Tên thuốc chung: Cantharidin bôi ngoài da
Tên thương mại: Ycanth
Nhóm thuốc: Chất tác dụng tẩy sừng (Keratolytic Agents)
Cantharidin bôi ngoài da là gì và dùng để làm gì?
Cantharidin bôi ngoài da là một dung dịch được sử dụng để điều trị bệnh molluscum contagiosum trên da ở người lớn và trẻ em từ 2 tuổi trở lên. Molluscum contagiosum là một bệnh nhiễm trùng da do virus Molluscum contagiosum, còn gọi là virus pox. M. contagiosum thường gây ra một bệnh lý da lành tính, với những vết tổn thương nhỏ, nhô lên trên da và sẽ tự khỏi, thường không để lại sẹo trong vòng một năm, mặc dù trong một số trường hợp có thể kéo dài đến 4 năm. Cantharidin chỉ được sử dụng dưới sự giám sát của các chuyên gia y tế có chuyên môn trong môi trường lâm sàng và không được dùng tại nhà.
Cantharidin là một chất độc tự nhiên được sản xuất bởi bọ chét tạo bọng nước, và cũng được sản xuất tổng hợp để sử dụng trong các chế phẩm bôi ngoài da. Cantharidin có tính chất tạo bọng (vesicant) và khả năng phân hủy keratin (keratolytic), một loại protein sợi có trong các tế bào keratinocytes ở da, móng và tóc. Cơ chế tác dụng cụ thể của cantharidin trong điều trị molluscum contagiosum vẫn chưa được biết rõ.
Khi bôi lên vết tổn thương trên da, cantharidin sẽ được hấp thụ qua lớp mỡ (lipid) trên màng của các tế bào keratinocytes, nơi nó kích hoạt sự giải phóng các enzyme phân hủy protein. Các enzyme này giúp phân hủy và loại bỏ các tế bào da tạo thành các mảng trên da. Một bọng nước phát triển tại vị trí bôi thuốc và cuối cùng sẽ tách vết tổn thương khỏi da. Bọng nước này thường lành mà không để lại sẹo.
Các công dụng của cantharidin bôi ngoài da:
Được FDA phê duyệt:
- Molluscum contagiosum
Dùng ngoài chỉ định (off-label):
- Mụn cóc
- Dày sừng
- Lệch bì do Leishmania
- Zoster (Thủy đậu)
- Dermatosis xuyên thấu mắc phải
Cảnh báo
- Cantharidin chỉ dùng ngoài da và không dùng để uống, bôi lên màng nhầy hay mắt. Việc uống cantharidin có thể gây hậu quả nghiêm trọng hoặc tử vong, và tiếp xúc với mắt có thể gây tổn thương mắt.
- Việc nuốt phải có thể gây suy thận, tạo bọng nước, tổn thương nghiêm trọng đường tiêu hóa, rối loạn đông máu, co giật và liệt mềm. Khuyên bệnh nhân tránh chạm vào các vết tổn thương sau khi điều trị và báo ngay nếu có tiếp xúc với miệng hoặc vô tình nuốt phải.
- Không bôi vào hoặc gần mắt. Tiếp xúc với mắt có thể gây hoại tử giác mạc, thủng mắt và tổn thương sâu mắt. Trong trường hợp tiếp xúc với mắt, cần rửa mắt bằng nước ít nhất 15 phút và cung cấp điều trị thích hợp.
- Cantharidin có thể gây phản ứng da tại chỗ như bọng nước, đau, ngứa, đỏ và thay đổi màu da.
- Không bôi lên da khỏe mạnh hoặc màng nhầy. Nếu vô tình tiếp xúc với da khỏe mạnh, cần làm sạch khu vực đó ngay lập tức.
- Tránh bôi các sản phẩm khác lên vùng da đã được điều trị trong 24 giờ sau khi bôi cantharidin hoặc cho đến khi rửa sạch. Điều này có thể làm lan cantharidin sang các vùng khác và gây ra bọng nước cùng các tác dụng phụ khác.
- Nếu có bọng nước nghiêm trọng hoặc đau đớn, cần làm sạch khu vực đã điều trị bằng xà phòng và nước mà không cần chờ đến khi kết thúc 24 giờ điều trị.
- Cantharidin là một chất lỏng dễ cháy, ngay cả sau khi đã khô. Tránh xa lửa, ngọn lửa hoặc hút thuốc gần bệnh nhân trong suốt quá trình điều trị và sau khi bôi cho đến khi chất này được loại bỏ. Khuyên bệnh nhân cẩn thận về vấn đề này
Các tác dụng phụ của cantharidin bôi ngoài da
Các tác dụng phụ phổ biến của cantharidin bôi ngoài da bao gồm:
Phản ứng tại vị trí bôi bao gồm:
- Bọng nước (vesicles)
- Đau
- Ngứa (pruritus)
- Vảy (scab)
- Đỏ da (erythema)
- Thay đổi màu da (discoloration)
- Khô da (dryness)
- Sưng (edema)
- Loét (erosion)
- Viêm da tiếp xúc (contact dermatitis)
Hãy gọi bác sĩ ngay lập tức nếu bạn gặp phải bất kỳ triệu chứng hoặc tác dụng phụ nghiêm trọng nào khi sử dụng thuốc này, bao gồm:
Các triệu chứng tim nghiêm trọng:
- Tim đập nhanh hoặc mạnh, cảm giác tim đập loạn nhịp, khó thở, chóng mặt đột ngột.
Đau đầu nghiêm trọng, lú lẫn, nói lắp, yếu nghiêm trọng, nôn mửa, mất phối hợp, cảm giác không vững vàng.
Phản ứng thần kinh nghiêm trọng với các triệu chứng như cơ cứng nghiêm trọng, sốt cao, đổ mồ hôi, lú lẫn, tim đập nhanh hoặc không đều, run rẩy, cảm giác như sắp ngất.
Các triệu chứng mắt nghiêm trọng:
- Mờ mắt, nhìn thấy hình ảnh hẹp (tunnel vision), đau hoặc sưng mắt, hoặc nhìn thấy quầng sáng xung quanh ánh sáng.
Đây không phải là danh sách đầy đủ tất cả các tác dụng phụ hoặc phản ứng bất lợi có thể xảy ra khi sử dụng thuốc này. Hãy gọi bác sĩ để được tư vấn y tế về các tác dụng phụ hoặc phản ứng bất lợi nghiêm trọng.
Liều dùng của cantharidin bôi ngoài da
Dung dịch bôi ngoài da
- 0,7% (7 mg/mL)
- Mỗi ống thủy tinh đóng kín chứa 0,45mL
- Dụng cụ bôi được đóng gói theo 2 đơn vị/hộp.
Cả người lớn và trẻ em:
- Molluscum Contagiosum
- Dùng để điều trị molluscum contagiosum trên da ở người lớn và trẻ em từ 2 tuổi trở lên.
- Trẻ dưới 2 tuổi: Chưa xác định được độ an toàn và hiệu quả.
- Trẻ từ 2 tuổi trở lên: Bôi thuốc lên mỗi vết tổn thương dưới sự hướng dẫn của bác sĩ, mỗi 3 tuần khi cần thiết; không bôi quá 2 dụng cụ cantharidin trong một lần điều trị.
Cách sử dụng:
- Tất cả các chuyên gia y tế cần được đào tạo và hướng dẫn trước khi chuẩn bị và sử dụng cantharidin bôi ngoài da.
- Cantharidin chỉ dùng ngoài da.
- Không dùng cantharidin bôi ngoài da cho việc uống, bôi lên màng nhầy hoặc mắt. Tránh tiếp xúc với vùng điều trị, bao gồm cả việc tiếp xúc qua miệng, sau khi điều trị cantharidin bôi ngoài da. Không bôi cantharidin gần mắt.
- Nếu cantharidin bôi ngoài da tiếp xúc với bề mặt không mong muốn, bao gồm cả da khỏe mạnh, cần lau sạch ngay lập tức bằng bông gòn hoặc gạc.
- Tránh sử dụng các sản phẩm bôi ngoài da khác lên vùng đã điều trị trong 24 giờ sau khi bôi cantharidin hoặc cho đến khi rửa sạch.
- Tránh lửa, ngọn lửa hoặc hút thuốc gần vết thương trong suốt quá trình điều trị.
Quá liều:
- Sử dụng cantharidin quá mức có thể làm tăng tác dụng phụ của thuốc. Việc nuốt phải có thể dẫn đến suy thận, tạo bọng nước, tổn thương nghiêm trọng đường tiêu hóa, co giật, rối loạn đông máu và liệt mềm. Quá liều có thể được điều trị bằng các biện pháp hỗ trợ và điều trị triệu chứng.
Thuốc nào tương tác với cantharidin bôi ngoài da?
Thông báo cho bác sĩ về tất cả các thuốc bạn đang sử dụng, bác sĩ sẽ tư vấn về các tương tác thuốc có thể xảy ra. Không bao giờ tự ý bắt đầu, ngừng đột ngột hoặc thay đổi liều thuốc mà không có chỉ định của bác sĩ.
Chưa có nghiên cứu nào đánh giá khả năng tương tác thuốc của cantharidin.
Danh sách trên không phải là tất cả các tương tác hoặc tác dụng phụ có thể xảy ra. Để biết thêm thông tin về tương tác thuốc, bạn có thể tham khảo trình kiểm tra tương tác thuốc của RxList.
Hãy luôn thông báo cho bác sĩ, dược sĩ hoặc nhà cung cấp dịch vụ chăm sóc sức khỏe về tất cả các thuốc kê đơn và không kê đơn bạn đang sử dụng, cũng như liều lượng của mỗi thuốc, và giữ danh sách thông tin này. Hỏi bác sĩ hoặc nhà cung cấp dịch vụ chăm sóc sức khỏe nếu bạn có bất kỳ câu hỏi nào về thuốc.
Mang thai và cho con bú
Chưa có nghiên cứu về tác dụng của cantharidin bôi ngoài da đối với thai kỳ và chưa có dữ liệu về việc sử dụng cantharidin ở phụ nữ mang thai.
Hấp thu toàn thân từ việc sử dụng cantharidin bôi ngoài da là thấp, và việc sử dụng thuốc ở phụ nữ mang thai không dự kiến sẽ gây tiếp xúc với thai nhi.
Không có thông tin về sự hiện diện của cantharidin trong sữa mẹ hoặc tác dụng của nó đối với việc sản xuất sữa hoặc trẻ sơ sinh bú sữa mẹ. Hấp thu toàn thân từ cantharidin bôi ngoài da là thấp và không dự kiến gây tiếp xúc với trẻ bú sữa mẹ.
Quyết định cho con bú nên dựa trên nhu cầu lâm sàng của người mẹ trong việc sử dụng cantharidin, lợi ích sức khỏe và phát triển của việc cho con bú, và các rủi ro cho trẻ sơ sinh khi tiếp xúc với thuốc hoặc tình trạng của người mẹ.
Tránh bôi cantharidin lên ngực hoặc các khu vực khác có nguy cơ trẻ sơ sinh vô tình nuốt phải hoặc tiếp xúc với mắt.
Các điều cần biết khác về cantharidin bôi ngoài da
Cantharidin bôi ngoài da chỉ nên được sử dụng bởi các chuyên gia y tế đã được đào tạo về chuẩn bị và bôi thuốc.
Cantharidin chỉ dùng ngoài da. Không chạm vào vết tổn thương sau khi bôi thuốc. Hãy báo ngay cho bác sĩ nếu có tiếp xúc qua miệng hoặc vô tình nuốt phải thuốc.
Trong trường hợp tiếp xúc với mắt, cần rửa mắt bằng nước trong 15 phút và tìm kiếm sự chăm sóc y tế.
Không bôi bất kỳ sản phẩm da nào khác lên vùng đã điều trị.
Trong trường hợp đau hoặc bọng nước nghiêm trọng ở vùng điều trị, rửa sạch khu vực đó bằng xà phòng và nước mà không cần đợi hoàn thành thời gian điều trị 24 giờ và thông báo cho bác sĩ điều trị.
Tránh lửa, ngọn lửa và hút thuốc hoặc ở gần những người hút thuốc cho đến 24 giờ sau khi điều trị với cantharidin và cho đến khi rửa sạch thuốc.
Tóm tắt
Cantharidin bôi ngoài da là một dung dịch dùng để điều trị molluscum contagiosum ở người lớn và trẻ em từ 2 tuổi trở lên. Các tác dụng phụ phổ biến của cantharidin bôi ngoài da bao gồm bọng nước (vesicles), đau, ngứa (pruritus), vảy (scab), đỏ da (erythema), thay đổi màu da (discoloration), khô da (dryness), sưng (edema), loét (erosion), và viêm da tiếp xúc (contact dermatitis).
