Bệnh U hắc tố bào (Melanome ác tính) là loại Ung thư da ít gặp nhưng rất ác tính, cho di căn sớm và tỷ lệ tử vong cao, tạo ra hình ảnh “cái chết màu đen”.
Về lâm sàng có 4 dạng: Mụn ruồi ác tính (lentigo maligna melanoma), Melanome lan tỏa bề mặt (superficial spreading melanoma), Melanome dạng not (nodular melanoma), Melanome mụn ruồi đầu chi.
MELANOME MỤN RUỒI ÁC TÍNH
Dạng này thường phát triển từ mụn ruồi ác tính (lentigo maligna). Dạng này được xem là ung thư tại chỗ (in situ) không xâm lấn. Vị trí thường gặp là ở mặt, hiếm khi ở cẳng tay và cẳng chân. Thương tổn thường tiến triển chậm trong nhiều năm. Biểu hiện là một dát sắc tố có màu nâu, hơi gồ lên và dần dần phát triển ra ngoại biên. Đường kính có thể đạt được vài cm, bờ không đều, không cứng. Trên lâm sàng cho hình ảnh giống như dày sừng do ánh sáng hoặc bệnh Bowen.
Các dâu hiệu lâm sàng sau đây được xem là có hiện tượng xâm lấn vào mô bì: sự hiện diện một hay vài nốt ở trong bì có mật độ cứng và có sắc tố màu xanh đen. Tuy nhiên, tỷ lệ xâm lân loại này rất ít (5%) và thời gian kéo dài có khi đến 30 năm.
MELANOME BỀ MẶT LAN TỎA
Được xem như Melanome dạng Paget (pagetoid melanoma). Vị trí thường gặp là ở phần trên lưng (ở nam) và chi dưới (ở nữ).
Đây là dạng rất thường gặp. Có giai đoạn phát triển theo chiều ngang, ở lớp thượng bì thì chậm. Điều này cho phép chúng ta phát hiện sớm khi khảo sát mô học tất cả các nevus. Thương tổn thường nhỏ và ít lồi lõm hơn so với mụn ruồi ác tính.
Cần chú ý các nevus khi có các thay đổi về màu sắc, hình dạng và bề mặt của nevus như:
Màu sắc: Tính chất không đồng nhất về màu sắc, có nhiều màu, có sự kết hợp giữa màu hồng và đen.
Hình dạng: Bờ không đều tạo ra các khấc quanh viền.
Sự thay đổi bề mặt: Mất nếp nhăn bình thường ở da, bề mặt bị thâm nhiễm, loét và chảy máu.
Khi thấy có sự thay đổi trên, phải nghi ngờ và nên làm xét nghiệm mô học.
MELANOME DẠNG NỐT
Tiên lượng xâu vì không có giai đoạn lan tỏa bề mặt. Khởi đầu là một sẩn màu nâu đen. Khi chuyển ác tính thì phát triển thành nốt màu đen, đôi khi bị loét và bờ không đều.
MELANOME MỤN RUỒI ĐAU CHI
Thường là ở vị trí lòng bàn tay và lòng bàn chân, ở giường móng. Tiến triển xấu vì nó xâm lấn vào mô bì.
DẠNG LÂM SÀNG RẤT HIEM
Melanome niêm mạc.
Melanome mắt.
Melanome không có sắc tố (melanome achromique).
Melanome ở trẻ em: Xảy ra trên các Nevus bẩm sinh.
MÔ HỌC
Tất cả các thương tổn nghi ngờ melanome ác tính phải được cắt sinh thiết để xác định chẩn đoán và xác định độ dày u để có hướng tiên lượng.
Xác định chẩn đoán
Các tế bào melanocyte tăng sinh (hoặc là ở da bình thường hay là ở bờ nevus) có kích thước và hình dạng thay đổi với nhân lớn, đôi khi nhiều thùy hay dị dạng. Hình ảnh phân bào luôn luôn có.
Để xác định 5 type theo phân loại Clark
Chỉ khu trú ở lớp thượng bì.
Đã vượt qua màng đáy xâm lấn vào mô bì.
Nghiên cứu bảng phân loại Clark và Breslow cho phép chúng ta tiên lượng
Tùy theo:
Độ sâu tế bào u xâm lấn.
Nếu bề dày tế bào u dưới 0,75mm, có tiên lượng tốt.
Chỉ số phân bào.
Xâm lấn vào mạch máu hay bạch huyết.
Nói chung Ung thư hắc tố bào là ung thư ác nhất. Khi đã chẩn đoán xác định thì thời gian sống sót còn lại rất ngắn, chỉ tính bằng tháng vì nó cho di căn hạch và tăng rất nhanh.
