Người mắc bệnh này do ăn cá gỏi (trong cá có vĩ ấu trùng sán lá sống)
1. Triệu chứng học:
a. Loại Clonrchis & Opistorchis:
Sau ăn cá gỏi có ấu trùng sán lá 15-20 ngày sán theo đường dẫn mật lên gan, gây ra cá dấu hiệu:
- Đau vùng thượng vị, nôn, sốt.
- Các triệu chứng về gan: đau vùng gan, sốt kiểu sốt rét cơn, vàng da, gan to, lách
- Dần dần gầy, sốt, phù thũng.
- Có khi dẫn tới sơ gan, ung thư
b. Loại Fasciola hepatica:
Có 2 thời kỳ:
* Thời kỳ xâm nhiễm (3-4 tháng sau khi nhiễm sán):
+ Có hội chứng nhiễm trùng máu (sán còn ở máu), sốt cơn tái liên tiếp, vã mồ hôi, đau cơ vùng gáy, vùng gan.
+ Có khi phát ban
+ Sờ thấy gan to, ấn đau.
+ Xét nghiệm: HC giảm, BC tăng (ái toan lên tới 75-77%)
* Thời kỳ toàn phát (sán lên gan đẻ trứng):
+ Toàn thân: mệt, hoa mắt chóng mặt, gầy hay sốt. Có hội chứng vàng da tắc mật (vàng da, gan to, phân bạc màu). Xét nghiệm HC giảm.
+ Triệu chứng gan: đau vùng gan âm ỉ hoặc đau quặn gan. Gan to 2-3cm. Vàng da tuỳ mức độ, có khi vàng xẫm.
Triệu chứng khác: đau thượng vị, ợ hơi ứa nước dãi, miệng đắng, sợ mỡ, lợm giọng, nôn, đôi khi nôn ra máu, ỉa táo lỏng. Dần dần dẫn tới cổ trướng, phù chân.
2. Chẩn đoán:
Chẩn đoán xác định dựa vào:
- Tìm thấy trứng sán trong phân, dịch tá tràng, dịch mật.
- Dùng kháng nguyên chẩn đoán.
Chẩn đoán phân biệt:
* Thời kỳ xâm nhiễm của bệnh dễ nhầm:
+ Sốt rét: điều trị thử bằng quinin (nếu sốt rét thì đỡ)
+ Bệnh giun xoắn (Trichinella-spivalis): không có triệu chứng gan chỉ có sốt, BC tăng (ái toan tăng cao).
+ Bệnh kalaaza: tăng lympho. Chọc tuỷ xương tìm leishmania.
* Thời kỳ toàn phát nhầm với:
+ Xơ gan: vì có cổ ctrướng, chẩn đoán nhờ soi ổ bụng.
+ Sỏi mật: đau sốt vàng da, chẩn đoán nhờ soi siêu âm.
3. Điều trị:
- Cloroquin diphosphate: ngày 0,5 trong 4 tuần (theo Edelgan 1949). Hoặc 1g trong 3 ngày, tiếp đó 0,5 x 20 ngày (Basnuevo 1949).
Chú ý: thuốc có thể gây đau đầu, mờ mắt, ngứa, mệt, do vậy khi thuốc dùng thêm vitamin B1 100mg/24 giờ.
- Hexachloroparaxylol: 50mg/kg/24 giờ một liều hoặc cách ngày với sữa vào các bữa ăn. Uống trong 3-4 ngày.
- Praziquantel: 10mg/1kg/tổng liều (thuốc tốt nhưng đắt).
- Dương xỉ đực
- Phòng bệnh không ăn cải xoong sống, không ăn cá gỏi.