Cây nhài thân gỗ nhỏ, mọc thành bụi. Cụm hoa mọc ở ngọn cành, hoa thưa có màu trắng thơm về đêm. Thường được trồng làm cảnh ở nhiều vùng của nước ta.
Hoa này còn có tên là hoa yên chi, hoa dã mạt lị. Hoa nhài thường có màu trắng một số nơi đã trồng được hoa vàng, đỏ, tím và có vân ban. Hoa nhài nở rộ vào sau giờ ngọ (giữa trưa) tỏa hương thơm mát dịu.
Hoa nhài tính mát, vị đắng vào hai Kinh Tâm, Tỳ, có công năng thanh nhiệt giải độc, lợi thấp, tiêu thũng, hoạt huyết tán ứ, điều kinh lợi niệu, chữa trị các bệnh: lao phổi thổ huyết, viêm khớp cấp tính, cảm nhiễm niệu đạo, tiểu ra máu, bệnh về vú, đới hạ, tiểu đường, đắp mụn nhọt độc; dùng nước sắc rửa mặt trừ được mụn và làm đẹp da mặt, chữa viêm màng khóe mắt và màng mộng; chữa trẻ em lên sởi có sốt, sởi mọc không đều.
Bài thuốc ứng dụng từ Hoa nhài:
Bài 1. Thuốc chữa bệnh đi ngoài
+ Hoa nhài 6g
+ Chè xanh 10g
+ Thảo quả 3g
+ Vỏ dộp ổi 3g
Các vị thuốc rửa sạch, cho vào nồi cùng 400ml nước, đun sôi kỹ, chắt lấy 150ml nước đặc. Người bệnh chia đều 3 lần uống trong ngày, trước bữa ăn. cần uống liền 2-3 ngày.
Bài 2. Thuốc chữa bệnh đau mắt
+ Hoa nhài 6g
+ Hoa kim ngân 9g
+ Hoa cúc bạch 9g
Các loại hoa rửa sạch, cho vào nồi cùng 400ml nước, đun sôi kỹ, chắt lấy 150ml nước đặc. Người bệnh chia đều uống ngày 3 lần, lúc nóng, sau bữa ăn. cần uống liên tục 3 ngày.
Bài 3. Thuốc chữa bệnh mất ngủ.
+ Hoa nhài 6g
+ Tâm sen 8g
Các vị thuốc hãm trong ấm nước sôi, uống nhiều lần trong ngày, sau khi ăn. cần uống liền 5-7 ngày.
Bài thuốc
- Hoa nhài giã nát, thêm mật ong, uống trị ho ra máu.
- Hoa nhài 12g, đậu hũ 100g, hãm vào nước sôi uống, trị được phế ung, ho suyễn, hô hấp không thông nhuận.
- Dùng hoa nhài 12g sắc uống thay trà, chữa các chứng lỵ, nếu thêm râu ngô 20g thì cải thiện được công năng tràng vị, chữa các bệnh tiêu khát, vật vã không yên.
- Hoa nhài 20g, nội tạng lợn 200g, ngân hạnh 12g sắc với nước trong 1 giờ (đun to lửa, khi sôi hạ bớt lửa) trị được các chứng miệng khát tiểu nhiều, hay đói, bụng trướng, tâm thần bất minh.
- Hoa nhà 20g, hoàng tinh 20g nấu với 300g thịt lợn chữa chứng tiểu ra máu.
- Lá nhài tươi rửa sạch, giã nát đắp vào vị trí bị bệnh chữa nhọt ngứa, viêm tuyến vú.
- Rễ nhài đun 3 lần, phơi 3 lần (tam chưng tam sái) rồi sắc nước uổng thay trà, trị kinh nguyệt không đều, nếu cho thêm bản lam căn đồng lượng sắc uống thì chữa được bệnh loét cổ tử cung.
Món ăn chữa bệnh đặc biệt từ hoa nhài
- Hoa nhài xào với măng lau
- Nguyên liệu: Hoa nhài tươi 20 bông; măng lau 6 lạng, 1 thìa dầu, 1 thìa muối nhỏ.
- Cách làm: Hoa nhài tách từng cánh rửa sạch bằng nước muối đẽ ráo.
- Măng lau bỏ vỏ và đầu thô, rửa sạch, thái thành đoạn nhỏ.
Chảo dầu nóng, cho măng vào xào, nêm gia vị vừa ăn, khi ăn mới cho cánh hoa nhài vào xào, đảo đều là được.
- Công hiệu: Nhuận tràng thông tiện, thanh nhiệt giải độc.
- Hoa nhài nấu đậu hũ
- Nguyên liệu: Hoa nhài tươi 20 bông, đậu hũ 1 miếng.
Gia vị: Dầu thì 1 thìa to, xì dầu 1 thìa to, đường 1 thìa nhỏ.
- Cách làm: Hoa nhài dùng nước muối rửa sạch, để ráo.
Đậu hũ rửa sạch, cho vào chảo rán vàng đều 2 mặt. Cho gia vị và hoa nhài vào chảo đậu, thêm 2 muỗng nước lã, đun nhỏ lửa trong 3 phút.
- Công hiệu: Thanh tràng vị, làm thon thân hình, đẹp nhan sắc.
