I- Định nghĩa:
Bệnh sùi mào gà (mồng gà) là một bệnh lây truyền qua đường tình dục, do siêu vi Papilloma ở người (Human Papilloma Virus-HPV) gây ra.
II- Chẩn đoán:
1/ Chẩn đoán xác định: Dựa vào lâm sàng, tế bào học, PCR.
- Chẩn đoán chủ yếu dựa vào lâm sàng.
Lâm sàng:
- Thời gian ủ bệnh: Từ 3 tuần đến 8 tháng, thường là 3 tháng. Tuy nhiên có những trường hợp thời gian ủ bệnh có thể lâu hơn
- Thương tổn căn bản:
- Sần sùi màu hồng, bề mặt ẩm ướt, mềm, có chân hoặc có cuống
- Không đau, không ngứa, dễ chảy máu. Có 4 dạng:
Sẩn, màu da bình thường, nhỏ, mề
Sùi màu gà điển hình (Condyloma acuminata). Thương tổn nhiều, có thể lớn, phát triểu thành khối như bắp cải
Những mụn cóc tăng sừng với lớp sừng dày.
Những sẩn phẳng hơi gồ
- Vị trí: Da, niêm mạc vùng sinh dục và hậu môn.
- Phải xét nghiệm tế bào học với Mào gà cổ tử cung để phát hiện sớm ung thư.
2/ Chẩn đoán phân biệt:
- Sẩn ướt Giang mai II: thương tổn ẩm ướt hơn, bề mặt bằng phẳng hơn, rất lây, phản ứng huyết thanh (+).
- Ung thư tế bào gai thể sùi: cứng, côm, dễ chảy máu hơn, hạch di căn.
- Gai sinh dục: ở 2 bên đối xứng, đụng vào không chảy máu.
- Nevus sùi, dạng cóc: thường có từ nhỏ.
III- Điều trị:
1/ Mục đích điều trị:
- HPV tự nó sẽ không khỏi bệnh, tuy nhiên những triệu chứng của nó có thể điều trị được và có khi tự làm. Điều trị chủ yếu là phá hủy bằng phương pháp tại chỗ (đốt lạnh, đốt điện, đốt laser CO2, cắt bỏ, bôi thuốc), loại bỏ yếu tố thuận lợi, tăng sức đề kháng và điều trị người tiếp xúc.
2/ Phương pháp: Không có phương pháp điều trị nào hoàn toàn thỏa mãn.
Sùi mào gà ở sinh dục ngoài và hậu môn:
- Bệnh nhận: có thể tự bôi bằng dung dịch hoặc gel podophyllotoxin 0,5% hoặc cream imiquimod 5%. Cả hai chất này không dùng cho phụ nữ có thai
- Thầy thuốc:
+ Đốt lạnh (nitơ lỏng, tuyết CO2) mỗi tuần/lần x 1-2 tuần(BV AG chưa làm).
+ Chấm trichlor acetic acid (TCA) 80-90%. Mỗi tuần chấm 1 lần lên thương tổn.
+ Chấm podophyllin 10-25% 1 tuần 1 lần.
(không dùng cho phụ nữ có thai, mỗi lần bôi không quá 10cm2, rửa sạch bằng nước ấm và xà phòng sau 2-4 giờ).
+ Đốt điện.
+ Phẫu thuật: trường hợp mào gà có kích thước lớn (BV AG chưa làm, thường chuyển BVDL TP.HCM).
Sùi mào gà trong âm đạo:
- Đốt lạnh (BV AG chưa làm).
- Chấm TCA 80-90% (trichhlor acetic acid).
- Chấm podophyllin 10-25% (để khô trước khi lấy mỏ vịt ra).
- Sùi mào gà ở cổ tử cung: phải làm phiến đồ cổ tử cung (pap’s smear) trước khi điều trị. Không dùng TCA và podophyllin, chỉ đốt lạnh, đốt điện hay đốt laser
- Sùi mào gà miệng sáo: chấm TCA hoặc đốt.
Theo dõi: Chưa có bằng chứng nào cho thấy chữa các sùi thấy được sẽ ảnh hưởng đến sự phát triển ung thư cổ tử cung. Phụ nữ nhiễm HIV cần thực hiện phiến đồ cổ tử cung 6 tháng hoặc 1 năm/lần khi có bất thường thì soi cổ tử cung, sinh thiết phát hiện sớm ung thư.
IV- Vaccine:
- 90% sùi mào gà gây ra do HPV type 6,11.
- 70% ung thư cổ tử cung là type 16,18.
- Một loại vaccine (gardesil) đang được thử nghiệm có khả năng bảo vệ cơ thể chống lại HPV của cả 4 type 6,11, 16,18 cho những người chưa có nhiểm HPV.