Chảy máu là một triệu chứng do nhiều bệnh và có nhiều cơ chế sinh bệnh gây ra.
Chảy máu có thể xẩy ra ở các vị trí khác nhau, ở các tạng phủ khác nhau của cơ thể, phương pháp chữa chảy máu bằng cách phối hợp các thuốc chữa về nguyên nhân gây ra bệnh, về cơ chế bệnh sinh với các thuốc cầm máu đơn thuần sẽ đem lại kết quả tổt hơn. Sau đây xin giới thiệu một cách tổng quát các phương pháp chữa chảy máu của y học cổ truyền.
-
ĐIỀU TRỊ THEO Y HỌC CỔ TRUYỀN
Chữa chảy máu do nguyên nhân ứ huyết gây thoát quản
Nguyên nhân: hay gặp ở các trường hợp sang chấn do đụng đập, trĩ, đại tiện ra máu, tiểu tiện ra máu, do sỏi tiết niệu, rong kinh, rong huyết cơ năng…
Phương pháp chữa: hoạt huyết chỉ huyết (khí ứ chỉ huyết do các thuốc hoạt huyết cầm máu đôi khi có các thuốc hành khí tạo thành),
Bài thuốc:
Bài 1.
Tam lăng 8 gam Bách thảo xương 8 gam
Nga truật 8 gam Bồ hoàng sao 8 gam
Huyết dư 8 gam Ngó sen sao 8 gam
Bài 2
Tam thất 4 – 8 gam/1 ngày (sao đen tán bột).
Bài 3
Bạch thược 8 gam Bồ hoàng 8 gam
Đương quy 8 gam Ngẫu tiết 8 gam
Xuyên khung 8 gam Địa du 8 gam
Chảy máu do nguyên nhân cơ địa dị ứng nhiễm trùng nhiễm độc gây rối loạn thành mạch
Hay dùng các thuốc thanh nhiệt chỉ huyết phối hợp với thuốc chữa các nguyên nhân gây ra chứng bệnh (huyết hỏa độc, nhiệt độc).
- Do cơ địa dị ứng gây loạn thành mạch
(Y học cổ truyền gọi là huyết nhiệt)
Nguyên nhân: hay gặp ở các chứng chảy máu cam vô căn ở người trẻ, chảy máu dưới da kiểu Sholein henock…
Phương pháp chữa: Lương huyết, chỉ huyết (gồm các thuốc thanh nhiệt lương huyết chỉ huyết).
Bài thuốc
Sinh địa 16 gam cỏ nhọ nồi 20 gam
Huyền sâm 12 gam Hoè hoa 16 gam
Địa cốt bì 12 gam Trắc bá diệp 16 gam
- Do nhiễm trùng gây sung huyết chảy máu
Hoả độc, nhiệt độc, thấp nhiệt, vị nhiệt.
Nguyên nhân: Hay gặp ở các bệnh lỵ trực tràng, lỵ a míp, viêm đường tiết niệu.
Phương pháp chữa: thanh nhiệt chỉ huyết (dùng các thuốc thanh nhiệt tả toả, thanh nhiệt giải độc, thanh nhiệt trừ thấp phối hợp với các thuốc lương huyết chỉ huyết để chữa).
Bài thuốc
| Kim ngân hoa | 20 gam | Hoè hoa | 12 gam |
| Liên kiều | 12 gam | Cỏ nhọ nồi | 16 gam |
| Bồ công anh | 20 gam | Trắc bá diệp | 12 gam |
| Bài 2 | |||
| Hoàng bá | 16 gam | Trắc bá diệp | 16 gam |
| Hoàng cầm | 12 gam | Hoè hoa | 12 gam |
| Liên kiều | 12 gam | Tỳ giải | 16 gam |
| Cỏ nhọ nồi | 16 gam | Mộc thông | 16 gam |
(Bài này còn để chữa viêm bàng quang cấp)
- Do nhiễm trùng, nhiễm độc gây rối loạn thành mạch huyết nhiệt, âm hư, vi nhiệt
Nguyên nhân: hay gặp ở các bệnh truyền nhiễm, ho ra máu do ho chảy máu chân răng.
Phương pháp chữa: Lương huyết, chỉ huyết, tư âm chỉ huyết.
Bài thuốc: Chữa ho ra máu do lao.
| Sa sâm | 16 gam | Mạch môn | 12 gam |
| Cỏ nhọ nồi | 16 gam | Thạch mộc | 12 gam |
| Trắc bá diệp | 16 gam | Huyền sâm | 12 gam |
| A giao | 12 gam | ||
| Chữa chảy máu do bệnh truyền nhiễm | |||
| Sinh địa | 16 gam | Đan sâm | 12 gam |
| Huyền sâm | 16 gam | Cỏ nhọ nồi | 16 gam |
| Đan bì | 8 gam | Trắc bá diệp | 16 gam |
| Sừng trâu | 12 gam | Chi tử | 12 gam |
| Xích thược | 12 gam | ||
Chữa chảy máu chân răng
Hoàng liên 12 gam Huyền sâm 12 gam
Thăng ma 12 gam Trắc bá diệp 12 gam
Ngọc trúc 12 gam Thiên môn 16 gam
Sinh địa 16 gam Thạch cao 20 gam
Chảy máu kéo dài do các nguyên nhân
Giảm tiểu cầu, thiểu năng tạo máu của tủy xương nội tiết, huyết tán, Sơ gan v.v… y học cổ truyền gọi là tỳ hư không thống huyết (nhiếp huyết).
Phương pháp chữa: Kiện tỳ nhiếp huyết (dùng các thuốc ích khí kiện tỳ phối hợp với các thuốc cầm máu).
Bài thuốc:
| Hoàng kỳ | 12 gam | Địa du | 12 gam |
| Đảng sâm | 16 gam | Cỏ nhọ nồì | 16 gam |
| Bạch truật | 12 gam | ô tặc cốt | 16 gam |
| Đương quy | 8 gam | Trắc bá diệp | 12 gam |
| Cam thảo | 6 gam. |
-
ĐIỀU TRỊ THEO Y HỌC HIỆN ĐẠI
Dạng thấp (Scholein – Henock)
Dạng thấp (Scholein – Henock)
- Nằm nghỉ trên giường vì tư thế đứng dễ gây nên các đợt chảy máu trên da làm tăng khả năng có biến chứng.
- Chỉ kiêng các thức ăn nghi ngờ gây dị ứng.
- Chống viêm: Pretnison 1-1,5 mg/kg/24 giờ.
Có tác dụng tốt đối với các triệu chứng toàn thân: sốt, kém ăn mệt mỏi và chống viêm dị ứng (đau khớp, mẩn ngứa da), nhưng ít có tác dụng đối với các đợt chảy máu và viêm thận.
- Chống nhiễm khuẩn: Penixilin, Streptomixin.
- Thuốc suy miễn dịch: Chỉ được chỉ định khi có tổn thương ở thận mà điều trị bằng Costicoit không kết quả (6meccaptopurin) có thể dùng Heparin dự phòng và điêu chỉnh bệnh cầu thận trong hội chứng này.
Giảm tiểu cầu, suy tuỷ
- Trong đợt chảy máu đầu tiên.
Prednison 1,5 mg/kg/ ngày trong 3 – 4 tuần nếu bệnh không đỡ điều trị 1 đợt Prednison với liều 2 – 2,5 mg/kg trong 3 – 4 tuần.
- Trong thể mạn kéo dài quá 3 tháng.
Dùng Prednison 2-2,5 mg/kg cho đến khi số lượng tiểu cầu trở lại bình thường. Sau đó theo dõi khi tiểu cầu giảm đến mức lại bắt đầu có đợt chảy máu thì dùng Costicoit liều thấp hơn: 1,5 mg/kg.
- Cắt lách: Chỉ định với những điều kiện
+ Số lượng tiểu cầu luôn dưới 100.000 từ quá 1 năm.
+ Trẻ trên 5 – 10 tuổi để tránh khả năng dễ bị nhiễm khuẩn thăm dò phóng xạ thấy tiểu cầu tập trung ở lách. Nếu không đõ tiếp tục dùng Prednison liều thấp kéo dài hay dùng thuốc giảm miễn dịch phải theo dõi số bạch cầu.
Nếu chảy máu nặng: Cotsicoit nhỏ giọt tĩnh mạch dạng hòa tan trong nước (Presnoh), truyền khối tiểu cầu tươi, truyền máu tươi.
