Bệnh viêm đường mật nguyên phát là một bệnh gây tổn thương các ống mật trong gan của bạn. Bác sĩ có thể gọi nó là PBC. Trước đây, nó được gọi là xơ gan mật nguyên phát.
Những ống mật này có một vai trò quan trọng. Chúng mang một chất lỏng gọi là mật, đóng vai trò chính trong tiêu hóa, từ gan của bạn. Mật giúp cơ thể bạn hấp thụ chất béo, cholesterol và một số vitamin. Nó cũng giúp loại bỏ các tế bào máu đỏ đã cũ và những thứ khác mà cơ thể bạn không cần.
Khi các ống mật không hoạt động như chúng nên, những chất này sẽ giữ lại trong gan của bạn. Mật bị ứ đọng, và gan của bạn bị viêm và có thể bị xơ hóa. Theo thời gian, mô sẹo thay thế mô gan khỏe mạnh, và cơ quan này không hoạt động như bình thường.
Đây thường là một quá trình chậm và dần dần. Gan của bạn có thể hoạt động ổn trong một thời gian. Bạn sẽ dùng thuốc để giúp gan hoạt động tốt hơn và quản lý triệu chứng. Nhưng bệnh có thể xấu đi trong vài tháng hoặc nhiều năm. Một ngày nào đó, bạn có thể cần ghép gan.
Nguyên nhân gây bệnh?
Các bác sĩ không hoàn toàn chắc chắn. Bệnh này không di truyền từ cha mẹ sang con cái, nhưng có vẻ có liên quan đến gia đình. Nó phổ biến hơn nếu bạn có một người cha, anh hoặc chị em mắc bệnh này. Hầu hết những người mắc bệnh là phụ nữ, và đa số ở độ tuổi 40 và 50.
Bệnh này có thể liên quan đến các vấn đề về hệ thống miễn dịch như rối loạn tuyến giáp, thiếu máu ác tính hoặc xơ cứng bì. Những yếu tố bên ngoài cơ thể bạn — như thuốc lá, hóa chất hoặc nhiễm trùng — cũng có thể kích hoạt bệnh.
Triệu chứng là gì?
Ban đầu, bạn có thể không nhận thấy triệu chứng nào. Bạn có thể sống nhiều năm mà không gặp vấn đề gì. Sau đó, bạn có thể cảm thấy mệt mỏi hoặc có làn da ngứa, mắt và miệng khô.
Khi bệnh tiến triển, bạn có thể nhận thấy:
- Da và mắt có màu vàng (vàng da)
- Chân và mắt cá chân sưng lên
- Đau và sưng bụng
- Đau xương, cơ hoặc khớp
- Da tối màu
Bệnh được chẩn đoán như thế nào?
Nếu bạn có bất kỳ triệu chứng nào trong số này, bác sĩ có thể đề xuất xét nghiệm máu. Những xét nghiệm này sẽ cho biết gan của bạn hoạt động tốt đến đâu và nếu bạn có vấn đề về hệ thống miễn dịch. Họ cũng có thể muốn bạn thực hiện các xét nghiệm hình ảnh như siêu âm, CT scan, MRI hoặc nội soi (ERCP). Những xét nghiệm này cung cấp cái nhìn chi tiết hơn về gan và khu vực xung quanh. Họ cũng có thể đề xuất sinh thiết gan. Họ sẽ lấy một mẫu mô gan nhỏ và kiểm tra trong phòng thí nghiệm để tìm tổn thương hoặc bệnh tật.
Điều trị ra sao?
Hiện tại không có phương pháp chữa trị, nhưng thuốc có thể làm chậm bệnh. Thuốc phổ biến nhất là ursodiol (acid ursodeoxycholic), giúp mật di chuyển qua gan của bạn. Một loại thuốc khác, obeticholic acid (Ocaliva), có thể được sử dụng cùng với ursodiol hoặc riêng lẻ để điều trị PBC. Cũng có các loại thuốc mới hơn để điều trị triệu chứng như ngứa và mệt mỏi.
Bác sĩ của bạn có thể đề xuất bạn thực hiện một số thay đổi trong cuộc sống hàng ngày. Nếu bạn uống rượu, hãy ngừng lại. Nó gây áp lực lên gan của bạn. Chọn thực phẩm ít natri và tập thể dục thường xuyên để giảm triệu chứng.
Khi thuốc không còn hiệu quả, ghép gan có thể là một lựa chọn.
