Đại cương về bệnh viêm não Nhật Bản:
Viêm não Nhật Bản là một bệnh nhiễm vi rút cấp tính ở thần kinh trung ương. Bệnh do vi rút viêm não Nhật Bản thuộc nhóm Flavi họ arbovirút nhóm B gây ra. Bệnh lưu hành rộng rãi ở Nhật Bản, Trung Quốc, Triều Tiên, Thái Lan, Philíppin, Malaixia, Việt Nam, Lào, Campuchia, Singapore, Ấn Độ và vùng Viễn Đông nước Nga. 0 Việt Nam, bệnh thường xảy ra từ tháng 4 đến tháng 9, đỉnh cao là tháng 6 và 7. Bệnh thường nặng hay để lại di chứng liệt hoặc rối loạn thần kinh, tâm thần. Bệnh viêm não Nhật Bản có tỷ lệ tử vong cao .
Bệnh có ổ chứa thiên nhiên, chủ yếu là lợn và chim. Những động vật khác như trâu bò, ngựa, chó, khỉ… cũng bị nhiễm vi rút viêm não Nhật Bản nhưng vai trò truyền bệnh của chúng ít quan trọng.
Bệnh lây truyền từ động vật (lợn, chim) sang người qua véc tơ truyền bệnh là muỗi Culex, trong đó chủ yếu là hai loài Culex tritaeniorhynchus và Culex vishnui. Chim là 0 chứa vi rút chủ yếu trong thiên nhiên và lợn là ổ chứa quan trọng nhất trong súc vật nuôi gần người.
Hai loại muỗi trên sinh sản ở đồng ruộng lúa nước, buổi tối hay bay về chuồng gia súc, hút máu súc vật bị bệnh rồi truyền sang người. Muỗi Culex tritaeniorhynchus có thể bay xa trên 1 km, bay cao 13-15m nên có thể lây truyền vi rút cho các loài chim. Muỗi nhiễm virút có khả năng truyền bệnh suốt đời và truyền sang thế hệ sau qua trứng.
Người và ngựa được coi là vật chủ cuối cùng của virút vì virút có trong máu người với hiệu giá thấp không đủ để có thể tiếp tục lây truyền sang muỗi.
Xem bệnh Viêm não Nhật Bản
- Bệnh Viêm não Nhật Bản – Triệu chứng, chẩn đoán điều trị
- Chẩn đoán và điều trị viêm não nhật bản ở trẻ em
- Lây nhiễm Viêm Não Nhật Bản và phòng chống
Vacxin viêm não Nhật Bản:
Vacxin đông khô Biken (Vacxin bất hoạt tính bằng formalin + Thiomersal 0,007%; gelatin khoảng 500mcg, formaldehyt <100mcg và huyết thanh não chuột <50ng).
Vacxin viêm não Nhật Bản đượcsản xuất từ não chuột ổ, vi rút được bất hoạt bởi formalin và tinh khiết theo qui trình công nghệ cao. Hiện nay, Vacxin này được sử dụng rộng rãi tại châu Á.
Loại Vacxin viêm não Nhật Bản đông khô cần được bảo quản từ 2-8°C và khi sử dụng phải hoàn nguyên với dung dịch pha. Vacxin hoàn nguyên được bảo quản từ 2-8°C trong 8 giờ. Không làm đông khô Vacxin hoàn nguyên.
Chỉ định:
Vacxin viêm não Nhật Bản được khuyên dùng cho những người du lịch có thời gian lưu trú hơn 1 tháng ở vùng nông thôn và hơn 12 tháng ở thành phố nơi có dịch viêm não Nhật Bản B lưu hành. Vacxin viêm não Nhật Bản không được khuyến cáo cho trẻ em dưới 1 tuổi.
Một liều miễn dịch cơ bản bằng 3 mũi tiêm dưới da. Mỗi mũi tiêm 0,5ml cho trẻ dưới 3 tuổi; 1 mi cho trẻ trên 3 tuổi cách nhau 1-2 tuần. Sau một năm tiêm nhắc lại một mũi.
Tác dụng phụ:
Tại chỗ tiêm có thể bị đau, cứng bị đỏ hoặc bị mềm. Khoảng 10% những người được tiêm Vacxin này được thông báo có phản ứng toàn thân như sốt, đau đầu, mệt mỏi, ban, chóng mặt, đau cơ, nôn và buồn nôn .
Các phản ứng phụ nêu trên xuất hiện khoảng 12 giờ sau khi tiêm và thường gặp ở lần tiêm thứ 2 hoặc thứ 3. 88% xuất hiện trong 3 ngày sau khi tiêm Vacxin và xảy ra nhiều hơn ở những người có tiền sử dị ứng.
Thông thường, nổi mày đay kéo dài 9 ngày sau khi tiêm Vacxin. Nên có sẵn Adrenalin để sẵn sàng xử trí phản ứng nặng sau khi tiêm Vacxin viêm não Nhật Bản. Người được tiêm phải được theo dõi 30 phút sau khi tiêm và không được đi ra nước ngoài trong vòng 10 ngày kể từ khi tiêm Vacxin.
Chống chỉ định:
Những người có cơ địa quá mẫn với thiomersal hoặc với các chế phẩm của não chuột, có tiền sử dị ứng với Vacxin viêm não Nhật Bản lần tiêm trước thì ngừng tiêm Vacxin. Do có thể có những phản ứng chậm nên người được tiêm Vacxin cần được theo dõi 30 phút sau khi tiêm. Sau khi tiêm Vacxin nếu có phản ứng cần được điều trị ngay lập tức tại những nơi có điều kiện chăm sóc y tế tốt và không nên ra nước ngoài trong vòng 10 ngày sau khi tiêm chủng. Lợi ích của việc tiêm Vacxin viêm não Nhật Bản cũng cần phải được cân nhắc đối với những người có tiền sử nổi mày đay.
Chưa có thông báo về việc đánh giá sự an toàn của Vacxin viêm não Nhật Bản tiêm cho thai phụ và trẻ em dưới 1 tuổi.
Vacxin viêm não Nhật Bản (Viện Vệ sinh dịch tễ Trung ương)
- Nơi sản xuất: Viện Vệ sinh dịch tễ Trung ương. Sản xuất theo qui trình của Vacxin Biken.
- Thời gian bảo vệ: 3 năm
- Chỉ định: sử dụng cho mọi lứa tuổi nhất là cho trẻ em trong nhóm 1-5 tuổi.
- Tác dụng phụ:
Phản ứng tại chỗ biểu hiện ở các mức độ khác nhau như: Đỏ vùng tiêm, sưng tấy chỗ tiêm.
Phản ứng toàn thân : ớn lạnh, đâu đầu,sốt…tuỳ từng người.
- Chống chỉ định :
Sốt cao hoặc bệnh nhiễm khuẩn đang tiến triển
Đang mắc bệnh tim, thận hoặc bệnh gan
Bệnh đái tháo đường hoặc suy dinh dưỡng
Bệnh ung thư máu và các bệnh ác tính
Bệnh quá mẫn
Phụ nữ có thai.
- Lịch tiêm:
Sơ chủng : gồm 3 liều : < 5 tuổi tiêm 0,5 ml/liều
5 tuổi tiêm 1 ml/liều
Tiêm dưới da 2 liều cách nhau 1-2 tuần. Những người có trạng thái miễn dịch tốt thì tiêm nhắc lại trước lúc có dịch. Liều thứ 3 tiêm cách liều thứ nhất 1 năm.
Tái chủng : Một liều tiêm dưới da, 4 năm nhắc lại một lần.
Lưu ý: Lắc kỹ lọ Vacxin trước khi dùng. Vacxin bảo quản ở 4-8 độ c, không đê đông lạnh, tránh ánh sáng.
