thay đổi.
• Thời gian mang bệnh trên 1 năm và đã được điều trị vật lý không kết quả.
• Lực cơ tứ đầu đùi đặt từ 3 điểm trở lên.

Nguyên tắc trong phẫu thuật cứng duỗi khớp gối

• Tuỳ thuộc tổn thương nhân thấy trong mổ.
• Không dập khuôn theo một kỹ thuật được chọn sẵn.
• Thứ tự cắt, tách cơ:

+ Cơ rộng ngoài.

+ Cơ rộng giữa.

+ Cơ rộng trong.

+ Cơ thẳng đùi.

+ Tách xơ dính đơn thuần.

Kỹ thuật phẫu thuật

Kỹ thuật THOMPSON T.C. 1944

• Tách rõ 4 cơ của cơ tứ đầu đùi.
• Cắt cơ rộng giữa.

Đây là kỹ thuật ít tổn thương cơ tứ đầu đùi.

Kỹ thuật BENNETT E. 1922

• Tạo hình cơ tứ đầu hình chữ V.
• Cơ và gân được khâu ở góc gấp gối 80°.

Kỹ thuật không phải bóc tách cơ nên ít chảy máu.

Kỹ thuật PAYRE. 1917

(LENART G. 1975 mô tả lại kỹ thuật PAYRE. 1917).

• Kỹ thuật được nới dài cơ thẳng đùi và rộng giữa.
• Tổn thương cơ tứ đầu nặng nề, gây mất duỗi.

Kỹ thuật của 1956, 1980

• Cắt và làm trượt cơ tứ đầu, chảy máu.
• Dải chậu chày nới dài chữ Z 1/3 dưới đùi (1956).

V 1/3 trên đùi (1980).

N.N. Hưng. 1984

Thực hiện khi cơ tứ đầu xơ hoá nặng nề.

• Chuyển dải chậu chày và cơ căng cân đùi cho cơ tứ đầu.
• Chuyển trực tiếp bằng quấn bọc hoặc nối tăng cường.

TẬP LUYỆN SAU PHẪU THUẬT

• Tập vận động 3 ngày sau phẫu thuật, gấp gối tối đa 90 độ.
• Lần tập vận động đầu tiên do phẫu thuật viên trực tiếp thực hiện.
• Sau lần tập đầu tiên, điều dưỡng viên thực hiện ngày 2 lần.
• Hướng dẫn cha mẹ bệnh nhân tập vận động cho bệnh nhi liên tục trong 3-6 tháng.

BIẾN CHỨNG

• Hoại tử mép da theo đường mổ gặp 31%.

Khắc phục bằng tạo hình da chữ z.

• Gãy xương đầu dưới xương đùi, đầu trên xương chày.