Tác Dụng Phụ của các Thuốc trên lâm sàng hiện nay

Tác dụng phụ của thuốc là một trong những vấn đề hay gặp phải nhất trong thực hành lâm sàng và là một trong những nguyên nhân khiến người bệnh phải nhập viện. Chúng hay xảy ra nhất ở những bệnh nhân phải dùng nhiều thuốc và gây nên bởi:

Các sai lầm khi dùng thuốc kê theo đơn (hay gặp ở người già);

Có yếu tố khởi phát tác dụng phụ của thuốc (ví dụ: hạ huyết áp ở bệnh nhân dùng thuốc chống tăng huyết áp).;

Dùng đồng thời nhiều thuốc có tác dụng đồng vận (ví dụ: aspirin và warfarin);

Phản ứng gây độc tế bào (ví dụ: hủy hoại tế bào gan do acetaminophen);

Cơ chế miễn dịch (ví dụ: giảm tiểu cầu do quinidine, lupus ban đỏ hệ thống do hydralazine);

Thiếu hụt enzym di truyền (thiếu máu tan máu do primaquine trong thiếu hụt G6PD)

Phản ứng đặc ứng (ví dụ: suy tủy xương do chloramphenicol).

Phát Hiện

Tiền sử là yếu tố quan trọng. Cân nhắc các yếu tố sau:

Dùng thuốc không có chỉ định và các thuốc tại chỗ là các tác nhân tiềm tàng.

Phản ứng với các thuốc xác định trước đó.

Mỗi liên hệ theo thời gian giữa việc dùng thuốc và tiến triển của các biểu hiện lâm sàng

Suy giảm các triệu chứng khi tác nhân được dùng không liên tục hoặc giảm liều.

Tái phát các triệu chứng khiến tái nhập viện (với các triệu chứng ít nguy hiểm hơn)

Hiếm gặp: (1) bất thường về sinh hóa, ví dụ: thiếu hụt G6PD trong hồng cầu gây nên thiếu máu tan máu do thuốc ; (2) kháng thể huyết thanh bất thường ở những bệnh nhân mắc chứng mất bạch cầu hạt, giảm tiểu cầu hoặc thiếu máu tan máu.

BẢNG 219-1 BIỂU HIỆN LÂM SÀNG TÁC DỤNG PHỤ CỦA THUỐC