Trúng thử là người đang làm việc ở nơi nắng gắt đột nhiên ngã vật ra bất tỉnh nhân sự, người rất nóng, có mồ hôi (ít hoặc nhiều) thở dốc không nói, hàm răng cắn hơi chặt hoặc mồm há, lưỡi đỏ, mạch hồng nhu hoặc sác.
Bệnh thường xẩy ra vào các tiết tiểu thử, đại thử, xử thử mà Nội Kinh gọi là tam phục.
Nguyên nhân là do thử nhiệt đã vượt qua dương minh (vệ khí) vào tạng phủ (dinh huyết).
Phép điều trị: Cấp cứu: khai khiếu tỉnh thần.
Ở bệnh nhân bất tỉnh nhân sự, đưa vào chỗ mát, không được cho uống nước lạnh, không được đặt xuống đất ướt. Châm Nhân trung, Thập tuyên hoặc giật tóc mai cho tỉnh, đồng thời:
- Nước tiểu trẻ em 20 – 30ml cho uống, và lấy khăn tẩm nhiều nước tiểu trẻ em khác xoa khắp người rồi đắp rốn, đắp mặt.
Phương thuốc:
- Lá bạc hà tươi giã nát vắt lấy nước cốt 1 bát cho uống
- Nước dừa: Cho uống 1 bát.
- Lá tía tô, Lá mã đề, vò với nước, vắt lấy nước cốt cho uống.
- Bồ kết (đốt tồn tính), Cam thảo sao qua, lượng bằng nhau tán mịn cho uống l đồng cân với nước nóng.
(Các phương pháp trên trích từ Nam dược thần hiệu – Trúng thử)
Sau khi đã tỉnh chữa như sau:
Phép điều trị: Thanh thử ích khí, khai bế.
Phương thuốc: (Trích từ Thuốc nam châm cứu – cảm nắng)
| Rau má tươi | 12g | Lá tre | 12g |
| Hương nhu (lá) | 16g | Củ sắn dây | 12g |
| Bố chính sâm | 20g | Mạch môn | 10g |
| Ngũ vị tử | 6g | Rễ đinh lăng | 16g |
Thêm Xương bồ 12g để khai khiếu Ý nghĩa: Hương nhu để thanh thử trừ thấp, lá tre để thanh nhiệt ở tâm. Rau má tươi để thanh nhiệt ở can, sắn dây Mạch môn để tư âm thanh nhiệt, Sâm, Đinh lăng để bổ khí, Ngũ vị tử để liễm khí.
Phương thuốc: Lục nhất tán (Lưu Hà Gian)
Hoạt thạch (thủy phi) 6 lạng
Cam thảo 1 lạng
Uống 3 đồng cân với nước. Nếu tán không mịn cho vào ca nước sắc sôi vài dạo, để lắng cặn uống thuốc.
Có thể thêm Uất kim, Hoàng liên, Sinh địa, Xương bồ, Ngân hoa để khai uất thanh nhiệt, tư âm lương huyết, khai khiếu.
