I. ĐỊNH NGHĨA
Quai bị là bệnh viêm tuyến nước bọt mang tai thường gặp ở trẻ em và thanh thiếu niên do virus gây ra, bệnh có thể lây truyền trực tiếp qua trung gian nước bọt và có tính chất dịch tễ.
II. NGUYÊN NHÂN
Bệnh do virus thuộc nhóm Paramyxo virus gây ra.
III. CHẨN ĐOÁN
Chẩn đoán xác định
Chẩn đoán xác định dựa vào các triệu chứng lâm sàng, cận lâm sàng và tính chất dịch tễ.
Lâm sàng
Thời kỳ ủ bệnh
Giai đoạn đầu không có triệu chứng lâm sàng và có thể kéo dài từ 2-3 tuần, sau đó xuất hiện một số triệu chứng dưới đây:
- Đau vùng mang tai, đau rõ nhất ở 3 điểm là trước nắp tai, mỏm xương chũm và góc hàm.
- Khô miệng
- Có thể sốt
Thời kỳ toàn phát
- Sưng đau tuyến mang tai với các đặc điểm:
+ Lúc đầu sưng 1 bên, sau lan ra 2 bên.
+ Mới đầu khối sưng nhỏ, làm mất rãnh sau góc hàm, đẩy dái tai ra trước, sau to dần và lan ra cả vùng dưới hàm.
- Sờ vùng mang tai thấy cảm giác căng dạng “mật độ keo”, hơi nóng, hơi đau.
- Há miệng có thể hạn chế.
- Niêm mạc miệng khô, đỏ, giảm tiết nước bọt
- Lỗ ống Stenon nề, đỏ, đôi khi có những vết nhỏ viêm bầm tím xung quanh và không có mủ nếu không có bội nhiễm
Cận lâm sàng:
- X quang: không có giá trị chẩn đoán.
- Xét nghiệm máu: Bạch cầu giảm, bạch cầu ái toan tăng.
Chẩn đoán phân biệt:
– Viêm tuyến nước bọt do vi khuẩn: thường biểu hiện viêm tuyến mang tai ở một bên và có mủ ở miệng ống Stenon, không có tính chất dịch tễ.
IV. ĐIỀU TRỊ
- Nguyên tắc
- Nâng cao thể trạng
- Chống bội nhiễm
- Nghỉ ngơi, hạn chế vận động
- Điều trị cụ thể
- Thuốc an thần
- Hạ sốt
- Vệ sinh răng miệng
- Nghỉ ngơi, nâng cao thể trạng
V. TIÊN LƯỢNG VÀ BIẾN CHỨNG
- Tiên lượng
Bệnh tiến triển khoảng 8-10 ngày và tự khỏi.
- Biến chứng
- Viêm tinh hoàn: là biến chứng hay gặp
- Viêm buồng trứng: hiếm gặp
VI. PHÒNG BỆNH
- Tiêm văcxin phòng quai bị cho trẻ
- Cách ly người bệnh, ngăn ngừa lây nhiễm ra cộng đồng.