I. ĐỊNH NGHĨA
Là áp xe khu trú ở vùng cơ cắn, nguyên nhân thường do răng.
II. NGUYÊN NHÂN
– Do răng
+ Răng viêm quanh cuống không được điều trị.
+ Răng có viêm quanh răng không được điều trị.
+ Do biến chứng răng khôn.
– Các nguyên nhân khác
+ Do tai biến điều trị.
+ Do chấn thương.
+ Nhiễm trùng các vùng lân cận.
III. CHẨN ĐOÁN
Chẩn đoán xác định
Lâm sàng
- Toàn thân
Có biểu hiện nhiễm trùng: sốt cao, mạch nhanh, hơi thở hôi….
- Tại chỗ
– Ngoài miệng
+ Vùng cơ cắn có 1 khối sưng lớn, da trên khối sưng nóng đỏ hoặc tím, căng, nề, có thể thâm nhiễm lan rộng lên trên đến mi mắt dưới hoặc hố thái dương, ra sau tới vùng mang tai, xuống dưới tới vùng dưới hàm. Các rãnh tự nhiên trên mặt bị xóa.
+ Nếu khối áp xe ở vị trí nông, nằm trên cơ cắn có thể sờ thấy dấu hiệu chuyển sóng.
+ Bệnh nhân đau dữ dội khi sờ vào.
– Trong miệng
+ Bệnh nhân có khít hàm dữ dội, thường chỉ há được tối đa 0,5cm..
+ Niêm mạc ngách tiền đình nề, xung huyết dọc theo bờ trước cành lên xương hàm dưới.
+ Răng nguyên nhân: có biểu hiện bệnh lý của răng nguyên nhân.
- Cận lâm sàng
X quang thường quy
+ Có biểu hiện tổn thương răng nguyên nhân.
- CT Scanner: có khối thấu quanh ranh giới rõ ở vùng cơ cắn
Chẩn đoán phân biệt
- Áp xe vùng má: vị trí áp xe ở vùng má và không có dấu hiệu khít hàm dữ dội
- Áp xe vùng mang tai: vị trí áp xe ở vùng mang tai, có chảy mủ qua lỗ ống Stenon khi thăm khám và không có khít hàm.
- Viêm xương vùng góc hàm hoặc cành lên xương hàm dưới: Ban đầu có thể làm mủ vùng cơ cắ Trên X quang có thể thấy hình ảnh xương chết.
IV. ĐIỀU TRỊ
- Nguyên tắc
Dẫn lưu mủ và điều trị răng nguyên nhân.
- Điều trị cụ thể
- Điều trị toàn thân
Kháng sinh và nâng cao thể trạng.
- Điều trị tại chỗ
Rạch dẫn lưu mủ có thể theo đường trong miệng hoặc ngoài mặt.
Đường trong miệng
- Chỉ định: khi áp xe tiến triển ra dưới niêm mạc bờ trước cành lên xương hàm dưới
- Kỹ thuật
+ Vô cảm.
+ Rạch niêm mạc ở chỗ thấp nhất và phồng nhất của ổ áp xe.
+ Bộc lộ ổ áp xe và dẫn lưu mủ.
+ Bơm rửa.
+ Đặt dẫn lưu.
+ Điều trị răng nguyên nhân: thường là nhổ răng nguyên nhân.
Đường ngoài mặt
- Chỉ định: khi áp xe tiến triển ra phía da hoặc vào sâu phía trong cơ cắn (lan lên trên hoặc ra phía sau xương hàm dưới).
- Kỹ thuật
+ Vô cảm.
+ Rạch da vùng dưới hàm, cong theo đường bờ nền.
+ Bóc tách da và mô dưới da.
+ Dùng kẹp Kocher thâm nhập vào vùng áp xe để dẫn lưu mủ.
+ Bơm rửa.
+ Đặt dẫn lưu.
+ Điều trị răng nguyên nhân: thường là nhổ răng nguyên nhân..
V. TIÊN LƯỢNG VÀ BIẾN CHỨNG
- Tiên lượng
Nếu dẫn lưu mủ phối hợp với điều trị răng nguyên nhân thì có kết quả điều trị tốt.
- Biến chứng
- Viêm tấy tỏa lan vùng mặt
- Nhiễm trùng huyết
VI. PHÒNG BỆNH
Khám răng miệng định kỳ để phát hiện các răng sâu, tổn thương viêm quanh răng, răng khôn mọc lệch để điều trị kịp thời.
