Viêm phổi là bệnh trong đó nhu mô phổi bị viêm vì nhiễm phải những tác nhân sinh bệnh khác nhau như vi khuẩn, rickettsia, và virus. Những đối tượng bị suy giảm miễn dịch đặc biệt dễ bị viêm phổi do nhiễm các tác nhân nói trên (xem. viêm phổi cơ hội), về mặt giải phẫu bệnh viêm phổi đặc hiệu bởi tiết dịch rỉ viêm trong phế nang, hoặc trong mô kẽ tuy hiếm hơn, và bởi đặc nhu mô phổi. Người ta phân biệt:
VIÊM PHỔI ĐIỂN HÌNH: viêm cả một thuỳ (viêm phổi thuỳ), hoặc một phân thuỳ (viêm phổi phân thuỳ), trong đó tổn thương cơ bản là viêm phế nang sợi huyết-bạch cầu. Viêm phổi thuỳ hoặc viêm phổi “thật sự” thường do tác nhân gây bệnh là phế cầu khuẩn.
VIÊM PHẾ QUẢN-PHỔI (phế quản- phế viêm): các phế nang bị viêm nằm gần cạnh một phế quản (còn gọi là viêm tiểu phế quản-phế nang). Viêm phế quản-phổi thường có nhiều ổ rải rác trong phổi. Những mảng phổi lành xen lẫn với những mảng phổi bị viêm, cả những phế quản và tiểu phế quản cũng bị viêm.
VIÊM PHỔI MÔ KẼ: không có dịch rỉ viêm ở trong phế nang nhưng viêm mô kẽ của phổi.
GHI CHÚ: Bệnh viêm phổi cộng đồng, là tên dịch có tính văn học từ thuật ngữ tiếng Anh “community- acquired pneumonia”, để chỉ những trường hợp viêm phổi mắc phải ở ngoài bệnh viện. Tác nhân gây bệnh hay gặp nhất là phế cầu khuẩn (50% số trường hợp), tiếp theo là Haemophilus influenzae, Klebsiella pneuminiae, Escherichia coli, và Staphylococcus aureus (tụ cầu vàng). Viêm phổi cộng đồng khác với viêm phổi trong bệnh viện (viêm phổi nội trú) vì tác nhân gây bệnh khác nhau, và tiên lượng thường tốt hơn mặc dù có thể gặp những thể nặng ở người già, những thể nặng ở đối tượng bị bệnh phế quản-phổi tắc nghẽn mạn tính, hoặc những thể có tác nhân gây bệnh là những mầm bệnh đặc biệt, nhất là legionella (trực khuẩn Gram âm gây bệnh thành dịch đầu tiên ở lính viễn chinh, nên có tên là bệnh ở lính viễn chinh).
