Định nghĩa
Rối loạn chức năng hoạt động nhu động của thực quản khi nuốt, trong khi cơ thắt dưới của thực quản không có gì bất thường.
Căn nguyên
Thể vô căn.
Thể thứ phát: trào ngược dạ dày- thực quản, stress xúc cảm, bệnh đái tháo đường, nghiện rượu mạn tính, thiếu máu cục bộ, bức xạ, bệnh tạo keo.
Triệu chứng
Đau ở phần dưới của vùng sau xương ức mỗi khi nuốt, đau tăng lên khi xúc cảm và đôi khi giống với cơn đau thắt ngực do tim. Hiếm khi bị chứng nuốt khó. Thể vô căn thường hay khỏi tự nhiên.
Xét nghiệm bổ sung: đo áp lực trong thực quản cho thấy d một phần ba trên thì sóng nhu động bình thường, nhưng ở phần dưới thực quản thì chỉ có sóng tại chỗ (có co thắt nhưng không chuyển theo chiều dọc như sóng nhu động). Cơ thắt dưới thực quản co giãn bình thường. Yêu cầu nội soi để loại trừ trường hợp hẹp thực thể ở phần dưới thực quản (ung thư, viêm loét thực quản). Có tác giả đề nghị làm test gây co thắt bằng cách tiêm tĩnh mạch 10 mg edrophonium.
Chẩn đoán phân biệt
Với những rối loạn vận động thực quản thứ phát trong những bệnh: xơ cứng bì, xd cứng cột bên không teo cơ và liệt hành não, với chứng không giãn cd thực quản (có những thể bệnh trung gian giữa chứng không giãn cơ và chứng co thắt thực quản lan toả).
Điều trị
Đối với thể vô căn, thì giải thích cho bệnh nhân bản chất của rối loạn là lành tính. Cho thuốc làm dịu (an thần) trong giai đoạn căng thẳng thần kinh. Cho các thuốc giãn mạch (dẫn xuất nitrit, thuốc ức chế kênh calci) 15 phút trước bữa ăn, biện pháp này kém hiệu quả hơn so với chứng không giãn cơ thực quản. Đối với những thể bệnh mà điều trị nội khoa không hiệu quả, thì có thể thử nong bằng hơi. Trong những trường hợp nặng, sút cân, có thể đề xuất với bệnh nhân thủ thuật cắt cd ngoài niêm mạc.
GHI CHÚ: Vòng thắt Schatzki (chỗ thắt hẹp vòng quanh thực quản nằm ở một vài cm phía trên khe hoành) gây ra chứng nuốt khó từng lúc và không kèm theo trào ngược dạ dày-thực quản. Chẩn đoán vòng này được xác định bởi nội soi, thường đồng thời nong vòng thắt khi lòng của thực quản bị thu hẹp còn < 12 cm. Hiếm khi cần tới phẫu thuật cắt bỏ vòng thắt này.