Định nghĩa
Kém hấp thu ruột do bệnh ở hồi tràng.
Căn nguyên
Cắt bỏ hồi tràng, thiếu máu ruột cục bộ, bệnh Crohn, viêm ruột do bức xạ, nhồi máu mạc treo ruột. Bình thường, muối mật được tái hấp thu ở hồi tràng, do đó nếu có tổn thương ở niêm mạc hồi tràng thì sẽ gây ra kém hấp thu riêng muối mật Từ đó chu kỳ ruột-gan của muối mật bị phá vỡ và muối mật bị mất theo phân, và gan phải tàng tổng hợp các muối này để bù lại.
Triệu chứng
Suy hồi tràng “đoạn ngắn” (hồi tràng bị thương tổn < 80 cm): nồng độ muối mật vẫn còn đủ để ngăn ngừa chứng phân có mỡ (hoặc chứng mỡ trong phân), tuy nhiên lượng muối mật bài tiết theo phân ra ngoài là lớn nên kích thích đại tràng và gây ra ỉa chảy có bọt.
Suy hồi tràng “đoạn dài”(hồi tràng bị thương tổn > 80 cm): nồng độ muối mật không còn đủ để đảm bảo tiêu hoá chất mỡ, do đó ỉa chảy có thêm mỡ trong phân.
Sỏi mật cholesterol: hay gặp, là do mật bị quá bão hoà bởi cholesterol.
ỉa chảy,do tăng hoạt động chuyển vận chất trong ruột.
Tăng oxalat niệu và sỏi thận oxalat:hay xảy ra do tăng tái hấp thu oxalat của thức ăn xảy ra ở đại tràng.
- Thiếu hụt vitamin B12: hay xảy ra, vì hồi tràng là nơi tái hấp thu vitamin này.
Xét nghiệm bổ sung
- Tăng mỡ trong phân, mà việc định lượng có vai trò hướng dẫn điều trị.
- Test với acid taurohomocholic (acid mật tổng hợp được hấp thu ở hồi tràng) đánh dấu bằng đồng vị phóng xạ selen 75.
Điều trị
Điều trị nguyên nhân(bệnh gốc): ví dụ điều trị bệnh Crohn.
Trường hợp suy hồi tràng “đoạn ngắn”:cho cholestyramin (chất tạo phức với muối mật) 2-4 g trước mỗi bữa ăn.
Hạn chế ăn mỡ thông thường (có chuỗi phân tử carbon dài) và cho các triglycerid chuỗi trung bình (biệt dược: Liprocil, Portagen) với liều từ 1-2 g/ kg cân nặng cơ thể mỗi ngày, các triglycerid này được hấp thu không cần tác động của muối mật.
Chế độ ăn, xem: chế độ ăn trong suy hồi tràng.
Bổ sung Vitamin B12 và các vitamin tan trong dầu (mỡ) như A, D, K.
GHI CHÚ: nối hỗng-hồi tràng là một phẫu thuật đã được đề nghị để điều trị bệnh béo phì nặng, nhằm loại bỏ một phần lớn hỗng tràng và đoạn trên của hồi tràng ra khỏi con đường chuyển vận bình thường của ống tiêu hoá. Phẫu thuật này gây ra tình trạng kém hấp thu nhân tạo và có những biến chứng quan trọng: ỉa chảy, đau bụng, gan thoái hoá mỡ dẫn tới xơ gan, sỏi mật, sỏi thận, hội chứng quai ruột tịt, chảy máu tiêu hoá, globulin tủa lạnh, viêm khớp.
