Ủy Dương
Tên Huyệt:
Huyệt ở mặt ngoài (ngoài = dương) của nếp (khúc) gối nhượng chân, vì vậy gọi là Uỷ Dương.
Xuất Xứ:
Thiên ‘Bản Du’ (Linh khu.2)
Đặc Tính:
Huyệt thứ 39 của kinh Bàng Quang.
Biệt lạc của Túc Thái Dương
Huyệt Hợp ở dưới của kinh Tam Tiêu.
Huyệt chủ hạ tiêu.
Vị Trí huyệt:
Ở đầu ngoài nếp nhượng chân, mặt sau lồi cầu ngoài xương đùi, giữa 2 gân cơ nhị đầu đùi và cơ gan chân.
Giải Phẫu:
Dưới da là góc giữa 2 gân cơ 2 đầu đùi và cơ gan chân gầy, mặt sau lồi cầu ngoài xương đùi.
Thần kinh vận động cơ là nhánh của dây thần kinh hông và nhánh của dây hông kheo ngoài.
Da vùng huyệt chi phối bởi tiết đoạn thần kinh L3.
Tác Dụng:
Thông Tam Tiêu, sơ điều thủy đạo, lợi Bàng Quang.
Chủ Trị:
Trị lưng đau, cơ bắp chân bị co thắt, thận viêm, tiểu ra dưỡng trấp.
Phối Huyệt:
1. Phối Âm Lăng Tuyền (Tỳ 9) + Ân Môn (Bàng quang.37) + Hành Gian (C.2) + Thái Bạch (Tỳ 3) trị lưng đau không thể cúi ngửa được (Thiên Kim Phương).
2. Phối Chí Thất (Bàng quang.52) + Trung Liêu (Bàng quang.33) trị tiểu buốt, tiểu gắt, tiểu nhỏ giọt (Thiên Kim Phương).
3. Phối Uỷ Trung (Bàng quang.40) trị sốt cao co giật (Tư Sinh Kinh).
4. Phối Ân Môn (Bàng quang.37) trị thắt lưng đau, khó xoay trở (Tư Sinh Kinh).
5. Phối Thiên Trì (Tâm bào.1) trị nách sưng (Bách Chứng Phú).
6. Phối Bàng Quang Du (Bàng quang.28) + Tam Âm Giao (Tỳ 6) + Tam Tiêu Du (Bàng quang.22) + Trung Cực (Nh.3) trị tiểu ra dưỡng trấp (Châm Cứu Học Thượng Hải).
Cách châm Cứu:
Châm thẳng 1-1, 5 thốn – Cứu 3-5 tráng – Ôn cứu 5-10 phút.
Tham Khảo:
“Thiên ‘Tà Khí Tạng Phủ Bệnh Hình’ ghi: “Bệnh của Tam tiêu làm cho phúc khí bị đầy, bụng dưới cứng hơn, không tiểu được làm cho người bệnh bị quãn bách; khi nước nhiều quá sẽ lưu kại 1 chỗ thành ra chứng trướng. Chứng hậu ở tại đại lạc bên ngoài kinh túc Thái dương, đại lạc ở giữa kinh túc Thái dương và Thiếu dương, cũng hiện ra ở mạch, nên thủ huyệt Ủy Dương (Bàng quang.39) để trị” (Linh khu 4, 113-114).
“Thiên ‘Khái Luận’ ghi: “Ho do bệnh ở Tam Tiêu, lúc ho thời phúc mãn, không muốn ăn… Châm huyệt Hợp của Tam Tiêu là Uỷ Dương (Tố vấn 38, 30-32).
“Thiên ‘Thích Yêu Thống’ ghi: “Bệnh ở mạch Hành lạc làm cho lưng đau không thể cúi ngửa. Nếu ngửa lên thì như muốn ngã. Bệnh này do vẫn vật nặng 1 tổn thương đến lưng, ác huyết tụ lại đó. Thích ở khoảng gần khích dương (Ủy Dương (Bàng quang.39) ) 2 nốt cho ra máu” (Tố vấn 41, 9).
