Đau đầu là một chứng thường thấy trên lâm sàng. Nguyên nhân phát bệnh tuy có phức tạp, nhưng vẫn không ngoài nội thương và ngoại cảm. Ngoại cảm Đau đầu đa số do ở việc thức ngủ không cẩn thận, ngủ ngoài trời, phong tà lên trên phạm vào phần cao nhất trên đầu làm cho khí thanh dương bị trở tắc mà gây nên bệnh. Nội thương đầu thông thì nguyên nhân có vẻ phức tạp, có thể do can thận hư tổn, hư thì hóa phong, hoặc do can uất mất đi sự điều đạt, uất thì hóa hỏa làm cho can dương thượng kháng. Có khi do lao động quá độ, thân thể khí hư, mất đi sự điều dưỡng làm cho khí huyết hư, không lên trên được để làm vinh não tuỷ mà thành bệnh. Có khi do đàm trọc lên trên làm nhiễu loạn, làm trở tắc khí thanh dương mà thành ra bệnh.
Nói tóm lại, ngoại cảm đầu thông phần lớn là thực, nội thương đầu thông phần lớn là hư.
TRỊ LIỆU
Ngoại cảm Đau đầu
Chứng trạng : Đau đầu mà mắt hoa, sợ gió, mũi tắc, nước mũi trong, khi nhức đầu thì cơ nhục vùng mắt nhu động, mạch phù hoãn hoặc phù khẩn, rêu lưỡi mỏng mà trắng.
Phép trị: Sơ phong giải biểu
Xử phương và phép châm cứu : Châm bách hội 2 phân, phong phù 3 phân, phong trì 3 phân, thái dương 3 phân, đại chuỳ 2 phân, liệt khuyết 2 phân. Phương pháp bổ tả các huyệt trên đều phải căn cứ vào thể chất mạnh yếu của người bệnh để định. Sau khi châm, dùng ngải cứu nhưng không nên cứu nhiều, lưu kim 10 phút.
Nội thương Đau đầu
Chứng trạng : Lấy chứng nhức đầu làm chủ chứng. Khi do khí hư, gặp lúc lao động nhọc mệt thì sẽ đau nhức dữ dội, sáng nặng chiều giảm, nhất là vùng của huyệt thái dương, thở ngắn, lười nói. Nếu do huyết hư thì sẽ thấy đau ở xương mày của mắt, sau trưa thì đau dữ dội. Nếu do đàm trọc sẽ làm cho thân thể nặng nề, đầu choáng váng, biếng nói, tâm bứt rứt đàm nhiều.
Nếu là do can dương kháng lên trên thì sẽ có chứng huyễn vựng: mất ngủ, mặt đỏ, tai kêu, huyết áp lên cao.
Phép trị : Bổ khí, dưỡng huyết, trừ đàm, diệt phong.
Xử phương và phép châm cứu : Nếu can dương kháng lên trên thì châm tả bách hội 2 phân, tả thái dương 3 phân; châm dũng tuyền 5 phân, tiền bổ hậu tả; tả bát phong và bát tà đều 3 phân; tả can du 3 phân, tả tam tiêu du 3 phân, tả hợp cốc 5 phân, tả thận du 3 phân, tả thần môn 3 phân.
Nếu là do khí hư Đau đầu : Châm bổ khí hải 8 phân, bổ túc tam lý 5 phân, bổ bách hội 2 phân, bổ thượng tinh 2 phân, bổ hợp cốc 5 phân, tả thái dương 2 phân.
Nếu là do huyết hư đầu thông: châm bổ tam âm giao, túc tam lý đều 5 phân, tả phong trì 3 phân, tả thái xung 2 phân, bổ xích trạch 3 phân, bổ thận du 3 phân.
Nếu là do đàm trọc đầu thông : Châm tả thái dương 3 phân, tả thượng quản và trung quản đều 5 phân, bổ túc tam lý 5 phân, tả phong long 5 phân.
Trừ chứng can dương thượng kháng ra, các loại hình nhức đầu còn lại thì sau khi châm đều cứu từ 3 đến s tráng, lưu kim 15 phút.
Y ÁN
BN Anh Trương Văn Kh … 18 tuổi, học sinh …
Khám lần 1 (25 tháng 4): Bệnh nhân nhức đầu phía trái đã hơn nửa năm, đã vào bệnh viện chữa hơn tháng mà không khỏi. Bệnh thì lúc đau lúc hết, khi phát đau thì đầu nhức như búa bổ, mắt không mở ra được, ăn không được phải nghỉ học. Lần sau cùng thì đau không chịu được nữa, uống thuốc vô hiệu, anh đến xin châm cứu. Bệnh nhân khi leo lên giường thì ôm đầu lăn lộn kêu khóc không thôi, mạch huyền. Đây là chứng thuộc phong hoả của thái dương và thiếu dương gây bệnh.
+ Phép trị: Sơ giải kinh khí của thiếu dương và thái dương, giải nhiệt, chỉ thống.
+ Xử phương: Châm bổ bách hội 3 phân, tả phong phủ 3 phân, tả thái dương 3 phân, tả phong trì 3 phân, tả liệt khuyết 3 phân, châm cả bổ lẫn tả hợp cốc 5 phân cứu 3 tráng, châm tiền tả hậu bổ túc tam lý 5 phân cứu 3 tráng, châm tiền tả hậu bổ tam âm giao cứu 5 tráng, tả côn lôn 3 phân, lưu kim 10 phút.
Khám lần 2 (29 tháng 4): Sau lần châm trước, chứng đầu thông đã giảm, thỉnh thoảng mới xảy ra.