Nguyên nhân cao huyết áp và hướng xử trí

Một ngày nào đó, khi thấy kết quả khám sức khoẻ cho biết bạn bị mắc chứng bệnh cao V Khuyết áp thì lập tức những gì hiểu và nghe về cao huyết áp trước đó đã hiện lên ngay trước mặt bạn. Nào là phải kiêng ăn uống, nào là mất đi nhiều thú vui kể cả phải giảm bớt về quan hệ vợ chồng, và thời gian vào nhà vệ sinh thì nhiều hơn trước, bạn còn nhớ lại một lần trước đây bạn mời một người bạn dùng cơm tại nhà hàng hầu như món nào cũng không ăn được vì người bạn đó kiêng cữ đủ điều, và lần khác ảnh mời bạn ăn bạn phải ráng hết sức khen thức ăn ngon nhưng thực ra trong thâm tâm bạn ngán tất cả vì chẳng có mùi vị gì cả… Chẳng lẽ bây giờ tới phiên mình chịu thứ cực hình này hay sao ?

Gọi chứng bệnh cao huyết áp là một sát thủ vô hình không sai, nhưng chỉ khi nào chưa phát hiện và không có tiến hành điều trị mới ra nông nỗi như vậy. Tình hình như vậy sẽ khiến động mạch bị tổn thương trước tiên, chịu sự va chạm mạnh, làm tăng khả năng xơ cứng của các mạch máu khác trên toàn thân, huyết áp cao cũng có thể khiến mạch máu giãn nở dẫn tới vỡ. Cho nên, người bệnh cao huyết áp mà không kịp thời điều trị, rất có khả năng dẫn tới những chứng bệnh như trúng gió, mù mắt, bệnh tim, suy tim, suy thận, khối u động mạch chủ, và tắc nghẽn động mạch chân…

Thực ra chỉ cần có hiểu biết thêm một bước về chứng cao huyết áp, dùng thuốc men điều chỉnh cho tốt sẽ không còn đáng ngại nữa. Mặt khác, tiêu thụ thức ăn điều độ, giảm cân, siêng vận động, sẽ giúp huyết áp đạt tới mức bình thường, dù có khi hơi cao cũng là tăng từ từ và tạm thời, sau đó sẽ trở lại bình thường. Và gần đây nhiều bác sĩ phát hiện khá nhiều người bị cao huyết áp, không có phản ứng xấu với muối, nghĩa là người bệnh cũng có thể tự hấp thu lượng muối vừa phải. Không cần lo huyết áp bị tăng cao, nếu cần tới thuốc men, người bệnh củng rất dễ thích ứng, còn tác dụng phụ trong tin đồn đại thường khoa trương và không đáng tin cậy.

Tóm lại, khi phát hiện mình bị cao huyết áp, không nên cho là đã tới tận thế, chỉ cần bạn tìm hiểu kỹ về chứng bệnh mình mắc phải, hình thái sinh hoạt của bạn chịu ảnh hưởng như thế nào của chứng bệnh, thì sẽ có cách đối phó.

Những ai dễ mắc chứng bệnh cao huyết áp? tại sao?

Trước hết chúng ta cần tìm hiểu hệ tuần hoàn toàn thân. Vị trí trung tâm của hệ tuần hoàn có một bơm tự động đó là tim, mỗi lần co bóp của tim, máu được đưa tới mạng lưới động mạch, sức ép được tạo ra khi máu chảy qua những động mạch gọi là huyết áp, cao thấp của huyết áp, được quyết định bởi 3 nhân tố như sau :

Một là lượng máu tồn tại trong hệ tuần hoàn. Chúng ta có thể hiểu rằng, khi lượng máu bị giảm tương đối trong một hệ tuần hoàn khép kín, huyết áp sẽ tự hạ xuống. Trái lại khi lượng máu gia tăng, huyết áp sẽ lại lên cao. Cho nên khi bạn bị thương, phẫu thuật mất máu, hay có hiện tượng xuất huyết bên trong (như loét hệ tiêu hoá chảy máu), lượng máu tuần hoàn sẽ bị giảm. Giả sử giảm xuống quá thấp, người bệnh sẽ bị choáng, đó là trạng thái suy giảm máu tươi của hệ tuần hoàn.

Còn tình hình nào khiến huyết áp tăng nhỉ ? Một trong những nguyên nhân là trong máu có quá lượng về muối, thường gây nên bởi chứng suy thận, cũng có trường hợp ngoại lệ do khối u hay cơ thể tích lũy quá nhiều muối, có một số thuốc cũng gây hiện tượng tích tụ muối trong cơ thể, như steroids… cho nên chỉ cần dùng một thời gian ngắn, sẽ dẫn tới huyết áp cao. Suy tim khiến cơ thể tích tụ quá nhiều chất muối cũng là một nguyên nhân, lúc này người bệnh sẽ có giảm động mạch cổ, phù hai chân, và phổi ứ nước. Trên thực tế, suy tim do yếu cơ tim gây ảnh hưởng lớn nhất, nên không gây huyết áp cao mà là huyết áp bị tụt.

Nhân tố thứ hai là sức mạnh khi tim co bóp, nếu như trái tim yếu đi trong và sau khi phát bệnh hay do chứng bệnh khác ảnh hưởng, khiến không thể bơm đủ lượng máu vào động mạch, huyết áp người

bệnh sẽ xuông thấp, dẫn tới choáng váng, tương ư như bị cơn xuất huyết nặng.

Cái nào khiến lượng máu được bơm ra từ tim tăng lên ? Có mặt nào không tốt chăng ? Tình hình trên thường gây hệ tuần hoàn máu bị mệt, điều này cũng giống như khi ta uống quá nhiều aspirin không những không trị được bệnh còn khiến cơ thể khó chịu. Khi phát sinh cơn bệnh cường giáp, van tim của động mạch chủ bị hở, hay một số chứng bệnh ít thấy cũng có triệu chứng tương tự.

Nhân tố thứ ba là mức độ co giãn của thành động mạch. Thành động mạch có một mạng lưới dây thần kinh chịu trách nhiệm đưa ra những phản ứng khi nhận được tin tức từ não bộ hay các cơ quan khác. Từ đó điều khiển co giãn của động mạch. Sức ép của động mạch giãn sẽ hạ xuống, khi co bóp thì tăng lên, ngoài ra, một số hormon cũng gây ảnh hưởng tới hoạt động của thành động mạch. Dù cơ chế thế nào đi nữa, chỉ cần động mạch co bóp, huyết áp sẽ tăng lên.

Xin đơn cử một thí dụ, nói rõ cơ chế co bóp của thành động mạch. Một hôm bạn đi về trễ, khi bạn về tới nhà, định xuống xe đột nhiên cảm thấy có một bàn tay bóp chặt lấy vai của mình, khiến bạn cảm thấy run sợ. Lúc này tuyến thượng thận ở cơ thể bạn tiết thêm nhiều Adrenaline, khiến động mạch co lại. Chúng ta đều biết đây là phản ứng tự nhiên khi cơ thể cần thích ứng với trạng thái khẩn cấp. Tác dụng này giúp bạn có khả năng chạy nhanh chân hơn, hay có đủ sức mạch để chống lại kẻ địch. Nếu chẳng may bạn bị thương thì co rút của động mạch cũng giúp bạn chảy ít máu hơn. Tuy nhiên tâm trạng sợ hãi không phải là nguyên nhân duy nhất khiến tuyến thượng thận tăng sự phân tiết, còn có một thứ bệnh gọi là u tế bào sắc tố của tủy thượng thận. Đây là một chứng bệnh khối u cũng gây hiện tượng tương tự, cũng tiết ra số lượng lớn như chất adrenaline vào máu, khiến huyết áp tăng lên. Nhìn chung, các biến chứng trên không phải nguyên nhân chủ yếu gây chứng huyết áp cao. Khi bạn phát hiện mình không chịu một sự kích thích nào cũng xuất hiện nhiều triệu chứng tựa như đang tiết ra nhiều adrenaline, như tim đập nhanh, da đỏ, chảy mồ hôi nhiều một cách vô cớ, thì phải chú ý xem mình có bị chứng khối u hay không. Nếu bạn còn trẻ, khả năng này càng cao hơn. Có một số thuốc cũng chứa những thành phần như adrenaline, cho nên những thứ thuốc này thường đều chú thích rằng người có huyết áp cao khi dùng nên cẩn thận.

Còn một số nguyên nhân sau đây cũng gây hẹp động mạch, trong đó chủ yếu là xơ cứng động mạch, khi động mạch bị xơ cứng thì thiêu sức đàn hồi, không thể tự điều tiết; có nghĩa là, khi máu chảy qua, động mạch không còn biết tự co giãn một cách tuỳ ứng, nên dễ khiến huyết áp tăng cao.

Nguyên nhân gây cao huyết áp

Sau khi bạn đã hiểu thế nào là cao huyết áp, tiếp theo đây nên chú ý một số triệu chứng cần thiết để phân biệt mình đang mắc phải chứng cao huyết áp về dạng nào? Chỉ cần bạn có hiểu biết đầy đủ, thêm vào một số nghiên cứu về khoa học, sẽ dễ dàng giúp y bác sĩ khám phá ra nguyên nhân căn bệnh và kịp thời chữa trị.

Dưới đây xin nêu một số triệu chứng cần chú ý khi bạn phát hiện mình đang mắc chứng bệnh cao huyết áp:

• Trước hết cần kiểm tra số thuốc của bạn đang dùng dù thuốc đó được bác sĩ kê toa hay tự mua tại nhà thuốc tây, xem có gì khả nghi hay không, nhất là thuốc có chứa chất amphetamine, có nhiều thứ thuốc kiềm chế thèm ăn cũng gây huyết áp tăng cao. Ngoài ra còn có một số thuốc như thuốc tránh thai dạng uống, hormon steroids cũng có tác dụng tương tự.
• Khi bạn lần đầu tiên phát hiện mắc chứng bệnh cao huyết áp vào tuổi từ 45-50, chắc chắn mắc phải chứng bệnh cao huyết áp tự phát, nghĩa là nguyên nhân gây bệnh không rõ, nhưng vẫn có hy vọng chữa khỏi.
• Khi chị em mang thai hơn 6 tháng bị cao huyết áp, chắc do chứng nhiễm độc thai nghén. Tình trạng này tuy hiếm, nhưng dễ khiến thai phụ huyết áp tăng cao đến mức có nguy hiểm tới tính mạng có khi cần chấm dứt sự mang thai.
• Khi bạn tập thể dục mới phát hiện huyết áp cao, hay đã có triệu chứng từ lâu? Sở dĩ chứng bệnh này có tên gọi là tên sát thủ vô hình vì nhiều người tuy mắc bệnh nhiều năm nhưng bản thân lại không hay biết. Tuy nhiên thường cũng có một ít triệu chứng như : chóng mặt, hay thở sốc, phù chân, hay khi đi bị đau đùi, hay có chứng suy tim, tất cả đều là triệu chứng hệ tuần hoàn máu chịu ảnh hưởng bởi huyết áp cao. Tốt nhất nên phát hiện sớm và chữa trị kịp thời.
• Mỗi lần phát bệnh cũng cảm thấy nhức đầu dữ dội, chắc do mắc phải chứng bệnh u tủy thượng thận. Thông thường chị em 45-50 tuổi khi kinh nguyệt bắt đầu không đúng qui luật, sẽ dễ gặp các triệu chứng như hồi hộp, quá nhạy cảm, nhiều mồ hôi, nhức đầu coi như chứng mãn kinh. Thực ra, với các triệu chứng trên thêm vào sụt cân không rõ nguyên nhân, nên chú ý xem mình có bị chứng u tủy thượng thận hay không.
• Khi tiểu có thấy đau không ? Có vết máu không? Nếu có, có thể do bệnh thận gây nên cao huyết áp.
• Bạn có thường thức dậy đi tiểu trong đêm khuya hay không ? Nếu phát sinh trên nam giới, có thể do tiền liệt tuyến phì đại. Dù nam hay nữ, nếu thức hai lần đi tiểu trong đêm, bản thân không có bệnh tiểu đường, không có ucíng nhiều bia, hay trưổc khi ngủ uống quá nhiều nước, thì có thể mắc phải chứng cao huyết áp.
• Trên đây tôi có nhắc khi uống thuốc steroids một khoảng thời gian, cũng khiến huyết áp tăng cao. Khi mắc chứng bệnh cushing, khi bị khối u tuyến thượng thận hay tuyến yên, tiết ra quá nhiều steroids phần vai mập đầy lên, mọc những lông tóc tại nơi không nên có, mao mạch yếu nên dễ xuất hiện chấm đỏ trên da, như chảy máu, mập một cách vô cớ, cho nên khi bạn đột nhiên xuất hiện các triệu chứng nêu trên, và có thêm hiện tượng huyết áp cao thì coi chừng đang mắc chứng hội chứng cushing.

Dưới đây chúng tôi xin giới thiệu thêm về chứng huyết áp thấp. Nhiều bạn thường than phiền với tôi rằng, thấy mỏi mệt, đứng dậy thấy chóng mặt, yếu sức, không muốn làm gì cả, cho rằng đó là do huyết áp thấp. Thực ra, huyết áp thấp không phải lớn lắm, không thể xem là một hiện tượng dị thường, trừ phi bạn bị uống thuốc hạ thấp, hay bản thân vốn có chứng bệnh như vậy. Tiêu chí bệnh này là người bệnh thường đột nhiên ngất xỉu, bất tỉnh nhân sự thường xuyên, nhưng bệnh này ít thấy. Cho nên chỉ cần không phải như vậy dù có thấp một chút cũng không cần nhờ tới thuốc men chạy chữa, và nếu bạn thường xuyên trong trạng thái huyết áp thấp như vậy còn có thể sống lâu hơn nữa.

Định hướng biện pháp xử lý

Triệu chứng : HUYẾT ÁP HƠI CAO