“Lịch sử tự nhiên” được mô tả sau đây ám chỉ nhiễm HIV trong điều kiện không có HAART.
Hội chứng virus cấp của nhiễm HIV tiên phát (được xác định là khoảng thời gian từ khi bắt đầu nhiễm HIV đến khi phát triển đáp ứng kháng thể) biểu hiện những triệu chứng thường giống với những triệu chứng của tăng bạch cầu đơn nhân nhiễm trùng (infectious mononucleosis). Những triệu chứng này xuất hiện trong vài ngày đến vài tuần sau phơi nhiễm HIV (xem “Nhiễm HIV-1 cấp”). Dù vậy, những dấu hiệu và triệu chứng lâm sàng có thể không xảy ra ở tất cả các bệnh nhân. Trong giai đoạn nhiễm HIV cấp, thường có virus huyết cao và số lượng tế bào T CD4 thường giảm rõ rệt. Số lượng tế bào T CD4 sau đó tăng trở lại, nhưng thường ở mức thấp hơn giá trị trước khi nhiễm HIV (xem Hình 1).
Hình 1. Số lượng tế bào CD4+ và tải lượng virus trong giai đoạn nhiễm HIV-1 cấp
Sau giai đoạn nhiễm virus cấp, thường đạt được sự cân bằng giữa sự tái tạo virus và đáp ứng miễn dịch vật chủ, và nhiều người nhiễm có thể không có biểu hiện lâm sàng của nhiễm HIV trong nhiều năm. Thậm trí trong điều kiện không điều trị kháng virus, giai đoạn không biểu hiện lâm sàng này có thể kéo dài 8-10 năm hoặc hơn. Tuy nhiên, thuật ngữ “giai đoạn im lặng” có thể là sai lầm, căn cứ vào tốc độ thay thế virus mới cao đáng kinh ngạc và sự phá hủy tế bào T CD4 không ngừng hàng ngày.
Vào cuối giai đoạn “im lặng”, một số triệu chứng hoặc bệnh lý có thể xuất hiện nhưng không đủ tiêu chuẩn xác định AIDS. Tình trạng đó bao gồm những dấu hiệu nhẹ về miễn dịch, da, huyết học và thần kinh. Nhiều trong số chúng được liệt kê trong Loại B của hệ thống phân loại CDC (xem Bảng 1). Những triệu chứng thực thể như là sốt, giảm cân, ra mô hội trộm ban đêm, và ỉa chảy cũng có thể biểu lộ. Trong tình huống này, mức 200 tế bào T CD4/µl là giới hạn quan trọng, dưới mức này nguy cơ của nhiều bệnh chỉ điểm AIDS tăng lên, trong số chúng có một số nhiễm trùng cơ hội và khối u nhất định (xem Bảng 1). Khi bệnh nhân có trên 200 tế bào T CD4/µl, hầu hết những bệnh chỉ điểm AIDS đều hiếm gặp (xem “AIDS”).
Dù sao, quá trình nhiễm virus có thể thay đổi đột ngột, và trong một số trường hợp, tiến triển tới AIDS xảy ra nhanh chóng. Những yếu tố vật chủ quyết định chủ yếu một người nhiễm HIV có bộc lộ sự thiếu hụt miễn dịch rõ ràng trên lâm sàng hay không, hoặc những người này thuộc nhóm không tiến triển dài kỳ, những người này chiếm khoảng 5% trong số tất cả những người nhiễm (chi tiết, xem “ Bệnh học của nhiễm HIV-1”).