Hở van ba lá

Định nghĩa

Máu phụt ngược từ tâm thất phải lên tâm nhĩ phải trong thì tâm thu.

Căn nguyên

• Hở chức năng:tất cả các bệnh gây tăng huyết áp động mạch phổi và làm giãn thất phải đều có thể dẫn tới hở van ba lá chức năng (suy tim trái, tật van hai lá và van động mạch chủ, bệnh cơ tim, thiếu máu cục bộ thất phải).
• Bệnh thấp khớp cấp:hở van ba lá đôi khi kết hợp với tổn thương van hai lá.
• Viêm nội tâm mạc nhiễm khuẩn: nhất là ở những đối tượng tiêm chích ma tuý.
• Tật van ba lá bẩm sinh: hở van ba lá liên kết với bệnh Ebstein hoặc với tật thông liên nhĩ kiểu lỗ nguyên phát (ostium primum).
• Hội chứng carcinoid.

Sinh lý bệnh

Tăng áp suất trong tâm nhĩ (nội tâm nhĩ) phải, với sung huyết (ứ máu) tĩnh mạch ở phía nguồn (ở các tĩnh mạch đổ máu về tâm nhĩ phải) và suy thất phải.

Triệu chứng

TRIỆU CHỨNG CƠ NĂNG: khó thở khi gắng sức (không khó thở khi nằm, hở van ba lá làm nhẹ gánh nặng ở tuần hoàn phổi), chóng mệt, đau vùng gan, buồn nôn, nôn.

TRIỆU CHỨNG THỰC THỂ: các tĩnh mạch cảnh ứ máu, nảy lên theo mạch ở thì tâm thu (sóng “v” rộng), gan to, phù, cổ chướng (dịch thấm trong ổ phúc mạc).

Nghe tim thấy tiếng thổi toàn thì tâm thu, êm, nghe thấy rõ hơn ở phía trái của mũi ức, cường độ tăng lên trong thì thở vào (dấu hiệu Rivero-Carvallo).

Xét nghiệm bổ sung

X QUANG: dấu hiệu phì đại nhĩ và thất phải (tâm nhĩ phải rất to), đôi khi làm cho bóng mờ của tim trở thành hình tam giác, giống như trường hợp viêm ngoại tâm mạc. Tĩnh mạch chủ trên giãn rộng.

SIÊU ÂM TIM: siêu âm Doppler xung ngắt quãng làm rõ lượng máu trào ngược qua van ba lá, tình trạng các lá van, và tổn thương sùi nếu có.

ĐIỆN TÂM ĐỒ: bao giờ cũng có dấu hiệu rung nhĩ. Có những dấu hiệu phì đại thất phải, đôi khi sóng p rộng và nhọn thể hiện quá tải của tâm nhĩ phải.

Chẩn đoán

Tiếng thổi do hở van ba lá có thể khó phân biệt với tiếng thổi do hở van hai lá.

Siêu âm tim hai chiều với tiêm đồng thời một chất màu đặc biệt vào máu cho phép phát hiện được trào ngược máu qua lỗ van ba lá. Thông tim và chụp động mạch có độ tin cậy thấp. Tâm thanh ký nội-tim (trong buồng tim) phát hiện thấy tiếng thổi tâm thu trong tâm nhĩ phải là dấu hiệu duy nhất khẳng định chứng hở van ba lá.

Điều trị

• Điều trị suy tim, đặc biệt là bằng thuốc lợi tiểu.
• Điều trị tật của van hai lá hoặc van động mạch chủ nếu có, trong trường hợp hở van ba lá chức năng.
• Thay van ba lá giả: đôi khi được chỉ định trong những trường hợp bệnh thấp tác động tới nhiều van tim, và trong trường hợp tổn thương van do viêm nội tâm mạc nhiễm khuẩn (van giả sinh học).