Các vấn đề về nói và ngôn ngữ có thể khiến trẻ gặp khó khăn trong việc hiểu và giao tiếp với người khác, hoặc tạo ra âm thanh của lời nói. Những vấn đề này rất phổ biến, ảnh hưởng đến khoảng 1 trong 12 trẻ em và thanh thiếu niên tại Hoa Kỳ.
Trẻ em mắc các rối loạn này thường gặp khó khăn khi học đọc và viết, hoặc khi cố gắng giao tiếp và kết bạn. Nhưng điều trị có thể giúp phần lớn trẻ em cải thiện, đặc biệt nếu bắt đầu sớm.
Người lớn cũng có thể gặp các rối loạn này. Chúng có thể đã xuất hiện từ thời thơ ấu, hoặc có thể xảy ra do các vấn đề khác như chấn thương não, đột quỵ, ung thư, hoặc chứng mất trí.
Rối Loạn Nói
Đối với trẻ em mắc rối loạn nói, việc hình thành các âm thanh tạo nên lời nói hoặc kết hợp câu có thể rất khó khăn. Các dấu hiệu của rối loạn nói bao gồm:
- Gặp khó khăn với âm p, b, m, h và w ở độ tuổi từ 1 đến 2.
- Vấn đề với âm k, g, f, t, d, và n trong khoảng từ 2 đến 3 tuổi.
- Những người quen thuộc với trẻ gặp khó khăn khi hiểu trẻ nói.
Nguyên nhân của hầu hết các rối loạn nói là không rõ ràng.
Có ba loại chính:
- Phát âm: Trẻ gặp khó khăn trong việc phát âm từ. Chúng có thể bỏ âm hoặc sử dụng âm sai và nói những thứ như “wabbit” thay vì “rabbit.” Các âm như p, b, và m dễ học hơn. Hầu hết trẻ có thể làm chủ các âm này trước 2 tuổi. Nhưng âm r, l, và th mất nhiều thời gian hơn để phát âm đúng.
- Lưu loát: Trẻ có thể gặp vấn đề với cách các từ và câu chảy trôi. Nói lắp là một rối loạn lưu loát. Đó là khi trẻ lặp lại các từ, phần của từ, hoặc sử dụng những khoảng dừng kỳ lạ. Đây là điều phổ biến khi trẻ gần 3 tuổi. Đây là lúc mà trẻ suy nghĩ nhanh hơn chúng có thể nói. Nếu tình trạng này kéo dài hơn 6 tháng, hoặc nếu trẻ lớn hơn 3.5 tuổi, hãy tìm sự trợ giúp.
- Giọng nói: Nếu trẻ nói quá lớn, quá nhỏ, hoặc thường khàn giọng, chúng có thể mắc rối loạn giọng nói. Điều này có thể xảy ra nếu trẻ nói quá lớn và với quá nhiều lực. Nguyên nhân khác là do sự phát triển nhỏ trên dây thanh quản gọi là nốt hoặc polyp. Chúng cũng có thể do căng thẳng giọng nói quá mức.
Rối Loạn Ngôn Ngữ
Liệu con bạn có sử dụng ít từ hơn và câu đơn giản hơn so với bạn bè của chúng không? Những vấn đề này có thể là dấu hiệu của rối loạn ngôn ngữ. Đối với trẻ em mắc rối loạn này, việc tìm từ phù hợp hoặc nói thành câu hoàn chỉnh có thể rất khó khăn. Chúng có thể gặp khó khăn trong việc hiểu những gì người khác nói. Con bạn có thể mắc rối loạn này nếu chúng:
- Không bi bô khi 7 tháng.
- Chỉ nói được vài từ khi 17 tháng.
- Không thể ghép hai từ lại với nhau khi 2 tuổi.
- Gặp vấn đề khi chơi và nói chuyện với những trẻ khác trong độ tuổi từ 2 đến 3.
Có hai loại rối loạn ngôn ngữ chính. Trẻ có thể mắc cả hai.
Ngôn ngữ tiếp nhận: Đây là khi trẻ gặp khó khăn trong việc hiểu lời nói. Chúng có thể khó khăn trong việc:
- Thực hiện theo chỉ dẫn.
- Trả lời câu hỏi.
- Chỉ vào các vật thể khi được hỏi.
Ngôn ngữ diễn đạt: Nếu con bạn gặp khó khăn trong việc tìm từ đúng để diễn đạt bản thân, chúng có thể mắc phải loại rối loạn ngôn ngữ này. Trẻ mắc rối loạn diễn đạt có thể gặp khó khăn trong việc:
- Đặt câu hỏi.
- Kết hợp các từ thành câu.
- Bắt đầu và tiếp tục một cuộc trò chuyện.
Không phải lúc nào cũng có thể xác định nguyên nhân của các rối loạn ngôn ngữ. Các nguyên nhân vật lý của loại rối loạn này có thể bao gồm chấn thương đầu, bệnh tật, hoặc nhiễm trùng tai. Đây đôi khi được gọi là rối loạn ngôn ngữ thu acquired.
Các yếu tố khác làm tăng khả năng mắc phải bao gồm:
- Tiền sử gia đình về các vấn đề ngôn ngữ.
- Sinh non.
- Tự kỷ.
- Hội chứng Down.
- Dinh dưỡng kém.
Các bác sĩ không phải lúc nào cũng biết nguyên nhân gây ra tình trạng của trẻ. Hãy nhớ rằng, những loại rối loạn này không liên quan đến mức độ thông minh của trẻ. Thường thì, trẻ mắc rối loạn ngôn ngữ có thể thông minh hơn mức trung bình.
Chẩn Đoán và Điều Trị
Các rối loạn về nói và ngôn ngữ được định nghĩa là những khuyết tật hợp pháp. Trẻ có thể được kiểm tra và điều trị thông qua chương trình can thiệp sớm của tiểu bang hoặc các trường công lập địa phương. Một số dịch vụ là miễn phí.
Con bạn có thể gặp một chuyên gia ngôn ngữ và nói, hoặc SLP. Chuyên gia SLP có thể cố gắng tìm hiểu xem con bạn:
- Có thể làm theo chỉ dẫn không.
- Có thể gọi tên các vật thể thông thường không.
- Biết cách chơi với đồ chơi không.
- Có thể cầm sách đúng cách không.
SLP sẽ đầu tiên kiểm tra thính lực của trẻ. Nếu thính lực bình thường, SLP sẽ thực hiện các bài kiểm tra để tìm hiểu xem có loại rối loạn nào hiện diện, liệu đó có phải là vấn đề ngắn hạn hay là một vấn đề cần điều trị, và kế hoạch điều trị nào cần được khuyến nghị.
Cách Giúp Con Bạn
Trẻ em học hỏi và phát triển theo nhịp độ riêng của chúng. Chúng càng nhỏ, khả năng mắc lỗi càng cao. Vì vậy, bạn nên học về các mốc phát triển. Biết những kỹ năng nào mà con bạn nên làm chủ ở một độ tuổi nhất định.
Để giúp con bạn cải thiện kỹ năng nói và ngôn ngữ của chúng:
- Nói chuyện với con bạn, ngay cả khi chúng còn là trẻ sơ sinh.
- Chỉ vào các vật thể và gọi tên chúng.
- Khi con bạn sẵn sàng, đặt câu hỏi cho chúng.
- Phản hồi những gì chúng nói, nhưng đừng sửa lỗi.
- Đọc cho con bạn ít nhất 15 phút mỗi ngày.
Nếu con bạn mắc một trong những rối loạn này, đừng giả định rằng chúng sẽ tự khỏi. Nhưng điều trị có thể giúp phần lớn trẻ em cải thiện. Càng sớm bắt đầu, kết quả sẽ càng tốt.