U tuyến (adenoma) ở gan (u tuyến tế bào gan)

Tên khác: u tuyến tế bào gan.

Định nghĩa

U tuyến lành tính của gan.

Căn nguyên

Adenoma gan hầu như bao giờ cũng gặp ở phụ nữ 30 – 40 tuổi. Tỷ lệ mắc tăng lên rõ rệt do uống các thuốc ngừa thai. Đôi khi kết hợp với rối loạn chuyển hoá glycogen typ I (bệnh von Gierke).

Giải phẫu bệnh

Khối u có đường kính 2 – 3 cm và có thể lớn tới 30 cm. Khối u có các tế bào gan xếp thành dây, không có khoảng cửa và các vi quản mật. Khối u có thể có một màng mỏng là mô liên kết hình lưới. Khối u là nơi có ứ mật, có hoại tử do chảy máu. Rất hiếm khi u tuyến trở thành ác tính.

Triệu chứng

Hay gặp các thể không có triệu chứng. Các thể này được phát hiện một cách ngẫu nhiên khi chụp siêu âm ổ bụng.

Đau bụng.

Gan to, đau.

Chảy máu trong ổ bụng: sốt, đau dữ dội ở hạ sườn phải, bạch cầu tăng cao hay sốc do khối u bị hoại tử chảy máu. Tràn máu trong ổ bụng có thể gây tử vong, nhất là ở phụ nữ có thai.

Xét nghiệm cận lâm sàng: siêu âm, chụp cắt lớp, cộng hưởng từ cho thấy khôl u. Chụp mạch cho thấy hình ảnh từ ít mạch máu đến rất nhiều mạch máu tới khối u.

Tiến triển: có thể tiến triển thành ung thư (10%). Nguy cơ cao nếu có nhiều u (trên 10 u).

Chẩn đoán

Cần chẩn đoán phân biệt khối u bị hoại tử xuất huyết với viêm túi mật cấp, viêm bể thận cấp bên phải.

Điều trị

Cần mổ cắt bỏ khối u vì có nguy cơ ung thư hoá. Chỉ định khi có hoại tử hoặc xuất huyết, u tuyến có thể khỏi khi ngừng uống thuốc tránh thai.

Các khối u lành của gan:

Ổ quá sản thành cục (harmatom gan, xơ gan thành ổ, u giả ở gan): khối u gần giống như u tuyến, có cuống xơ và mạch máu, hay gặp ở thuỳ gan phải và ở phụ nữ. Có thể liên quan đến dùng thuốc tăng đồng hoá và các thuốc tránh thai theo đường uống. Nói chung thường được phát hiện khi mổ ổ bụng hay khi mổ tử thi. Hiếm khi có chảy máu và tăng áp lực tĩnh mạch cửa.

Ổ quá sản tái tạo: có nhiều u kích thước vài mm, gồm các đám tế bào gan bình thường, không có vỏ bọc. Chưa rõ căn nguyên. Thường có hội chứng Felty kèm theo. Nói chung không có triệu chứng. Có thể bị tăng áp suất tĩnh mạch cửa.

U mạch hang ở gan: u mạch do sự tăng sinh của mô bào thai, có thể gây các cơn đau bụng và có khối u sờ thấy được khi to trên 4 Chụp siêu âm, chụp cắt lớp và cộng hưởng từ cho phép khẳng định chẩn đoán. Nếu tổn thương không điển hình cần làm sinh thiết qua da để xét nghiệm tế bào học. Điều trị: cắt bỏ nếu là thể có triệu chứng.