Cây dưa hấu thuộc loại thân thảo, mọc bò trên mặt đất, phát triển nhiều nhánh, màu xanh nhạt, sống quanh năm. Lá to, cuống dài, có ít lông. Hoa đơn tính cùng gốc, to, màu vàng lục. Quả to, hình cầu hoặc hình bầu dục, vỏ nhẵn, màu xanh đen, đôi khi có vân dọc màu lục nhạt, quả thường nặng từ 3-15kg. Quả mọng nước, thịt trắng, đỏ, hay vàng, nhiều hạt, màu đen đẹp. Quả dưa hấu được dùng làm thuốc chữa bệnh và giải khát.
Theo Đông y, quả dưa hấu có vị ngọt nhạt, tính lạnh. Tác dụng giải khát giảm say nắng, tránh phiền nhiệt hạ khí lợi tiểu tiện, hạ huyết áp. Chữa nóng bàng quang, huyết áp cao, đái buốt, viêm thận phù thũng, vàng da, đái đường, say rượu, cảm sốt viêm họng.
Vỏ dưa hấu vị ngọt hơi đắng, tính mát tác dụng chỉ khát giảm nhiệt, lợi tiểu tiện, chữa sốt khát nước, đi tiểu ít, đái dắt, phù thũng, miệng lưỡi sưng lở. Liều dùng 20-40g/ngày.
Hạt dưa hấu có vị ngọt, tính lạnh hạ huyết áp, tăng sinh lực, chữa đau lưng, phụ nữ hành kinh quá nhiều, trị giun sán. Liều dùng 10-12g/ngày.
Bài thuốc chữa bệnh bằng Dưa hấu:
Bài 1. Thuốc chữa bệnh tiêu hóa không tốt
+ Vỏ quả dưa hấu 30g
+ Trần bì 10g
+ Sơn tra 8g
+ Gừng tươi 3g
Các vị thuốc cho vào nồi cùng 450ml nước, sắc uống ngày một thang chia 3 lần trước khi ăn, mỗi lần 60ml nước thuốc. Cần dùng liền 5 ngày.
Bài 2. Thuốc chữa bệnh đái dắt
+ Thịt quả dưa hấu 100g
+ Lá diếp cá 30g
Cả hai thứ rửa sạch ép lấy nước uống, ngày 2-3 lần, mỗi lần ép lấy 100ml nước thuốc uống lúc đói.
Bài 3. Thuốc chữa hành kinh ra quá nhiều
+ Hạt dưa hấu 100g
+ Ngải cứu khô 100g
+ Bẹ móc 100g
Hạt dưa hấu sao thơm, ngải cứu, bẹ móc sao cháy, tán bột mịn. Người bệnh ngày uống 3 lần, trước bữa ăn, mỗi lần 10g với nước sôi để nguội, uống trước kỳ kinh 7 ngày.
Bài 4. Thuốc chữa bệnh cao huyết áp
+ Vỏ quả dưa hấu 12g
+ Quyết minh tử (hạt muồng) 9g
Thuốc cho vào nồi thêm 600ml nước đun nhỏ lửa cho thuốc nhừ. Khi còn 250ml nước thuốc chắt lấy nước bỏ bã. Người
bệnh chia 3 lần uống hết trong ngày, trước khi ăn. cần uống liền 11 ngày là một liệu trình, thời gian nghỉ giữa các liệu trình là 5 ngày, cần dùng 5 liệu trình.
Bài 5. Thuốc chữa bệnh đái tháo đường
+ Vỏ quả dưa hấu 30g
+ Kỷ tử 30g
+ Đảng sâm 9g
Thuốc cho vào nồi thêm 900ml nước đun nhỏ lửa cho thuốc nhừ. Khi còn 300ml nước thuốc, chắt lấy nước, bỏ bã. Người bệnh chia 3 lần uống hết trong ngày, trước khi ăn, khi nước thuốc còn ấm. cần uống liền 9 ngày là một liệu trình, thời gian nghỉ giữa các liệu trình là 5 ngày, cần dùng 9 liệu trình.
Bài 6. Thuốc chữa lở loét miệng
+ Vỏ quả dưa hấu 30g
+ Sinh địa 10g
+ Kim ngân hoa 15g
+ Đảng sâm 9g
Thuốc cho vào nồi thêm 600ml nước đun nhỏ lửa cho thuốc nhừ. Khi còn 250ml nước thuốc, chắt lấy nước, bỏ bã. Người bệnh chia 3 lần uống hết trong ngày, sau khi ăn. cần uống liền 5 ngày.
Bài 7. Thuốc chữa bệnh đường máu cao
+ Vỏ quả dưa hấu 20g
+ Vỏ quả bí đỏ 20g
+ Thiên hoa phấn 12g
Thuốc cho vào nồi thêm 900ml nước đun nhỏ lửa cho thuốc nhừ. Khi còn 400ml nước thuốc, chắt lấy nước, bỏ bã. Người bệnh chia uống nhiều lần trong ngày, cần uống liền 30 ngày, nghỉ 10 ngày, sau đó nếu chỉ số đường về mức giới hạn cho phép thì ngừng uống, trường hợp ngược lại thì uống tiếp.
Bài 8. Thuốc chữa bệnh nôn ra máu
+ Hạt quả dưa hấu tươi 50g
+ Cỏ mực (sao cháy) 50g
Cả hai thứ cho vào nồi thêm 600ml nước đun nhỏ lửa cho sôi kỹ, khi còn 250ml nước thuốc chắt lấy nước, bỏ bã. Người bệnh chia 3 lần uống hết trong ngày, sau khi ăn. cần uống liền 3 ngày.
Bài 9. Thuốc chữa say rượu
+ Ruột quả dưa hấu 500g
Ruột quả dưa hấu bỏ hết hạt, xay nhỏ. Người bệnh chia 3 lần uống, cứ cách 90 phút uống 1 lần.
Bài thuốc dân gian từ vỏ Dưa hấu
Chữa trúng nắng, trúng nóng, làm tỉnh say rượu, bia
Dùng vỏ ngoài dưa hấu tươi, cắt thành từng miếng nhỏ, nấu nước để uống thay nước trà trong ngày. Hoặc có thể ăn sống lớp cùi trắng của vỏ dưa hấu cũng phòng được trúng nắng, trúng nóng hay say rượu bia.
Chữa viêm thận cấp
Lấy nước dưa hấu cùng vỏ dưa hấu nấu nước để uống, hoặc dùng dưa hấu (để cả vỏ xanh), thái ra từng miếng, ép lấy nước cốt cô đặc thành cao dùng hàng ngày với liều 1 đến 2 thìa canh, mỗi lần uống hòa thêm chút nước sôi còn ấm để uống sẽ hiệu nghiệm.
Chữa cao huyết áp
Gọt lấy vỏ xanh ở ngoài quả dưa hấu đem phơi khô để dành. Mỗi lần dùng 12g, thêm thảo quyết minh 9g. Hai thứ nấu kỹ dùng uống thay nước trà hàng ngày.
Chữa viêm họng mãn
Lấy ít vỏ dưa hấu rửa sạch, giã nát vắt lấy nước cốt, thêm vào chút muối ăn để ngậm và súc miệng làm nhiều lần trong ngày, sau nhổ ra không nuốt. Kiên trì sẽ có kết quả.
Chữa viêm khoang miệng hoặc viêm lở loét
Dùng vỏ ngoài dưa hấu (phần cứng có màu xanh), sao hơi cháy, sau gia thêm ít nhựa long não (tức băng phiến) – tất cả nghiền thành bột – lấy bột này đắp vào nơi lở loét, nếu bên ngoài cần được băng lại bằng băng dính không thuốc sẽ rơi.
Chữa phát triển do viêm thận
Vỏ dưa hấu đã phơi khô hoặc sao hay sấy khô (tốt nhất là để cả vỏ xanh ở ngoài) lấy 40g, thêm rễ cỏ tranh tất cả sắc lấy 300ml chia làm 3 lần uống trong ngày.
Chữa các chứng: miệng luôn khát nước, lượng nước tiểu nhiều, nước tiểu đục do bệnh đái tháo đường.
Vỏ quả dưa hấu và vỏ quả bí đao mỗi thứ 30g, thêm bột rễ cây quất lâu năm 10g. Hai thứ nấu nước lên uống thay nước trà. Dùng trong 3 ngày liền sẽ hiệu nghiệm.
Dưa hấu làm thuốc dưỡng da
Đặc biệt dưa hấu còn dùng để làm thuốc dưỡng da, làm cho làn da trở nên trắng mịn, nõn nà.
Cách làm như sau: Lấy vỏ dưa hấu còn tươi, hàng ngày xoa xát nhẹ lên da mặt chừng 15 phút – sau dùng nước sạch rửa mặt.
Hoặc thái thành từng miếng mỏng đắp kín da mặt, nằm yên chừng 15 đến 30 phút trong ngày cũng có kết quả.
Có thể nấu vỏ dưa hấu, lấy nước cô đặc thành cao để hàng ngày dùng cao bôi lên mặt một lớp mỏng cũng làm cho da đẹp.
Nói chung các phương pháp trên đòi hỏi phải kiên trì, làm liên tục trong một thời gian dài sẽ mờ dần các vết trên da, kể cả sắc tố da và những nốt có trên da, song còn làm sạch dần lớp mỡ nhày trên da mặt khiến da trở nên tươi mát, mềm mại và trắng mịn, non trẻ lại.
Dưa hấu là loại giàu dinh dưỡng và dược tính nên được áp dụng trong chữa trị bệnh, đặc biệt là giải khát, giải nhiệt và làm những phương thuốc dưỡng da cho nhiều kết quả như mong muốn.
Chú ý: Quả dưa hấu là một loại quả có tính hàn, nên những người có tạng hàn, hay sôi bụng, đi đại tiện lỏng, nên hạn chế ăn dưa hấu. Người đái tháo đường, có đường huyết áp cao, thấp, không ổn định cần hạn chế dùng dưa hấu.
