Triệu chứng
Theo hệ thống phân loại bệnh tật đã được chấp nhận, thì khái niệm tâm thần phân liệt thay đổi. Nói chung, người ta chấp nhận rằng tâm thần phân liệt là một bệnh loạn tâm thần (hoặc loạn thần) nội sinh, chưa rõ nguyên nhân, khởi phát trước 45 tuổi và chủ yếu có những đặc điểm sau đây:
- Sự phân ly nhân cách, với rối loạn về năng lực tổ chức những thông tin đến não từ chính trong cơ thể mình lẫn từ thế giới bên ngoài. Do đó bệnh nhân có những bất thường về liên kết và nhận thức, có tri giác nhầm lẫn, giải thể nhân cách, một sự rời rạc tư duy-ngôn ngữ (không nhất quán giữa ý nghĩ và lòi nói) hoặc một rào cản (ngừng những quá trình tư duy), bệnh nhân có những ý nghĩ hoang tưởng ít nhiều hệ thống hoá.
- Những rối loạn xúc cảm sâu sắc: tách rời và xa lạ về tình cảm, tính kiểu cách, tính hai chiều cực độ (ghét những người mà cho tới lúc đó vẫn yêu mến), bệnh nhân tự rút vào trong nội tâm của mình, và để mất sự tiếp xúc về cuộc sống với thực tiễn (tự kỷ),tư duy của bệnh nhân bị trói buộc (hội chứng tự động tâm thần), và đôi khi có một số phản ứng bạo lực là kết quả của toàn bộ một chuỗi hoang tưởng (hoang tưởng cấu trúc “paranoit” kém).
- Căng trương lực thể hiện bởi những rối loạn vận động đi từ tăng gây kích động tới trở nên chậm chạp rõ nét với trạng thái sững sờ và lặng thinh, bởi chứng giữ nguyên tư thế đặc biệt trong một thời gian dài (ví dụ bệnh nhân đầu nhấc lên cao khỏi gối, hai tay khoanh lại, .V…) và trạng thái kiểu cách (nhăn mặt, thực hiện các động tác quá mức bình thường V..V..).
- Tâm thần phân liệt thể thanh xuân:đặc hiệu bởi sự ngớ ngẩn, những rối loạn về tư duy, chứng tự kỷ (tự rút vào trong nội tâm của mình) và giải tổ chức của nhân cách.
- Tâm thần phân liệt paranoia (hoang tưởng bộ phận) đặc hiệu bởi những ý nghĩ hoang tưởng bị hại hoặc vĩ đại, bởi những ảo giác thính giác (tiếng nói) và hỗn loạn nhân cách ít nhiều quan trọng.
- Tâm thần phân liệt khởi phát muộn,xuất hiện bắt đầu từ 45 tuổi, phụ nữ mắc bệnh nhiều gấp từ 3 đến 5 lần so với nam giới. Thể này đặc hiệu bởi tính trội của hoang tưởng paranoia về những ảo giác thính giác, và những rối loạn nhận thức ở mức nhẹ tới vừa.
Tiên lượng
Khoảng 30% số bệnh nhân được điều trị khỏi bệnh hoàn toàn. Đa số bệnh nhân khác được cải thiện, nhưng bệnh cũng hay tái phát. Có thể diễn biến tới tình trạng sa sút trí tuệ.
Điều trị
Nói chung chỉ định điều trị nội trú ở những đợt bệnh cấp tính đầu tiên hoặc đợt tái phát, cần nhớ rằng một số bệnh nhân có thể làm theo những mệnh lệnh do ảo giác đặt ra và rất nguy hiểm. Những triệu chứng bệnh có thể giảm nhẹ khi được điều trị bằng những thuốc an thần kinh (xem từ này), phối hợp với liệu pháp tâm thần và những biện pháp xã hội ở những cơ sở chăm sóc đặc biệt (xưởng máy được bảo vệ, bệnh viện ban ngày, bệnh viện ban đêm).
GHI CHÚ: chứng hoang tưởng paranoia (hoang tưởng bộ phận) là chứng hoang tưởng mạn tính, có kết cấu chặt chẽ, đặc hiệu bởi tính minh bạch, và bề ngoài logic của ý nghĩ hoang tưởng, bởi sự mở rộng dần thông qua những thuyết minh và lý giải. Người ta phân biệt các thể hoang tưởng sau đây: hoang tưởng bị hại (những ý nghĩ hoang tưởng có thể hướng vào con người), hoang tưởng nhiệt tình, ghen tuông, trả thù (niềm tin vào một tiền đề dẫn bệnh nhân tới hành động đưa đơn kiện), và hoang tưởng bệnh tưởng. Kiểu hoang tưởng này thấy ở những đối tượng mà trong nhân cách thể hiện rõ nét tính tự kiêu quá đáng, với tính cứng nhắc tâm thần, sự nghi ngờ và cách phán đoán sai lầm.