Viêm phế quản cấp là tình trạng viêm nhiễm cấp tính của các phế quản. Nguyên nhân thường do virus, vi khuẩn hoặc cả virus – vi khuẩn. Bệnh thường tiến triển lành tính.
1. Lâm sàng:
Thường gặp vào mùa đông . Tiến triển thường bắt đầu từ từ, khởi phát bằng viêm họng đường hô hấp trên với sốt nhẹ, viêm mũi họng (hắt hơi, sổ mũi, đau rát họng) có thể viêm mũi nước, viêm xoang, viêm Amydal, viêm tai giữa sau lan xuống khí quản – phế quản.
- Đôi khi bệnh bắt đầu một cách rầm rộ: sốt cao, ho nhiều, ho khạc đàm, có thể đàm dính máu.
- Tổn thương phế quản qua 2 giai đoạn:
Giai đoạn khô :
+ Bệnh nhân thường có cảm giác rát bỏng sau xương ức, cảm giác này tăng lên khi ho.
+ Ho khan, ho từng cơn dai dẵng, có thể khàn tiếng.
Triệu chứng toàn thân : thường sốt mức trung bình khoảng 380C. Nhức đầu, mệt mỏi, biếng ăn, đau mỏi lưng, đau đầu, đau ngực có nguồn gốc do cơ và những cơn ho liên tục.
- Khám phổi: lúc đầu bình thường, sau có thể nghe ran rít và ran ngáy.
Giai đoạn này kéo dài 3 – 4 ngày thì chuyển sang giai đoạn ướt.
- Cảm giác đau rát bỏng sau xương ức giảm dần rồi hết, khó thở nhẹ, ho khạc đàm nhầy, đàm vàng mũ hoặc dính máu.
- Gõ không thấy vùng đục, nghe phổi có thể thấy ran ngáy, ran ẩm. Giai đoạn này kéo dài 4 – 5 ngày và khoảng 10 ngày là khỏi.
- Một số trường hợp ho khan kéo dài nhiều tuần (do tăng tính phản ứng phế quản sau nhiễm khuẩn).
Trường hợp nặng:
Ngoài những triệu chứng trên còn thấy khó thở rõ rệt, co kéo lồng ngực tím tái, nhịp thở nhanh trên 25 lần/phút ở người lớn.
2. Cận lâm sàng:
- X-quang phổi: Bình thường hoặc có thể thấy thành phế quản dầy.
- Xét nghiệm: Có thể thấy số lượng bạch cầu và tốc độ máu lắng tăng.
3. Các thể lâm sàng :
- Thể co thắt dạng hen phế quản
- Thể ho ra máu: Ho máu ít do phù nề, xung huyết niêm mạc phế quản.
4. Điều trị:
- Ở người lớn bình thường, đa số các trường hợp viêm phế quản cấp tự khỏi không cần điều trị.
- Chủ yếu điều trị triệu chứng với nghỉ ngơi tại giường, cho đủ lượng nước uống, các thuốc giảm đau, kháng viêm, không phải
- Khi ho khan nhiều gây mất ngủ, có thể cho các thuốc giảm ho như:
++ Codein 15 – 30mg / 24giờ
++ Dextromethophan 10 – 20mg / 24giờ.
- Một đợt corticoid đường uống: Prednisolon 5mg/kg/ngày trong 5 – 7ngày.
- Trong trường hợp co thắt phế quản, có thể dùng các thuốc giản phế quản cường ß2 đường hít như ventoline, Bicarnyl hoặc khí dung Ventoline 5mg x 2-4 nang khí dung trong 24h hoặc Salbutamol 4mg uống ( 2- 4 viên/24h).
- Không cần dùng kháng sinh cho viêm phế quản cấp ở người bình thường.
- Nếu ho kéo dài và khạc đàm mũ trên 7 ngày, cơ địa bệnh phổi tắc nghẽn mãn tính hoặc có viêm mũi mủ, viêm Amydal, viêm tai giữa phối hợp thì sử dụng thuốc:
Kháng sinh nhóm betalactam như: Amoxicillin liều 2-3g/ 24h
Hoặc Macrolid như:
Azithomycine 0.5g uống 1 lần /ngày. Clarythomycine 250- 500mgx 2lần/ ngày
Hoặc:
- Spiramycine 5 – 3MUI x 3 lần/ ngày
- Cephalexin 250 – 500mg/ 6h/1lần; Hoặc 500mg – 1g/ 12h/ 1lần. Không quá 4g/ngày.
Kết hợp với thuốc long đàm: Acetyl Cystein 200mg x 3gói/ 24giờ. Ngưng hút thuốc lá, thuốc lào.
Phòng bệnh:
- Loại bỏ yếu tố kích thích: không hút thuốc, tránh khói bụi trong – ngoài nhà, môi trường ô nhiễm.
- Giữ gìn sức khỏe, giữ ấm nhất là mùa lạnh.
Xem thêm: