Khái niệm
Chân răng teo quắt là chỉ lợi răng dần dần sun lại, hở chân răng.
Chứng này các y thư cổ đại ghi tản mạn trong các mục “Chân răng hở lợi”, “Răng lung lay”, “Răng xuất huyết” và “Răng trồi”… Chứng Chân răng teo quắt ít khi xuất hiện đơn độc trên lâm sàng mà thường đồng thời xuất hiện với các chứng hở lợi, răng lung lay, chân răng loét nát và chân răng xuất huyết.
Phân biệt
Chứng hậu thường gặp
Chân răng teo quắt do Vị hỏa bốc lên: Có chứng chân răng teo quắt và bị nát, hở lợi kiêm các chứng hôi miệng, khát nước, thích uống lạnh, táo bón, mạch Hoạt Sác, chất lưỡi đỏ, rêu lưỡi vàng dầy.
Chân răng teo quắt do Thận âm khuy tổn: Có chứng chân răng teo quắt loét nát, bờ lợi hơi sưng đỏ, hở lợi kiêm các chứng răng lung lay, đầu choáng tai ù mỏi lưng, lòng bàn chân tay nóng, mạch Tế Sác, lưỡi đỏ ít rêu.
Chân răng teo quắt do khí huyết đều suy: Có chứng chân răng teo quắt hiện sắc trắng nhợt, răng lung lay kiêm chứng răng xuất huyết, đầu choáng mắt hoa, mất ngủ hay mê, mạch Trầm Tế, chất lưỡi nhạt, rêu lưỡi trắng mỏng.
Phân tích
– Chứng Chân răng teo quắt do Vị hỏa bốc lên với chứng Chân răng teo quắt do Thận âm khuy tổn: Cả hai đều là do tà hỏa bốc lên chân răng ở mức độ khác nhau, Bởi vì chân răng hàm trên và hàm dưới thuộc Dương minh Vị với Đại trường, nếu ăn quá nhiều đồ béo ngọt cao lương tích nhiệt ở Vị Trường hoặc là nghiên rượu, ăn nhiều thức cay nóng, hun đốt Vị phủ đều làm cho nhiệt tà theo đường kinh bốc lên làm hại chân răng, chân răng không được nuôi dưỡng thì thịt ở chân răng teo quắt mà hở lợi. Mặt khác răng là phần thừa của xương, Thận chủ xương, nếu phòng lao quá độ hao thương âm tinh, tinh huyết không tưới tắm lên răng lại bị thêm hư hỏa bốc lên khiến cho chân răng teo quắt mà hở lợi. So sánh hai chứng này thì thấy loại Vị hỏa bốc lên là Thực chứng, loại Vị âm khuy tổn là Hư chứng. Loại trên thường thấy chân răng sưng đỏ đau trước tiên, xuất huyết hoặc chầy mủ, hun đốt lâu ngày khiến cho chân răng teo quắt. Loại sau phần nhiều trước tiên thấy răng lung lay, tiếp theo là chân răng teo quắt và loét nát. Yếu điểm biện chứng là: Chân răng teo quắt do Vị hỏa bốc lên thì có những chứng hậu về Thực hỏa như miệng hôi, khát nước Ưa uống lạnh, táo bón, mạch Hoạt Sác có lực, rêu lưỡi vàng dầy. Chứng Chân răng teo quắt do Thận âm khuy tổn thì có hiện tượng âm hư hỏa vượng như: đầu choáng tai ù, ven chân răng hơi sưng đỏ, lòng bàn chân tay nóng, mạch Tế Sác, chất lưỡi đỏ ít rêu… Chân răng teo quắt do Vị hỏa bốc lên điều trị theo phép thanh Vị tả hỏa cho uống Thanh Vị tán. Chân răng teo quắt do Thận âm khuy tổn điều trị theo phép tư âm giáng hỏa cho uống Tri bá địa hoàng hoàn.
– Chứng Chân răng teo quắt do khí huyết đều suy: Phần nhiều gặp ở người hư tổn vì khí huyết bất túc, chân răng mất đi sự tư dưỡng lại kiêm chứng hư tà ẩn náu ở vùng răng gây nên. Yếu điểm biện chứng là: Chân răng teo quắt kiêm cả lợi răng trắng nhợt so với hai chứng Chân răng sưng đỏ ở trên khác nhau rõ rệt. Ngoài ra còn có thêm hàng loạt chứng hậu hư nhược như đầu choáng mắt hoa, mất ngủ hay mê, mạch Tế, lưỡi nhợt, điều trị nên bổ ích khí huyết chọn dùng phương Bát trân thang.
Ngoài ra, chứng Chân răng teo quắt còn có quan hệ với vệ sinh khoang miệng. Vệ sinh khoang miệng kém, những vật cay nóng nồng hậu không chỉ đục khoét lợi răng. Vả lại những cặn bã của đồ ăn cũng lưu lại ở răng loét nát gậm nhấm chân răng lâu ngày dẫn đến chân răng loét nát mà teo quắt. Vì vậy cần chú ý vệ sinh khoang miệng, ăn ít đồ kích thích cay nóng, đó cũng là điều kiện trọng yếu để giảm nhẹ phát sinh chứng này. Đối với những người đã bị chứng Chân răng teo quắt nên tránh phòng lao quá độ, ngăn ngừa hao thương Thận khí cũng là điều rất trọng yếu.
Trích dẫn y văn
- Răng tuy là phần cuối cùng của xương, được tủy nuôi dưỡng, được cơ thịt bố trí mà vững bền đều đặn có thể làm cho chắc răng. Bây giờ khí huyết bất túc xử lý không đúng, phong tà nhân lúc hư yếu ẩn náu ở vùng răng làm cho cơ bị lạnh, huyết yếu đi răng sẽ rụng hoặc lợi teo quắt, dần dà hở lợi vĩnh viễn không bám vào chân răng nữa (Thánh tế tổng lục – Khẩu xỉ môn).
- Chân răng sưng và hở, lợi răng dần dần loét nát, dần dần quắt lại đến nỗi hở lợi. Tất cả là do khách nhiệt tích lũy lâu ngày ở Vị kinh, bên ngoài lại nhiễm tà phong, giá lạnh trọi nhau mà hình thành, có trường hợp thích uống mát, lạnh mà sợ nóng thuộc loại khách nhiệt lại gặp giá lạnh ngưng trệ ở lợi răng, có trường hợp uống nóng mà sợ lạnh là do khách nhiệt bị nhiễm tà phong dằng dai ở khoảng lợi răng. Khách nhiệt mà gặp lạnh thì chân răng xuất huyết, ố nhiệt hôi miệng nên uống Thanh Vị thang. Khách nhiệt mà nhiễm phong thì chân răng sợ lạnh gặp gió thì đau tăng nên uống Độc hoạt tán (Y tôn kim giám – Ngoại khoa tâm pháp yếu quyết).
