Cách người khiếm thị có thể sử dụng định vị bằng âm thanh

Định vị bằng âm thanh là gì?

Định vị bằng âm thanh là một cơ chế cho phép bạn điều hướng môi trường bằng cách sử dụng âm thanh thay vì thị giác. Những loài động vật như dơi và cá heo nổi tiếng với kỹ năng định vị bằng âm thanh của chúng — tuy nhiên, không nhiều người biết rằng con người cũng có thể học kỹ năng này. Dưới đây là những điều bạn cần biết.

Định vị bằng âm thanh là gì?

Định vị bằng âm thanh là cơ chế cho phép các động vật nhất định lấy thông tin về môi trường thông qua âm thanh. Dơi và cá heo là những ví dụ điển hình về định vị bằng âm thanh trong thế giới động vật, nhưng các sinh vật khác, như một số cá voi và cá kình, cũng sử dụng nó.

Giống như sonar, định vị bằng âm thanh hoạt động bằng cách phát ra âm thanh và lắng nghe tiếng vọng mà âm thanh tạo ra khi nó va chạm với các vật thể khác trong môi trường. Những tiếng vọng này cho phép động vật nhận được thông tin về kích thước, hình dạng, khoảng cách, kết cấu và các biến số quan trọng khác của mỗi vật thể.

Nhiều người nghĩ rằng dơi là loài mù, nhưng điều này không đúng. Thay vào đó, chúng chủ yếu sử dụng định vị bằng âm thanh vì chúng thường chỉ hoạt động vào ban đêm. Cơ chế này cho phép chúng bắt mồi trong bóng tối và xác định xem có bất kỳ chướng ngại vật nào trong đường bay của chúng hay không.

Cá heo cũng sử dụng định vị bằng âm thanh để bắt mồi, mặc dù cách thức hoạt động của nó chưa hoàn toàn rõ ràng. Chúng thường không sử dụng nó để tránh chướng ngại vật, vì điều này không phải là vấn đề trong đại dương. Tuy nhiên, cần thêm nghiên cứu để hiểu rõ hơn về định vị bằng âm thanh của cá heo.

Định vị bằng âm thanh hoạt động như thế nào ở người?

Thật bất ngờ, định vị bằng âm thanh có thể được học như một kỹ năng. Các chuyên gia đã phát hiện ra rằng não người có những khu vực dành riêng cho việc xử lý tiếng vọng. Họ cũng ước tính rằng khoảng 20 đến 30% người khiếm thị học cách định vị bằng âm thanh vào một thời điểm nào đó trong cuộc sống.

Trong khi động vật như dơi và cá heo có những âm thanh cụ thể mà chúng sử dụng để định vị bằng âm thanh, con người có thể chọn bất kỳ âm thanh nào mà họ muốn sử dụng làm tín hiệu sonar của mình. Tiếng vỗ tay, tiếng lách cách từ miệng, và tiếng ngân nga là một số âm thanh phổ biến nhất để định vị bằng âm thanh. Người khiếm thị cũng thường sử dụng những cú gõ ngắn và nhanh bằng gậy để xác định vị trí.

Nghiên cứu cho thấy rằng định vị bằng âm thanh ở con người có thể chính xác đến mức họ có thể phân biệt được kết cấu như kim loại thông qua âm thanh. Tương tự, những người có khả năng định vị bằng âm thanh tốt có thể xác định chính xác các khoảng trống nhỏ giữa các vật thể đặt cách xa hơn một mét.

Những người có kinh nghiệm định vị bằng âm thanh cũng có thể điều chỉnh cường độ âm thanh của họ để tránh những biến số môi trường cụ thể khiến chúng khó nghe. Ví dụ, một người có thể tạo ra tiếng lách cách từ miệng to hơn khi đang ở trên phố để nghe tiếng vọng qua tiếng giao thông.

Lợi ích của việc học định vị bằng âm thanh

Việc học cách định vị bằng âm thanh có thể mang lại lợi ích lớn cho cuộc sống hàng ngày của những người khiếm thị. Dưới đây là một số lợi ích của việc học định vị bằng âm thanh:

• Cải thiện khả năng di chuyển: Các nghiên cứu cho thấy rằng định vị bằng âm thanh cải thiện đáng kể nhận thức về không gian, tăng cường khả năng di chuyển và hiểu biết về môi trường. Ví dụ, việc học cách định vị bằng âm thanh cho phép bạn phát hiện các góc, cửa ra vào, và những chướng ngại vật khác mà bạn có thể không nhận thấy.
• Cải thiện an toàn: Tương tự, định vị bằng âm thanh có thể giúp người khiếm thị cải thiện mức độ an toàn của họ. Các báo cáo cho thấy những người biết cách định vị bằng âm thanh có thể, chẳng hạn, chính xác hơn trong việc tránh va chạm với các vật thể và di chuyển gần giao thông một cách chính xác hơn.
• Tăng cường sự tự tin: Theo một cuộc khảo sát gần đây, những người khiếm thị đã học định vị bằng âm thanh tự tin hơn khi di chuyển và tương tác với môi trường. Điều này đặc biệt quan trọng trong các công việc hàng ngày như đi mua sắm hoặc vứt rác.
• Cải thiện sức khỏe tinh thần: Sau khi học cách định vị bằng âm thanh, một số người báo cáo cảm giác như họ đã có thêm một giác quan mới. Tất nhiên, điều này có tác động lớn đến sức khỏe tinh thần, vì họ cảm thấy có khả năng vượt qua hầu hết các thách thức sau khi học cách định vị bằng âm thanh.
• Mức lương cao hơn: Một trong những lợi ích đáng ngạc nhiên nhất của việc định vị bằng âm thanh là nó có thể dẫn đến mức lương cao hơn. Điều này có thể liên quan đến khả năng tăng cường của những người biết cách định vị bằng âm thanh, những người có thể phù hợp hơn với những công việc yêu cầu nhiều tương tác với môi trường.

Làm thế nào tôi có thể học định vị bằng âm thanh?

Nếu bạn muốn học cách định vị bằng âm thanh, bạn nên xem xét việc thuê một giáo viên chuyên gia. Định vị bằng âm thanh không phải là một kỹ năng dễ dàng để tiếp thu, vì vậy việc có sự hướng dẫn của một chuyên gia được đào tạo có thể giúp tránh được sự thất vọng và căng thẳng. Nhưng cũng có thể tự học cách định vị bằng âm thanh — đây là cách thực hiện:

• Hiểu những kiến thức cơ bản về định vị bằng âm thanh: Học cách định vị bằng âm thanh sẽ dễ dàng hơn nếu bạn hiểu cách nó hoạt động và những nguyên lý vật lý phía sau nó. May mắn thay, có rất nhiều thông tin trực tuyến miễn phí cho mọi người.
• Đảm bảo bạn có thiết bị và môi trường phù hợp: Mặc dù không cần quá nhiều thứ để học cách định vị bằng âm thanh, quá trình này sẽ dễ dàng hơn nếu bạn có một số yếu tố nhất định. Quan trọng nhất, bạn cần một căn phòng yên tĩnh; một nguồn âm thanh di động (chẳng hạn như máy hút bụi); và những vật thể có kích thước, kết cấu và hình dạng khác nhau.
• Rèn luyện các kỹ năng nghe cơ bản: Trước khi học định vị bằng âm thanh, điều quan trọng là phải rèn luyện các kỹ năng nghe cơ bản. Ví dụ, khi đang trên phố, hãy cố gắng xác định hướng của giao thông chỉ bằng âm thanh của nó. Một bài tập tương tự là đặt một nguồn âm thanh ở trung tâm của một căn phòng, đi vòng quanh và cố gắng xác định hướng của nó.
• Chọn âm thanh để định vị bằng âm thanh: Một bước quan trọng khác mà bạn cần thực hiện trước khi bắt đầu các bài tập định vị bằng âm thanh là chọn âm thanh mà bạn sẽ sử dụng để định vị. Những cú gõ bằng gậy, tiếng lách cách từ miệng, và tiếng vỗ tay đều là những lựa chọn tuyệt vời — lý tưởng nhất là đó phải là âm thanh mà bạn có thể dễ dàng tạo ra trong bất kỳ tình huống nào.
• Thực hiện một số bài tập định vị bằng âm thanh cơ bản: Ban đầu, bạn nên cố gắng thực hiện một số bài tập định vị bằng âm thanh cơ bản. Ví dụ, đứng cách tường vài mét và bắt đầu đi về phía nó. Cố gắng dừng lại trước khi chạm vào tường chỉ bằng âm thanh mà bạn tạo ra.
• Tăng độ khó của các bài tập và thực hành: Sau khi nắm vững những điều cơ bản về định vị bằng âm thanh, hãy cố gắng tăng độ khó của các bài tập. Ví dụ, thêm nhiều chướng ngại vật hơn hoặc thực hành trong các phòng có tính chất âm học khác nhau. Điều quan trọng nhất là tiếp tục thực hành — bằng cách thường xuyên và nhất quán thực hiện các bài tập, bạn sẽ học được cách định vị bằng âm thanh trong thời gian ngắn.